Hà Nội là mảnh đất ngàn năm văn hiến, nổi tiếng thanh lịch, tinh tế, vì lẽ đó mà nơi đây còn là nơi hội tụ những nét tinh hoa ẩm thực của đất nước. Theo đánh giá của Michelin Guide, cẩm nang ẩm thực danh giá hàng đầu thế giới, sự phong phú và tinh tế của ẩm thực Hà Nội đã chinh phục những thực khách khó tính nhất, khẳng định vị thế là một “kinh đô ẩm thực” của Việt Nam.
Khẳng định vị thế “kinh đô ẩm thực”
Từ hàng trăm năm nay, Hà Nội luôn là nơi hội tụ, kết tinh, lan tỏa các giá trị văn hóa, trong đó ẩm thực là một trong những loại hình được kế thừa, phát triển đạt đến độ tinh hoa. Nét tinh hoa của ẩm thực Hà Nội không chỉ đơn thuần là hương vị thơm ngon, mà còn là sự thăng hoa của nghệ thuật cân bằng hương vị. Ẩm thực miền Bắc nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng mang đến những món ăn nhẹ nhàng, tinh tế, với sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt, mặn, chua và cay, tạo nên một bản “giao hưởng” hương vị độc đáo.
Nhắc đến ẩm thực Hà Nội là nhắc đến những những món ăn mang tính đặc trưng, tạo nên thương hiệu ẩm thực Thủ đô như: Bánh cuốn Thanh Trì, bún ốc Hồ Tây, chả cá Lã Vọng, giò chả Ước Lễ, trà sen Tây Hồ, cà phê Giảng, bún chả, nem cuốn, Phở... Đáng chú ý, chỉ riêng “Phở Hà Nội” đã có đến hàng chục thương hiệu gia truyền nổi tiếng cả nước như: Phở Thìn Bờ Hồ, phở Thìn Lò Đúc, phở Lý Quốc Sư, phở Tư Lùn... Mỗi quán phở đều mang những hương vị, phong cách riêng làm nên tên tuổi của mình.
Đặc sản ở Hà Nội cũng vô cùng đa dạng, có những đặc sản bắt nguồn từ mảnh đất Tràng An, có những đặc sản xuất xứ từ địa phương khác. Dù vậy, các món đều được người Hà Nội khéo léo chắt lọc, sáng tạo, chế biến theo phong cách của mình, tạo nên hương vị riêng biệt, chuyển tải nét văn hóa rất riêng của Hà Nội.

Ảnh minh họa
Sức hấp dẫn của văn hóa ẩm thực Hà Nội không chỉ ở hương vị, màu sắc, cách bài trí món ăn mà còn từ tri thức, kỹ thuật, thực phẩm, cách chế biến và những câu chuyện xung quanh thể hiện bề dày lịch sử, văn hóa. Theo các chuyên gia văn hóa, mặc dù trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, phong cách ẩm thực có sự pha trộn, biến tấu giữa các vùng miền, quốc gia, dân tộc. Song phong vị ẩm thực Hà thành vẫn giữ được nét đặc trưng đầy mê hoặc. Ẩm thực Hà Nội không chỉ làm say lòng thực khách phổ thông mà còn thuyết phục cả những chính trị gia hay các nhà ẩm thực uy tín, như: Cựu Tổng thống Pháp Francois Hollande; cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama; cố đầu bếp danh tiếng Anthony Bourdain; Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol; Ngoại trưởng Mỹ Antony John Blinken…
Với nền tảng ẩm thực phong phú, đặc sắc, tại Hà Nội từ lâu đời đã hình thành những tuyến phố ẩm thực nổi tiếng, thu hút rất nhiều thực khách trong và ngoài nước như: Tạ Hiện, Mã Mây, Đồng Xuân, Cầu Gỗ, Cấm Chỉ, Tống Duy Tân… Bên cạnh đó, nhiều tuyến phố trong khu vực phố cổ Hà Nội vẫn còn lưu giữ những nếp sành ăn, sành mặc của người Hà Nội xưa.
Các chuyên gia ẩm thực cho rằng, ẩm thực Hà Nội hội đủ yếu tố vật chất (chất liệu, mùi vị, màu sắc) và yếu tố tinh thần (ứng xử, giao tiếp trong ăn uống, nghệ thuật chế biến, cách trang trí…). Ẩm thực Hà Nội cũng đạt được các tiêu chí về danh tiếng, nguồn gốc, lựa chọn nguyên liệu, phương thức chế biến, cách thưởng thức và không gian thưởng thức.
Hiện nay, Hà Nội đã có 4 món ăn được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đó là: Cốm Mễ Trì, Xôi Phú Thượng, ướp trà sen Quảng An và phở Hà Nội. Có thể nói, ẩm thực Hà Nội không chỉ dừng lại ở những món ăn quen thuộc như phở hay bún chả, mà còn là một hành trình khám phá vô tận những hương vị độc đáo và tinh tế. Du khách đến với Thủ đô sẽ không chỉ được trải nghiệm những giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời, mà còn có cơ hội hòa mình vào một thế giới ẩm thực phong phú, đa dạng, từ những quán ăn bình dị trên các con phố nhỏ đến những nhà hàng sang trọng. Với số lượng nhà hàng, cơ sở ăn uống đạt tiêu chuẩn ngày một nhiều, Hà Nội đang hình thành một bản đồ ẩm thực uy tín, chất lượng, khẳng định vị thế là “kinh đô ẩm thực” của Việt Nam.
Nhiều giải thưởng quốc tế vinh danh ẩm thực Hà Nội
Giới chuyên gia cho biết, ẩm thực Hà Nội được đánh giá cao và ngày càng khẳng định dấu ấn trên bản đồ ẩm thực thế giới. Những năm qua, đã có nhiều giải thưởng quốc tế vinh danh ẩm thực của Hà Nội.
Cụ thể, năm 2023, Hà Nội đã vượt qua những “đối thủ mạnh” như Kuala Lumpur (Malaysia) và Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc) để giành danh hiệu “Điểm đến thành phố ẩm thực mới nổi xuất sắc nhất châu Á” của Giải thưởng Ẩm thực Thế giới. Năm 2024, Hà Nội lại tiếp tục xuất sắc vượt qua các đối thủ nặng ký như Bangkok, Seoul và Tokyo... để giành ngôi đầu ở hạng mục “Điểm đến thành phố ẩm thực nổi bật nhất châu Á”. Đáng chú ý, một số nhà hàng và khách sạn tại Hà Nội cũng được xướng tên tại lễ trao giải như: Nhà hàng Hibana by Koki nhận giải “Nhà hàng khách sạn tốt nhất thế giới 2024” và khách sạn Capella Hanoi với danh hiệu “Điểm đến ăn trưa ngon nhất châu Á 2024”.
Cũng trong đầu năm nay, Hà Nội được xếp hạng là một trong 15 điểm đến ẩm thực hàng đầu thế giới bởi trang web du lịch TripAdvisor - một nền tảng hướng dẫn du lịch lớn nhất thế giới. Năm 2023, Hà Nội có 3 nhà hàng được cẩm nang ẩm thực Michelin Guide - Giải thưởng danh giá trong làng ẩm thực thế giới đánh giá 1 sao, 13 nhà hàng nhận giải quán ăn ngon với giá cả phải chăng (Bib Gourmand), 32 nhà hàng thuộc danh sách tuyển chọn Michelin (Michelin Selected). Đến năm 2024, Hà Nội có thêm 5 cái tên mới lọt vào danh sách Bib Gourmand 2024 và 5 nhà hàng mới ở hạng mục Michelin Selected. Đặc biệt, Hà Nội có 3 nhà hàng được gắn 1 sao Michelin.
Hiện nay, nhiều nhà hàng, cơ sở ăn uống sau khi được Michelin đưa vào danh sách giới thiệu đã tập trung đầu tư xây dựng hình ảnh, nâng cao chất lượng sản phẩm. Cụ thể, nhà hàng Ngon Garden (số 70 phố Nguyễn Du), quán ăn Ngon (số 18 phố Phan Bội Châu) của Công ty cổ phần Phúc Hưng Thịnh (trong danh sách tuyển chọn của Michelin công bố vào năm 2023) đã thường xuyên làm mới không gian ẩm thực bằng việc thiết kế không gian chuỗi cửa hàng ăn uống theo từng mùa hoa, tạo điểm nhấn bằng hình ảnh văn hóa Hà Nội, biến các cơ sở ẩm thực thành điểm du lịch hấp dẫn du khách.
Theo đánh giá của Tổng Thư ký Liên Chi hội đầu bếp Việt Nam (Hiệp hội Du lịch Việt Nam) Nguyễn Xuân Quỳnh, ẩm thực Hà Nội được ví như “ngôi sao đang lên” trên bản đồ du lịch toàn cầu. Với lợi thế này, Hà Nội có thể phát triển các tuyến du lịch ẩm thực nhằm tăng trải nghiệm của khách du lịch cũng như đẩy mạnh phát triển du lịch.
Năm 2024, nhiều sự kiện, lễ hội ẩm thực có quy mô thành phố và quốc tế được tổ chức tại Hà Nội
Tháng 8/2024, tại Không gian đi bộ phố Trần Nhân Tông (quận Hai Bà Trưng), Sở Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội quà tặng du lịch Hà Nội 2024 với chủ đề “Thức quà Hà Nội”, hướng đến tôn vinh tinh hoa ẩm thực Hà thành, góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa ẩm thực dân gian. Lễ hội còn phát hiện và vinh danh nghệ nhân dân gian, sưu tầm, bảo tồn những công thức, cách chế biến xưa nay, gìn giữ và phát huy kho tàng ẩm thực không chỉ của người Việt, mà còn của đồng bào các dân tộc trên khắp đất nước, góp phần vào phát triển ngành du lịch Thủ đô.
Mới đây, từ 29/11 đến 01/12, Lễ hội văn hóa ẩm thực Hà Nội năm 2024 với chủ đề “Hà Nội kết nối năm châu” do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức tại Công viên Thống nhất, thu hút gần 11 vạn người dân và du khách. Lễ hội quy tụ hơn 80 gian hàng với rất nhiều món đặc sản của Hà Nội, 8 tỉnh thành khác trong nước (Hà Giang, Sơn La, Lạng Sơn, Hưng Yên, Bắc Ninh, Khánh Hòa, Thanh Hóa, Quảng Bình) và 16 đại sứ quán như Ấn Độ, Nhật Bản, Mông Cổ, Lào, Pháp... Đặc biệt trong khuôn khổ Lễ hội văn hóa ẩm thực Hà Nội còn diễn ra chương trình “Phở số Hà Thành” nhằm tôn vinh “Phở truyền thống của Hà Nội” và giới thiệu tới người dân “Phở số” với cái nhìn hoàn toàn khác biệt về ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong ngành ẩm thực Việt Nam.
Ngay sau Lễ hội Văn hóa ẩm thực Hà Nội, Cục Phục vụ Ngoại giao đoàn (Bộ Ngoại giao) phối hợp với các đơn vị tổ chức Liên hoan ẩm thực quốc tế 2024 với chủ đề “Ẩm thực kết nối”. Đây là sự kiện lớn, với sự tham gia của 60 quốc gia, vùng lãnh thổ, là cơ hội để Việt Nam giới thiệu tới bạn bè năm châu về đất nước, con người, nghệ thuật ẩm thực của mình.
|
Nâng tầm giá trị ẩm thực để phát triển du lịch
Theo định hướng phát triển du lịch thành phố Hà Nội đến năm 2030, sản phẩm dịch vụ ẩm thực sẽ được phát triển đa dạng, tập trung vào các loại hình mang tính chất độc đáo như phố ẩm thực đêm, làng nghề ẩm thực... bên cạnh hệ thống các nhà hàng, để đáp ứng nhu cầu của Nhân dân và khách du lịch.
Sở Du lịch Hà Nội sẽ xây dựng bản đồ Food Tour để du khách có thể tự mình khám phá, trải nghiệm ẩm thực Hà Nội. Đồng thời, phổ biến kiến thức về bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, kỹ năng giao tiếp, nâng cao chất lượng phục vụ khách du lịch để nâng cao hình ảnh, chất lượng của du lịch Thủ đô.
Theo đó, thời gian qua, Thành phố Hà Nội đã tổ chức nhiều hoạt động khai thác, quảng bá các giá trị văn hóa ẩm thực đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước. Không gian giới thiệu ẩm thực Hà Nội với chủ đề “Tinh hoa ẩm thực Việt” diễn ra thường niên, quy tụ các hội nghề nghiệp, nghệ nhân, doanh nghiệp, cơ sở ẩm thực, giới thiệu các món ngon Hà Nội và cả nước. Nhiều ấn tượng thông qua câu chuyện ẩm thực, chương trình xây dựng nét đẹp về món ăn Hà Nội đặc trưng và thể hiện giá trị ẩm thực Việt.
Lễ hội Văn hóa ẩm thực Hà Nội diễn ra thường niên đã tôn vinh, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, ẩm thực truyền thống của Hà Nội, xây dựng và khai thác có hiệu quả thương hiệu văn hóa, ẩm thực, du lịch. Sự kiện là cơ hội quảng bá hình ảnh Hà Nội là điểm đến du lịch, văn hóa, ẩm thực đặc sắc tới du khách trong và ngoài nước.
Hiện tại, Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam đang xây dựng Đề án “Xây dựng và phát triển văn hóa ẩm thực Việt Nam thành thương hiệu quốc gia”, trong đó xây dựng “Tổng tập 1.000 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam” và tiến hành chuyển đổi số cơ sở dữ liệu đó thành “Bản đồ trực tuyến ẩm thực Việt Nam”, “Bảo tàng trực tuyến ẩm thực Việt Nam”. Các sản phẩm của đề án sẽ góp phần tạo bước đệm đưa thương hiệu Việt Nam ra thế giới, thông qua văn hóa ẩm thực, thúc đẩy cạnh tranh quốc gia. Khi đó, ẩm thực Hà Nội cũng như các địa phương khác trên cả nước sẽ được nhiều bạn bè quốc tế biết tới.
Theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam: Văn hóa ẩm thực được khai thác để nâng tầm giá trị sẽ thúc đẩy phát triển du lịch, thu hút khách đến với Việt Nam, tăng sức cạnh tranh của du lịch Việt Nam trên trường quốc tế. |
Ẩm thực Hà Nội được coi như một di sản và là niềm tự hào của người Hà Nội từ bao đời nay. Việc xây dựng ẩm thực thành một sản phẩm du lịch đặc trưng, mang dấu ấn Hà Nội không chỉ dừng lại ở kế hoạch, chủ trương mà điều quan trọng cần sự đầu tư bài bản, đúng tầm với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Có như vậy, tiềm năng văn hóa ẩm thực Hà Nội mới được khai thác và phát huy tốt cho hoạt động du lịch, quảng bá hình ảnh Hà Nội đến với bạn bè trong nước và quốc tế./.
Trúc Linh