Trong danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia về biển và hải đảo và chỉ tiêu đánh giá quốc gia biển mạnh ban hành kèm theo Thông tư số 01/2025/TT-BKHĐT ngày 02 tháng 01 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhóm chỉ tiêu tổng hợp gồm 02 chỉ tiêu: Chỉ số tổng hợp quản trị biển và hải đảo của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển (mã số 0101) và Chỉ số phát triển con người (HDI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển (mã số 0102).
Chỉ số tổng hợp quản trị biển và hải đảo của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển (mã số 0101) là một thước đo tổng hợp phản ánh thực trạng của biển và hải đảo theo 06 nhóm nội dung chính: (1) Tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch hành động cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển; (2) Quản lý môi trường kinh doanh ven biển; (3) Quản lý chất lượng nước ven biển; (4) Quản lý khoáng sản, năng lượng và vận tải ven biển; (5) Quản lý đất ven biển và (6) Quản lý tài nguyên sinh vật ven biển.
Chỉ số tổng hợp quản trị biển và hải đảo của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển được tính theo phương pháp tổng hợp trung bình cộng của các chỉ số thành phần. Chỉ số này sẽ được công bố hàng năm. Nguồn số liệu để biên soạn chỉ tiêu này là từ chế độ báo cáo thống kê cấp quốc gia; chế độ báo cáo thống kê cấp bộ, ngành; điều tra thống kê và dữ liệu hành chính. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) là cơ quan chịu trách nhiệm thu thập, tổng hợp để biên soạn chỉ tiêu mã số 0101. Chỉ tiêu này sẽ thực hiện theo lộ trình B - áp dụng đối với các chỉ tiêu chưa thể thực hiện ngay do chưa có nguồn thông tin hoặc đang nghiên cứu dự kiến có thể thực hiện từ năm 2026.
Về chỉ số phát triển con người (HDI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển (mã số 0102), chỉ số phát triển con người (HDI) là thước đo tổng hợp phản ánh sự phát triển của con người trên các phương diện: Sức khỏe (thể hiện qua tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh); tri thức (thể hiện qua giáo dục) và thu nhập (thể hiện qua tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người).
Chỉ số phát triển con người được tính theo công thức:
Trong đó:
HDI: Chỉ số phát triển con người;
Isức khỏe : Chỉ số sức khỏe, được tính thông qua chỉ tiêu tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh; còn được gọi là tuổi thọ bình quân hay triển vọng sống trung bình khi sinh;
Igiáo dục : Chỉ số giáo dục, được tính thông qua 02 chỉ tiêu: Số năm đi học bình quân của những người từ 25 tuổi trở lên và số năm đi học kỳ vọng của trẻ em trong độ tuổi đi học;
Ithu nhập: Chỉ số thu nhập, được tính thông qua chỉ tiêu tổng thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người theo sức mua tương đương (PPP).
HDI nhận giá trị trong khoảng từ 0 đến 1 (0 ≤ HDI ≤ 1). HDI đạt tối đa bằng 1, thể hiện trình độ phát triển con người ở mức lý tưởng; HDI tối thiểu bằng 0, thể hiện xã hội không có sự phát triển mang tính nhân văn. Căn cứ giá trị HDI, UNDP đã đưa ra Bảng xếp hạng phát triển con người của các quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc các vùng, miền, địa phương, bộ phận dân cư trên địa bàn của một quốc gia, vùng lãnh thổ theo 04 nhóm:
- Nhóm 1: Đạt mức rất cao với HDI ≥ 0,800;
- Nhóm 2: Đạt mức cao với 0,700 ≤ HDI < 0,800;
- Nhóm 3: Đạt mức trung bình với 0,550 ≤ HDI < 0,700;
- Nhóm 4: Đạt mức thấp với HDI < 0,550.
Chỉ số phát triển con người (HDI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển sẽ được công bố hàng năm. Nguồn số liệu để biên soạn chỉ tiêu này là Tổng điều tra dân số và nhà ở; Tổng điều tra kinh tế; Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ; Điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình; Kết quả các cuộc điều tra thống kê trong Chương trình điều tra thống kê quốc gia; Báo cáo hành chính; Chương trình so sánh quốc tế (ICP). Chỉ số phát triển con người (HDI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển có thể thực hiện ngay từ khi Thông tư có hiệu lực kể từ ngày 10/3/2025 do đã có sẵn hoặc có nguồn thông tin để tính toán, tổng hợp.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) sẽ là cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm thu thập, tổng hợp với sự phối hợp Cục Thống kê; Sở, ngành các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển./.
P.V