Trong năm 2024, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương tập trung thực hiện nhiều giải pháp kiến tạo môi trường thuận lợi giúp doanh nghiệp phát triển. Nhờ đó, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh (SXKD) gặp nhiều thuận lợi, niềm tin của doanh nghiệp được củng cố và đánh giá lạc quan hơn trong Quý IV/2024 so với quý trước.
Sản xuất kinh doanh khởi sắc với niềm tin của doanh nghiệp trong quý IV/2024
Năm 2024, tình hình kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục xu hướng phục hồi rõ nét, tăng trưởng khởi sắc dần qua từng tháng, từng quý, lạm phát thấp hơn mức mục tiêu, các cân đối lớn được đảm bảo, kết quả trên nhiều lĩnh vực quan trọng đạt và vượt mục tiêu đề ra. Trong đó, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng gặp nhiều thuận lợi nhờ các chính sách sát thực, kịp thời giúp tháo gỡ khó khăn, môi trường kinh doanh được cải thiện.
Để đánh giá tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong quý IV năm 2024, Tổng cục Thống kê tiến hành khảo sát 30.576 doanh nghiệp, bao gồm: 6.327 doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; 6.393 doanh nghiệp ngành xây dựng; 17.856 doanh nghiệp ngành thương mại, dịch vụ, đại diện cho 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tổng số doanh nghiệp trả lời khảo sát là 29.231 doanh nghiệp, chiếm 95,6% số doanh nghiệp được chọn mẫu điều tra.
Theo Kết quả khảo sát tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong Quý IV/2024 của Tổng cục Thống kê, có 77,3% doanh nghiệp nhận định hoạt động SXKD quý IV/2024 tốt hơn và giữ ổn định so với quý III/2024 (28,6% tốt hơn và 48,7% giữ ổn định); 22,7% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. So với quý III/2024 tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá thuận lợi hơn quý trước tăng 5,1%; giữ ổn định tăng 0,4% và khó khăn hơn giảm 5,5%.
Hình 1. Đánh giá của doanh nghiệp về tình hình sản xuất kinh doanh
quý IV/2024 so với quý III/2024
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Theo ngành kinh tế, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo lạc quan nhất với 79,8% doanh nghiệp đánh giá tình hình SXKD tốt hơn và giữ ổn định (38,0% tốt lên và 41,8% giữ ổn định); 20,2% doanh nghiệp đánh giá khó khăn hơn. Ngành thương mại, dịch vụ có 77,6% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 tốt hơn và giữ ổn định (24,9% tốt hơn và 52,7% giữ ổn định); 22,4% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. Ngành xây dựng có 73,7% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 tốt hơn và giữ ổn định (29,9% tốt hơn và 43,8% giữ ổn định); 26,3% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn.
Theo loại hình kinh tế, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) lạc quan nhất với 78,5% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 tốt hơn và giữ ổn định (30,7% tốt hơn và 47,8% giữ ổn định); 22,7% đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. Trong khi đó, doanh nghiệp nhà nước có 77,8% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 tốt hơn và giữ ổn định (28,3% tốt hơn và 49,5% giữ ổn định); 22,2% đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. Doanh nghiệp ngoài nhà nước có 77,0% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 tốt hơn và giữ ổn định (28,3% tốt hơn và 48,7% giữ ổn định); 23,0% đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn.
Để đánh giá hoạt động SXKD của doanh nghiệp có thể dựa trên các chỉ số cân bằng. Trong đó, chỉ số cân bằng chung đánh giá tổng quan xu hướng SXKD của doanh nghiệp, các chỉ số cân bằng thành phần (đơn đặt hàng mới, sử dụng lao động, khối lượng sản xuất và tồn kho thành phẩm) đánh giá theo các yếu tố quan trọng phản ánh tình hình hoạt động SXKD của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, ngành xây dựng và ngành thương mại, dịch vụ.
Theo kết quả khảo sát, chỉ số cân bằng chung đánh giá tổng quan xu hướng SXKD quý IV/2024 so với quý III/2024 là 5,9% (28,6% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD tốt hơn; 22,7% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn). Trong đó, chỉ số cân bằng của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo khả quan nhất với chỉ số cân bằng là 17,8%; ngành xây dựng và ngành thương mại, dịch vụ khó khăn hơn với chỉ số cân bằng lần lượt là 3,6% và 2,5%.
Hình 2. Chỉ số cân bằng xu hướng sản xuất kinh doanh quý IV/2024
so với quý III/2024
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có chỉ số cân bằng khả quan nhất với 9,2%; tiếp đến doanh nghiệp nhà nước là 6,1% và doanh nghiệp ngoài nhà nước là 5,3%.
Nhận diện khó khăn và giải pháp cho doanh nghiệp
Theo Tổng cục Thống kê, cơn bão số 3 (Yagi) xảy ra vào cuối quý III/2024 và mưa bão, lũ lụt ở các tỉnh miền Trung khiến nhiều công trình bị hư hỏng nặng cần phải sửa chữa và xây dựng mới, nhiều công trình xây dựng bị gián đoạn do thời tiết không thuận lợi; đây cũng là nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động SXKD của các doanh nghiêp trong quý IV/2024. Kết quả khảo sát quý IV/2024 cho thấy, có 18,6% doanh nghiệp gặp khó khăn do thời tiết không thuận lợi (thấp hơn 4,9% so với quý III/2024).
Bên cạnh đó, trong quý IV/2024 các doanh nghiệp hoạt động SXKD vẫn tiếp tục gặp khó khăn do “nhu cầu thị trường trong nước còn thấp” và “tính cạnh tranh của hàng trong nước cao”, đây là 2 yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hoạt động SXKD của các doanh nghiệp. Tiếp đến giá nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào sản xuất và các chi phí đầu vào SXKD (thuê kho, bãi; lãi suất…), nguồn cung nguyên, nhiên, vật liệu, lãi suất cao, khó tiếp cận vốn vay, các doanh nghiệp khó khăn về tài chính, không tuyển được lao động theo yêu cầu đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp…
Về đầu ra, “nhu cầu thị trường trong nước thấp” và “tính cạnh tranh của hàng trong nước cao” là hai yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp với tỷ lệ lựa chọn lần lượt là 51,9% và 44,3% (tỷ lệ này ở mức thấp hơn của quý II/2024 (tỷ lệ tương ứng là 53,8% và 43,6%) và của quý III/2024 (tỷ lệ tương ứng là 51,9% và 42,1%). Riêng đối với doanh nghiệp xây dựng có 44,7% (giảm 0,3% so với quý III/2024 và giảm 2,2% so với quý II/2024) doanh nghiệp gặp khó khăn do “không có hợp đồng xây dựng mới”.
Hình 3. Đánh giá của doanh nghiệp về các nhân tố ảnh hưởng đến
sản xuất kinh doanh quý IV/2024
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Trước thực trạng khó khăn, 43,7% doanh nghiệp khảo sát kiến nghị giảm lãi suất cho vay để giảm bớt áp lực về chi phí đầu vào cho SXKD; 25,4% doanh nghiệp kiến nghị cần ổn định nguồn cung nguyên, vật liệu và 32,6% doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước cần có các chính sách bình ổn giá nguyên, nhiên, vật liệu, giá dịch vụ đầu vào cho SXKD; 31,2% doanh nghiệp kiến nghị điều chỉnh chính sách thuế, phí và các khoản nộp ngân sách nhà nước phù hợp; 19,5% doanh nghiệp kiến nghị giảm tiền thuê đất phục vụ sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng bày tỏ mong muốn cần tiếp tục cắt giảm điều kiện và thủ tục vay vốn, rút ngắn thời gian và cắt giảm quy trình xử lý thủ tục hành chính. 24,8% doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục có các biện pháp kích cầu trong nước; 19,5% doanh nghiệp kiến nghị cần tăng cường xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường mới, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường đầu ra cho sản phẩm.
Hình 4. Đề xuất, kiến nghị, mong muốn của doanh nghiệp hỗ trợ
cho hoạt động sản xuất kinh doanh
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh phát triển tốt trong thời gian tới, một số giải pháp, kiến nghị được Tổng cục Thống kê đề xuất, như:
Một là, đẩy mạnh tiêu dùng, tập trung phát triển thị trường trong nước. Thực hiện có hiệu quả các Chương trình xúc tiến thương mại, thúc đẩy phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử để mở rộng tiêu dùng nội địa; vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam; đẩy mạnh phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các ngành, lĩnh vực mới nổi, các mô hình kinh doanh mới, hiệu quả.
Hai là, tập trung triển khai hiệu quả các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu, khai thác tối đa thị trường thế giới. Đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường lớn, tiềm năng, phát huy hiệu quả các hiệp định, thỏa thuận thương mại đã ký kết; đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu. Triển khai hiệu quả các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, tháo gỡ rào cản, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nhất là các thủ tục thông quan hàng hóa; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất, đáp ứng nhanh các tiêu chuẩn mới của nước đối tác xuất khẩu.
Ba là, các Bộ, ngành, địa phương thực hiện cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho doanh nghiệp; chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, xóa bỏ cơ chế "xin-cho"; phân cấp, phân quyền cho cơ quan, địa phương có thẩm quyền giải quyết và chịu trách nhiệm.
Tập trung thúc đẩy tiến độ thi công các dự án quan trọng quốc gia, các công trình trọng điểm, nhất là các công trình hạ tầng giao thông quan trọng; phát huy nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước; thu hút, sử dụng hiệu quả nguồn lực khu vực tư nhân, khu vực nước ngoài. Tích cực, chủ động thu hút FDI có chọn lọc, bảo đảm chất lượng; chú trọng chuyển giao công nghệ, liên kết với doanh nghiệp trong nước và tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực, toàn cầu.
Bốn là, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thủ tục hành chính, quy định pháp lý nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp. Tiếp tục thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và tiền thuê đất…
Năm là, đẩy mạnh triển khai các chương trình, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số, đặc biệt là chuyển đổi số bao trùm, “chuyển đổi kép”; chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022-2025 nhằm thúc đẩy phát triển các mô hình kinh doanh bền vững, kinh doanh bao trùm, hướng tới dịch chuyển cơ cấu nền kinh tế theo hướng tăng cường kinh tế số và xanh, bao trùm./.
Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Phụ trách
Vụ Thống kê Tổng hợp và phổ biến Thông tin Thống kê - TCTK