Được mệnh danh là Tây Đô - Thủ phủ của miền Tây Nam bộ từ hơn trăm năm trước, giờ đây Cần Thơ đã trở thành đô thị loại I trực thuộc Trung ương và là một trong 4 tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm của vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thành phố Cần Thơ có 9 đơn vị hành chính bao gồm 5 quận (Ninh Kiều, Ô Môn, Bình Thủy, Cái Răng, Thốt Nốt) và 4 huyện (Vĩnh Thạnh, Cờ Đỏ, Phong Điền, Thới Lai) với 85 xã, phường, thị trấn. Với vị trí là vùng kinh tế trọng điểm thứ tư của Việt Nam, Cần Thơ thu hút khá đông dân cư các nơi tới sinh sống, lập nghiệp. Các địa bàn dân cư ở Thành phố thường sống tập trung chủ yếu ở các trung tâm hành chính, dọc các đường lộ, hai bên kênh, rạch. Là trọng điểm của vùng trong phát triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ, hiện Cần Thơ có 08 khu công nghiệp với gần 8.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó có nhiều doanh nghiệp FDI, đã tuyển dụng số lượng lớn lao động địa phương cũng như lao động ở các tỉnh lân cận trong vùng đến sinh sống và làm việc nên hình thành nhiều khu nhà cho thuê tập trung cho công nhân. Bên cạnh đó, Thành phố còn tập trung hàng chục trường Đại học và Cao đẳng lớn, thu hút nhiều học sinh, sinh viên ở các tỉnh trong vùng về theo học và làm việc nên có khá nhiều khu ký túc xá, nhà trọ sinh viên.
Trong thời gian 10 năm trở lại đây, thành phố Cần Thơ có nhu cầu về nhà ở tương đối cao, nhiều khu dân cư, đô thị mới phục vụ nhu cầu về nhà ở cho dân cư tại Thành phố gia tăng nhanh chóng. Trong đó, bên cạnh các khu dân cư được nhà nước qui hoạch bài bản, còn có các khu dân cư dân sinh tự phát, phát triển không theo qui hoạch của thành phố, đây cũng là đặc điểm của thành phố Cần Thơ hiện nay. Ngoài ra, việc nâng cấp đô thị và các công trình phụ trợ của thành phố Cần Thơ cũng làm cho các khu vực dân cư có sự thay đổi nhiều về nhà ở hộ dân cư, các hộ bị giải tỏa được bố trí vào các khu tái định cư. Thực tế đó đã tạo không ít khó khăn cho công tác vẽ sơ đồ nền và lập bảng kê cho Tổng điều tra.
Chính đặc điểm vừa mang tính đặc thù, vừa mang tính đại diện cho các thành phố lớn, đang phát triển, thành phố Cần Thơ được chọn làm 1 trong 4 tỉnh thực hiện Điều tra Tổng duyệt Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019.
Có thể nói, trong suốt quá trình tiến hành Điều tra Tổng duyệt, BCĐ thành phố Cần Thơ luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Ban chỉ đạo Tổng điều tra Trung ương, UBND thành phố và sự phối hợp cao của BCĐ TĐT các quận, huyện, xã, phường được chọn Điều tra Tổng duyệt; cũng như tinh thần trách nhiệm của BCĐ các cấp, điều tra viên và tổ trưởng.
Điều tra Tổng duyệt được thực hiện ở 03 huyện với 12 địa bàn được chọn và số lượng điều tra viên theo yêu cầu là 24 người, nên công tác huy động điều tra viên có thiết bị đạt theo yêu cầu rất thuận lợi. Các địa bàn được chọn mang tính đại diện cho thành thị và nông thôn đều nằm trong khu vực giao thông thuận tiện cho các quan sát viên các tỉnh tham dự và quan sát được tất cả các khâu thực hiện. Trong công tác vẽ sơ đồ nền xã/phường và phân chia địa bàn điều tra, xác định số hộ/địa bàn…, BCĐ Tỉnh đã chỉ đạo phối hợp ít nhất là 3 cán bộ: Địa chính, trưởng ấp/khu vực và công an xã/phường/thị trấn, vì cán bộ địa chính nắm được ranh giới, nghiệp vụ xem và vẽ trên máy tính từ bản đồ số; Trưởng ấp/khu vực nắm được số hộ dân cư có sổ hộ khẩu; Công an xã/phường/thị trấn nắm được số hộ nhà trọ, hộ đăng ký tạm trú nên cũng diễn ra khá thuận lợi.
Tuy nhiên, do thời gian tuyên truyền cho điều tra tổng duyệt quá ngắn, người dân chưa kịp nắm bắt được thông tin, nên vẫn còn một số hộ chưa hiểu mục đích, ý nghĩa của việc điều tra. Các điều tra viên lần đầu tiếp xúc với chương trình điều tra trên thiết bị thông minh (CAPI) nên còn nhiều lúng túng trong việc cài đặt, sử dụng phần mềm. Ngoài ra, do phần mềm đang trong quá trình hoàn thiện nên phát sinh nhiều lỗi trong cài đặt và sử dụng điều tra thực địa. Song với sự nỗ lực của BCĐ các cấp thành phố Cần Thơ, cùng với sự chủ động, sáng tạo trong việc khắc phục khó khăn, vướng mắc, cuộc Điều tra Tổng duyệt trên địa bàn thành phố đã đạt được yêu cầu đặt ra.
Rút kinh nghiệm từ Điều tra Tổng duyệt, công tác chuẩn bị tại thành phố Cần Thơ đã có phương án tập trung vào giải quyết một số vấn đề sau:
- Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh hơn với nhiều hình thức rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, lồng ghép nội dung TĐT vào các cuộc họp dân cư;
- Chú trọng, thực hiện nghiêm túc công tác lập Bảng kê hộ, phân công cán bộ kiểm tra, giám sát chặt chẽ.
- Coi trọng công tác tuyển chọn điều tra viên (ĐTV). Theo yêu cầu của TĐT 2019, ĐTV được trưng tập là những người am hiểu về địa bàn điều tra (ĐBĐT) và biết thông tin về các hộ sinh sống trên ĐBĐT; ưu tiên những người sinh sống tại ĐBĐT, trưởng ấp/trưởng khu vực, tổ trưởng tổ dân phố. Đối với các quận, huyện trung tâm có số lượng hộ lớn nên tận dụng đội ngũ điều tra viên xã, phường; tại các địa bàn khó khăn trong việc tuyển điều tra viên thực hiện phiếu CAPI cần trưng dụng thêm lực lượng giáo viên, sinh viên, các tổ chức như Đoàn thanh niên địa phương,...
- Công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra được đặc biệt quan tâm. BCĐ cấp thành phố lên kế hoạch giám sát từ công tác tập huấn bảng kê, đến công tác lập bảng kê tại địa bàn. Huy động tổng lực lượng văn phòng BCĐ và BCĐ các cấp thực hiện công tác giám sát, hỗ trợ cho ĐTV trong công tác lập bảng kê hộ.
Để cuộc TĐT 2019 thực hiện thành công, Cần Thơ đề nghị: Các địa bàn có số lượng hộ tương đối nhiều cần tuyển chọn ĐTV theo tình hình thực tế, đảm bảo được tiến độ và chất lượng của thông tin thu thập được.
Để đảm bảo cho việc sử dụng, thao tác và thực hành của ĐTV trong quá trình tập huấn nghiệp vụ điều tra CAPI, BCĐ cấp thành phố chỉ đạo các BCĐ cấp huyện hướng dẫn cho ĐTV cài đặt phần mềm trong những ngày đầu tập huấn. ĐTV có thể tự tải ở nhà, hay ở nơi có Internet, có thể phỏng vấn thử hộ của mình, tránh tình trạng quá tải Internet trong ngày tập huấn CAPI.
Đề nghị BCĐ TW có giải pháp tốt đảm bảo đường truyền của hệ thống điều tra CAPI và mạng lưới điều tra, đảm bảo dữ liệu đường truyền về hệ thống máy chủ được thông suốt, không gây ra tình trạng nghẽn mạng.
BCĐ các cấp cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát ngay từ ngày đầu ra quân để có thể phát hiện được các sai sót của ĐTV, kịp thời sửa chữa và hỗ trợ cho tổ trưởng và ĐTV.
Cũng như nhiều tỉnh, thành trên cả nước, thành phố Cần Thơ đang khẩn trương bước vào giai đoạn nước rút, hoàn thành các công tác chuẩn bị để sẵn sàng cho ngày ra quân. Với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của BCĐ TW, sự phối hợp nhịp nhàng của các sở, ban ngành và BCĐ các cấp tại địa phương, đặc biệt, với những bài học kinh nghiệm từ Điều tra Tổng duyệt sẽ giúp Cần Thơ đạt kết quả tốt nhất trong TĐT 2019./.
Lê Ngọc Bảy
Cục trưởng Cục Thống kê Cần Thơ