Quý I năm 2023, tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại nhưng các hoạt động đời sống của hộ dân cư vẫn duy trì ổn định với tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập trong quý không thay đổi và tăng lên so với cùng kỳ năm 2022 là 93,4% (tăng tới 20,3 điểm phần trăm so với quý I năm 2022).
Mặc dù, đời sống dân cư trong quý I vẫn duy trì ổn định và tăng so với cùng kỳ năm 2022 nhưng tỷ lệ hộ đánh giá thu nhập tăng lên trong tháng Ba có xu hướng thấp đi so với tháng Hai (giảm 3,8 điểm phần trăm, từ 17,2% còn 13,4%) và tỷ lệ đánh giá có thu nhập không đổi tăng lên (4,9 điểm phần trăm, từ 77,1% lên 82%). Điều này phù hợp với thực tế khi mà mọi hoạt động kinh tế đã bình thường trở lại thì thu nhập của hộ cũng dần ổn định, đặc biệt các hoạt động du lịch, dịch vụ sôi động, sẽ giúp cho người lao động có thêm nhiều việc làm tạo thu nhập. Đồng thời, việc Trung Quốc thí điểm mở cửa du lịch theo đoàn vào Việt Nam từ 15/3/2023 cũng sẽ góp phần tạo việc làm và thu nhập cho người lao động.
Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cho thấy, trong quý I vẫn có 5,3% hộ đánh giá có thu nhập giảm so với cùng kỳ năm 2022. Những nguyên nhân cơ bản khiến cho thu nhập của hộ giảm là do hộ có thành viên bị mất việc làm hoặc tạm nghỉ việc (37,5%); Chi phí đầu vào cho các hoạt động SXKD của hộ tăng (28,5%) và giá bán các sản phẩm từ các hoạt động SXKD của hộ giảm (24%).
Như vậy, mặc dù đời sống dân cư quý I năm 2023 duy trì ổn định nhưng vẫn có hộ đánh giá thu nhập giảm và tỷ lệ này có thể tăng lên khi có những tác động từ các yếu tố khách quan và chủ quan, cụ thể:
Thứ nhất, những tiềm ẩn rủi ro từ bên ngoài sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của hộ, đó là khi nhu cầu toàn cầu yếu đi, trong điều kiện vẫn còn yếu tố bất định về chính trị và hoạt động kinh tế chững lại ở một số thị trường lớn như Hoa Kỳ, các nước Châu Âu sẽ tạo nhiều sức ép lên việc làm của người lao động hưởng lương và ảnh hưởng đến thu nhập của hộ.
Thứ hai, doanh nghiệp thiếu đơn đặt hàng và có thể họ sẽ cắt giảm lao động dẫn đến người lao động có thể mất việc làm hoặc tạm nghỉ việc hoặc làm việc ít hơn như vậy thu nhập sẽ giảm.
Thứ ba, một số chính sách mới liên quan đến đời sống của hộ như: Chấm dứt chính sách giảm 2% thuế suất giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ; tăng lãi suất vay mua nhà ở xã hội lên 5% từ ngày 01/01/2023.
Để giải quyết các tiềm ẩn nêu trên giúp người dân tăng thu nhập, nâng cao đời sống trong thời gian tới, Chính phủ, Bộ ngành và chính quyền địa phương cần: Tăng cường thực hiện có hiệu quả các chương trình, chính sách phát triển kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm, mở rộng thị trường, xúc tiến đầu từ và du lịch; Tiếp tục quan tâm đến chính sách an sinh xã hội và hỗ trợ kịp thời cho người lao động, hộ gia đình có thành viên mất việc làm và người nghèo; và trong trường hợp cần thiết xem xét giảm thuế VAT đối với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phục vụ nhu cầu đời sống sinh hoạt hàng ngày của người dân như điện, nước, mặt hàng lương thực thực phẩm./.
Phạm Thị Quỳnh Lợi
Vụ trưởng Vụ Thống kê Xã hội và Môi trường - TCTK