Phóng viên: Với đặc thù của Bộ Ngoại giao, xin Ông cho biết Bộ Ngoại giao đã chuẩn bị phương án như thế nào để thu thập thông tin nhân khẩu một cách hiệu quả nhất? Xin Ông cho biết thêm về những thuận lợi, khó khăn và giải pháp khắc phục?
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Bộ Ngoại giao là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đối ngoại, được Chính phủ giao trực tiếp quản lý hệ thống cơ quan đại diện nước CHXHCN Việt Nam ở nước ngoài (bao gồm các cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự và cơ quan đại diện tại các tổ chức quốc tế), trong đó có việc quản lý các thành viên cơ quan đại diện và thân nhân, người đi theo. Xuất phát từ đặc thù này, Bộ Ngoại giao là một trong ba Bộ có phương án điều tra riêng.
Để chuẩn bị thực hiện kế hoạch điều tra riêng và trên cơ sở hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở Trung ương (BCĐTW), ngày 23/7/2018, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao đã ban hành các Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Tổng điều tra dân số năm 2019 tại các cơ quan đại diện nước CHXHCN Việt Nam ở nước ngoài và Phương án Tổng điều tra dân số tại các cơ quan đại diện này. Chúng tôi cũng đã thành lập Tổ Thư ký của Ban Chỉ đạo để thực hiện các công việc liên quan.
Trong thời gian qua, Ban Chỉ đạo Bộ Ngoại giao tham dự đầy đủ các cuộc họp của BCĐTW, Văn phòng Ban Chỉ đạo cũng như cử các cán bộ có năng lực chuyên môn tham gia các khóa tập huấn nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho công tác Tổng điều tra do Tổng cục Thống kê tổ chức.
Đến nay, công tác chuẩn bị của Bộ Ngoại giao đã cơ bản hoàn thành. Chúng tôi đã phối hợp với Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thống nhất nội dung điều tra đối với các đối tượng Bộ Ngoại giao được giao quản lý, hoàn thiện Phiếu điều tra thống kê riêng, xác định phương án và hình thức thu thập thông tin phù hợp với đặc thù các cơ quan đại diện. Chúng tôi đã chủ động xây dựng hệ thống công nghệ thông tin riêng của Bộ Ngoại giao để phục vụ công tác điều tra, bảo đảm việc thu thập, xử lý số liệu, thông tin được nhanh chóng, thuận tiện và bảo mật, đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền ở trong và ngoài nước cũng như hoàn thành Sổ tay hướng dẫn công tác điều tra tại các cơ quan đại diện nước CHXHCN Việt Nam ở nước ngoài.
Trong tháng 3/2019, Bộ Ngoại giao sẽ chỉ đạo Thủ trưởng các cơ quan đại diện quán triệt, phổ biến tới tất cả thành viên cơ quan đại diện và người đi theo về ý nghĩa và tầm quan trọng của cuộc TĐT 2019 cũng như kế hoạch điều tra riêng của Bộ Ngoại giao. Ban Chỉ đạo Bộ Ngoại giao cũng sẽ tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ chuyên trách tại các cơ quan đại diện phụ trách công tác này, bảo đảm Kế hoạch điều tra của Bộ Ngoại giao sẽ được thực hiện đồng thời với Tổng điều tra trong nước vào thời điểm 0h ngày 01/4/2019, sẽ hoàn thành và gửi Phiếu điều tra về Bộ Ngoại giao vào cuối tháng 4/2019. Trên cơ sở báo cáo của các cơ quan đại diện, Bộ Ngoại giao sẽ tổng hợp, gửi thông tin tới Tổng cục Thống kê trong thời gian quy định.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng
Ủy viên Ban Chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở Trung ương
Trưởng Ban Chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở Bộ Ngoại giao
Trong quá trình thực hiện kế hoạch điều tra riêng, chúng tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn như:
Điểm thuận lợi đầu tiên là kế hoạch điều tra riêng của Bộ Ngoại giao luôn nhận được sự quan tâm, hướng dẫn đầy đủ, kịp thời của BCĐTW. Thứ hai, chúng tôi luôn nhận được sự phối hợp, hỗ trợ chặt chẽ và hiệu quả của Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong quá trình thực hiện kế hoạch riêng của Bộ Ngoại giao. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng là điểm thuận lợi của cuộc Tổng điều tra lần này.
Bên cạnh những thuận lợi, do đặc thù quản lý của Bộ Ngoại giao, cũng có một số khó khăn khách quan trong quá trình chuẩn bị. Mặc dù các đối tượng điều tra của Bộ Ngoại giao không nhiều so với tổng dân số ở trong nước; song các cán bộ, nhân viên và thân nhân, người đi theo thành viên cơ quan đại diện đang sinh sống và làm việc tại 94 cơ quan đại diện, trải rộng khắp trên cả 05 châu lục. Các cơ quan đại diện của ta đặt tại nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ chênh lệch về thời gian làm việc; một số cơ quan đặt tại các địa bàn có khoảng cách địa lý xa Việt Nam như Nam Mỹ, Châu Phi, Châu Đại dương…, kết nối không thuận lợi, cả về giao thông và thư tín. Tuy nhiên, chúng tôi đã chủ động khắc phục vấn đề này. Trong quá trình thực hiện kế hoạch điều tra riêng, Ban Chỉ đạo Bộ Ngoại giao luôn giữ liên lạc thường xuyên, liên tục với các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để hướng dẫn, giải đáp kịp thời các ý kiến của các cơ quan đại diện. Bên cạnh đó, Ban Chỉ đạo cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đảm bảo thời gian tính, nâng cao chất lượng thông tin liên lạc, tạo thuận tiện trong tổng hợp, lưu trữ và sử dụng dữ liệu.
Ngoài việc thực hiện kế hoạch điều tra ở nước ngoài, Ban Chỉ đạo Bộ Ngoại giao đã yêu cầu toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Bộ Ngoại giao thực hiện đúng các hướng dẫn của địa phương nơi cư trú đối với công tác điều tra, qua đó đóng góp vào thành công chung của cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019.
Phóng viên: Thưa Ông, để thực hiện thành công Tổng điều tra dân số và nhà ở, công tác phối hợp giữa Bộ Ngoại giao và Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được thực hiện ra sao?
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Nhận thức sâu sắc ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác điều tra dân số, Bộ Ngoại giao đã luôn phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong các cuộc Tổng điều tra trước đây và hiện hai Bộ đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong công tác chuẩn bị và triển khai TĐT 2019 trong phạm vi của Bộ.
Từ năm 2018 đến nay, các đơn vị chức năng của hai Bộ đã thường xuyên giữ liên lạc, trao đổi, phối hợp trong thực hiện kế hoạch điều tra riêng của Bộ Ngoại giao. Vụ Tổ chức Cán bộ và Trung tâm Thông tin Bộ Ngoại giao đã phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Thống kê trong xây dựng, triển khai kế hoạch điều tra riêng, trao đổi kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình điều tra cũng như đề xuất, thống nhất các phương án điều tra, vừa phù hợp với các đặc thù của đối tượng điều tra tại các cơ quan đại diện, lại vừa liên thông, thống nhất với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia trong nước.
Trong thời gian tới, Bộ Ngoại giao mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, phối hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư để thực hiện thành công kế hoạch điều tra riêng, đóng góp vào kết quả chung của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Ông!