Dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp trong nước. Để mở rộng kênh tiêu thụ từ thị trường hơn 90 triệu dân, các doanh nghiệp Việt đang hướng đến kế hoạch phủ sóng thị trường nội địa bằng nhiều giải pháp cụ thể.
Hàng Việt ngày càng chiếm ưu thế trên thị trường nội địa
Trước khi xảy ra dịch bệnh, các doanh nghiệp Việt thường coi trọng hoạt động xuất khẩu hơn chú trọng đến thị trường nội địa. Nguyên nhân là xuất khẩu mang lại nguồn thu rất lớn mà doanh nghiệp không phải mất nhiều công sức để xây dựng mạng lưới phân phối và tiêu thụ. Tuy nhiên, hai năm gần đây, ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đã khiến thị phần xuất khẩu giảm sút, việc xuất khẩu hàng hóa sang các nước gặp nhiều khó khăn hơn. Trước thực trạng đó, các doanh nghiệp Việt đã bắt đầu thay đổi chiến lược, hướng đến phủ sóng thị trường tiêu thụ nội địa khi nhận thấy tiềm năng to lớn từ thị trường với hơn 90 triệu dân nên. Bên cạnh đó, người tiêu dùng Việt đang có xu hướng chi tiêu cho các mặt hàng thiết yếu sản xuất trong nước hơn. Các chuyên gia kinh tế nhận định, điều này sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho hàng Việt Nam phủ sóng tại thị trường trong nước.
Ảnh minh họa
Theo khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Nielsen, kể từ khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra, người tiêu dùng ngày càng ưu ái hơn cho hàng Việt. Theo đó, người tiêu dùng Việt Nam có sự ưu tiên mạnh mẽ hơn đối với các sản phẩm địa phương, với 17% người tiêu dùng chỉ mua hàng tiêu dùng nội địa và 59% đa phần mua hàng tiêu dùng nội địa. Trong khi đó, mức tiêu dùng nội địa trung bình trên toàn cầu tương ứng là 11% và 54%. Đặc biệt, tại các kênh phân phối, tỷ lệ hàng hóa sản xuất trong nước đang chiếm áp đảo, với khoảng 85% các gian hàng. Lượng hàng hóa chủ yếu là các mặt hàng nhu yếu phẩm, thực phẩm, hàng tiêu dùng…
Theo số liệu của Bộ Công Thương, cho đến nay, hàng Việt ngày càng được người tiêu dùng trong nước tin tưởng và đã có mặt trong chuỗi hơn 1.100 siêu thị lớn và hàng loạt các cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini trên khắp cả nước. Tỷ lệ hàng Việt trong các kênh phân phối hiện đại duy trì ở mức cao như: Co.opmart chiếm 90-93%; ở Satra là 90-95%; Vinmart 96%; Hapro 95%... Với các kênh phân phối nước ngoài, hàng Việt cũng chiếm 65-96%.
Không chỉ ở các kênh bán lẻ hiện đại mà tại các chợ truyền thống lớn, các mặt hàng Việt từ thời trang cho đến thực phẩm, đặc biệt là bánh kẹo… đều chiếm thị phần trên 80%. Theo các tiểu thương bán hàng, tâm lý người tiêu dùng khi mua hàng hiện nay đều hỏi xuất xứ hàng hóa nên họ đều lấy hàng từ các cơ sở sản xuất trong nước. Các tiểu thương cũng cho biết, cùng một loại hàng nhưng nếu được nhập khẩu từ Trung Quốc thì nhiều người tiêu dùng sẽ e dè không mua. Hơn nữa, hàng Việt hiện nay mẫu mã cũng khá đẹp, chất lượng cũng không thua hàng ngoại, giá cả phù hợp nên được người tiêu dùng ưa chuộng hơn.
Bên cạnh đó, cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" được phát động từ tháng 8/2009 đến nay cũng đã đem lại nhiều kết quả tích cực, góp phần thúc đẩy thị trường trong nước phát triển bền vững. Bộ Công Thương cho biết, chính các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt là hàng thiết yếu đang đóng vai trò chủ chốt trong chuỗi cung ứng; và có thể nói "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" giờ đây không còn chỉ là một cuộc vận động mà đã trở thành tiêu chí của nhiều người tiêu dùng trong các kênh bán lẻ từ truyền thống, hiện đại đến các trang thương mại điện tử. Điều tra của Viện nghiên cứu dư luận cho thấy, 88% người tiêu dùng quan tâm tới Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam; 67% người tiêu dùng tự xác định mua hàng hoá sẽ ưu tiên lựa chọn hàng Việt Nam; 52% khuyên người thân bạn bè nên sử dụng hàng Việt Nam.
Ngoài ra, những chương trình như mỗi xã một sản phẩm (OCOP), đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm đặc trưng vùng miền cũng góp phần làm cho bức tranh hàng Việt thêm sinh động, giúp tăng đáng kể sức cạnh tranh của hàng Việt Nam, trước tiên là ngay trên "sân nhà". Theo thống kê của Bộ Công Thương, hiện cả nước có trên 2.049 sản phẩm OCOP được công nhận đạt chuẩn từ 3 sao trở lên, trong đó có 43 sản phẩm đạt tiềm năng 5 sao. Tổng số sản phẩm dự kiến được chuẩn hoá đến năm 2020 là trên 3.800 sản phẩm. Khảo sát một số siêu thị tại Hà Nội, đa số người tiêu dùng đều đánh giá cao sự tiện dụng, chất lượng của các sản phẩm OCOP. Còn theo quan điểm của một số người tiêu dùng khác, ngoài sự tiện lợi thì các sản phẩm OCOP tại đây có giá bán khá hợp lý, đặc biệt có mẫu mã, bao bì bắt mắt. Có thể thấy rằng nhu cầu thực tế của người tiêu dùng với các sản phẩm đặc trưng vùng miền là tương đối lớn, chính vì thế, các hệ thống siêu thị đang có những hỗ trợ tích cực trong việc trưng bày, đẩy mạnh các sản phẩm OCOP. Dù đóng góp tỷ lệ doanh thu chưa quá ấn tượng, nhưng các sản phẩm này cũng đang góp phần làm đa dạng nguồn cung cho các kênh phân phối nói riêng và tăng sức cạnh tranh, khẳng định giá trị chất lượng cho hàng hoá sản xuất tại Việt Nam nói chung.
Hàng Việt với mục tiêu mới đầy tham vọng
Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” giai đoạn 2021-2025 vừa được Chính phủ phê duyệt đã đề ra nhiều mục tiêu khá tham vọng... Theo đó, đến năm 2025, trên 90% người dùng và doanh nghiệp biết đến chương trình Nhận hàng Việt Nam với tên gọi “Tự hào hàng Việt Nam”, trên 90% doanh nghiệp biết đến phong trào vận động “Hàng Việt Nam chinh phục người Việt Nam” và trên 70% doanh nghiệp tham gia phong trào này.
Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" giai đoạn 2021-2025 kỳ vọng sẽ tạo sức cạnh tranh mới cho hàng Việt trong bối cảnh hội nhập mới.
Đề án đặt trọng tâm là tổ chức các hoạt động phát triển thị trường với tên gọi “Tự hào hàng Việt Nam”, “Tinh hoa hàng Việt Nam” nhằm đạt mục tiêu giữ thị phần hàng Việt Nam có thế mạnh với tỷ lệ trên 85% tại các kênh phân phối hiện đại và trên 80% các kênh phân phối truyền thống; giữ doanh thu bán lẻ của khu vực kinh tế trong nước chiếm tỷ lệ 85% tổng mức bán lẻ hàng hóa trong nước.
100% các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, bộ, ngành và tổ chức chính trị - xã hội xây dựng được kênh truyền thông (báo nói, báo hình, báo in, báo điện tử) có chuyên mục “Tự hào hàng Việt Nam”, “Tinh hoa hàng Việt Nam” thường xuyên tuyên truyền, quảng bá Cuộc vận động.
100% các tỉnh, thành phố nhân rộng được mô hình Điểm bán hàng Việt Nam với tên gọi “Tự hào hàng Việt Nam”, “Tinh hoa hàng Việt Nam”. 100% bộ, ngành và địa phương xây dựng được chuỗi phân phối sản phẩm của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ nông dân sản xuất hàng Việt Nam tại thị trường trong nước.
Đề án cũng vạch ra 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: Thông tin, truyền thông; phát triển hệ thống phân phối hàng hóa cố định và bền vững, ưu tiên đối với hàng Việt Nam; nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng Việt, doanh nghiệp Việt; kiểm tra, kiểm soát thị trường và bảo vệ người tiêu dùng.
Để đạt các mục tiêu trên, Đề án cũng đưa ra 4 nhóm giải pháp, chính sách phát triển chủ yếu gồm: Giúp thay đổi về nhận thức và hành vi của cộng đồng đối với hàng Việt; hỗ trợ phát triển hệ thống phân phối hàng Việt cố định và bền vững; nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong lĩnh vực phân phối hàng Việt Nam…
Trong đó, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng chương trình kết nối quy mô quốc gia (có tính liên kết vùng, miền) giữa nhà sản xuất, kinh doanh với nhà phân phối, đại lý trong nước cũng như có những chính sách hỗ trợ cụ thể để mở rộng độ bao phủ hàng hóa, tăng hiện diện của hàng Việt Nam theo các phân khúc khác nhau tại thị trường trong nước.
Nhà nước tập trung xây dựng chiến lược và chính sách phát triển hàng Việt Nam trong lĩnh vực cần ưu tiên phát triển trung và dài hạn cho thị trường nội địa; xây dựng hệ thống tiêu chuẩn sản phẩm hướng tới hài hòa với tiêu chuẩn khu vực, quốc tế.
Các cấp, ngành từ trung ương đến địa phương tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận nguồn vốn để đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng và hạ giá thành sản phẩm, khai thác lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất kinh doanh.
Đồng thời, xây dựng các chương trình nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp Việt Nam về tác động của công nghệ thông tin đối với hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp; hướng tới đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và khai thác kinh doanh trên môi trường mạng.
Có thể nói, Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" giai đoạn 2021-2025 là cơ sở quan trọng để cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục tăng cường thực hiện và tổ chức các hoạt động phát triển thị trường trong nước, góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng hàng Việt Nam thông qua tập trung đẩy mạnh các hoạt động phát triển thị trường với tên gọi như: “Tự hào hàng Việt Nam”, “Tinh hoa hàng Việt Nam”. Đồng thời, lồng ghép vào chương trình hành động hằng năm của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị về phát triển kinh tế - xã hội để tạo hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ trên phạm vi toàn quốc./.
Thu Hường