Sáng 22/11, tại Hà Nội, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức hội nghị 'Báo chí chất lượng cao trong bối cảnh chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu mới của Điều lệ Giải báo chí quốc gia và tuyên truyền nhiệm vụ phát triển bền vững' khu vực phía Bắc.
Chuyển đổi số là xu thế tất yếu
Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ nhiệm vụ chính trị của báo chí: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại”. Trong đó, tính chuyên nghiệp và hiện đại theo yêu cầu của Đảng có nghĩa là báo chí cách mạng của Việt Nam cũng phải phấn đấu, bắt kịp với các xu hướng phát triển chung của thế giới. Một trong số đó chính là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và công cuộc chuyển đổi số.
Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết quan trọng, mang tầm chiến lược: "Chuyển đổi số - Động lực quan trọng phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới."
Ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu tại Hội nghị
Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia được nêu rõ trong nhiều Nghị quyết và văn kiện Đại hội Đảng.
Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược "Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước; đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.
Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Nguyễn Đức Lợi cũng cho biết, thực tiễn cho thấy công nghệ số ảnh hưởng đầu tiên, mạnh mẽ và sâu rộng tới lĩnh vực báo chí, truyền thông. Việc sử dụng công nghệ số để làm báo đã trở thành vấn đề sống còn của báo chí.
Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí quốc gia Lê Quốc Minh đã ký Quyết định số 50/QĐ-HĐGBCQG ngày 21/6/2024 về việc Ban hành Điều lệ Giải Báo chí quốc gia (sửa đổi).
Từ năm 2024, Điều lệ Giải đã có nhiều điểm mới, đặc biệt là 2 nhóm giải mới là Giải báo chí đa phương tiện và Giải báo chí sáng tạo. Sản phẩm báo chí đa phương tiện là tác phẩm, sản phẩm báo chí sử dụng dữ liệu đa phương tiện và áp dụng quy trình sản xuất, kỹ thuật, công nghệ truyền thông số trong quá trình sáng tạo nội dung và tổ chức sản xuất, có định dạng độc lập như: Infographic, Video clips, Podcast, Gói tin tức đa phương tiện, sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí tương tác...
Sản phẩm báo chí sáng tạo là tác phẩm, sản phẩm, chương trình báo chí có tính sáng tạo, đột phá, qua đó thể hiện rõ tác giả, nhóm tác giả có giải pháp hữu hiệu để nâng cao năng suất lao động nghề báo, tiết kiệm chi phí sản xuất, tác động tới đúng nhóm công chúng, tác động hiệu quả đến các tầng nhận thức, thái độ và hành vi của công chúng, tăng cường sự tham gia tương tác của công chúng hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững quốc gia, vùng miền và địa phương.
Việc bổ sung nêu trên đã thể hiện chủ động bám sát quan điểm, chủ trương mới của Đảng, Nhà nước, phù hợp với thực tiễn, xu thế phát triển chung của báo chí truyền thông.
Các cơ quan báo chí chuyển mình cùng chuyển đổi số
Tại hội nghị, lãnh đạo các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo đã có nhiều tham luận, đề xuất về giải pháp chuyển đổi số báo chí, phát triển đa dạng sản phẩm báo chí số đáp ứng nhu cầu thông tin trong tình hình mới, đồng thời bàn giải pháp để có những tác phẩm báo chí chất lượng cao đáp ứng điều lệ Giải Báo chí Quốc gia.
Theo PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế và Đô thị, chuyển đổi số trong báo chí là một nhu cầu tất yếu, đáp ứng tốt hơn sự cạnh tranh gay gắt như hiện nay. Hiện nay, báo Kinh tế và Đô thị đã xây dựng nền tảng số mạnh mẽ qua phát triển website, ứng dụng di động, mạng xã hội để tăng cường khả năng tiếp cận và tương tác với độc giả; ứng dụng AI để tự động hóa một số công việc, phân tích dữ liệu, tạo ra nội dung sáng tạo. Đồng thời, tập trung vào phát triển bạn đọc, nâng cao thương hiệu, tập trung quảng cáo số; sử dụng đa phương tiện: Kết hợp văn bản, hình ảnh, video, infographic, podcast để tăng tính hấp dẫn và tương tác.
Về phía Đài truyền hình Việt Nam, TS. Tạ Bích Loan, Ủy viên BCH Hội Nhà báo Việt Nam, Trưởng ban VTV3 cho biết, VTV đã thực hiện đổi mới sáng tạo để tăng hiệu quả tác động xã hội của báo chí.
VTV đã sử dụng các kênh truyền tải khác nhau để mở rộng độ tiếp cận với khán giả, lan tỏa các thông điệp trên diện rộng. Điển hình như chương trình cầu truyền hình “Dưới lá cờ Quyết thắng” phát sóng lúc 20 giờ ngày 5/5/2024 trên VTV1 tại 5 điểm cầu. Chương trình sử dụng hình tượng lá cờ Quyết chiến - Quyết thắng xuyên suốt chương trình để dẫn chuyện lịch sử, kể về câu chuyện của khát vọng giành độc lập, tự do. Chương trình này đã được Ban Tuyên giáo Trung ương đánh giá: Cầu truyền hình được dư luận đánh giá hoành tráng về quy mô, lựa chọn được các địa điểm ý nghĩa, cách dàn dựng mới, có tính nghệ thuật cao, nội dung mang ý nghĩa tư tưởng chính trị - giáo dục truyền thống cách mạng sâu sắc, đạt tới nhiều cảm xúc.
Toàn cảnh Hội nghị
Để sáng tạo nội dung báo chí đang phương tiện, nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus chia sẻ, việc tạo ra các sản phẩm đa phương tiện chưa bao giờ dễ dàng như bây giờ khi chúng ta có nhiều công cụ AI hỗ trợ.
Phó Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus Nguyễn Hoàng Nhật chia sẻ, mỗi khi triển khai một tuyến đề tài đặc biệt, đừng suy nghĩ mình sẽ làm bao nhiêu chữ, bao nhiêu kỳ, thể loại gì (phản ánh hay phóng sự). Hãy nghĩ về những thể loại mới, kèm theo nhiều yếu tố đa phương tiện, kể chuyện bằng ảnh, video hay đồ họa, dữ liệu...
Nhà báo Ngô Việt Anh, Phó Trưởng ban Nhân dân điện tử, Báo Nhân Dân khẳng định, mô hình “cơ quan báo chí - công nghệ” là xu hướng mà nhiều tập đoàn báo chí lớn của thế giới đang hướng tới; các giải thưởng quốc tế về báo chí hiện nay đều hướng tới đổi mới, sáng tạo...
Nhiều ý kiến tham luận khác của các đại biểu đều nhất trí cho rằng, báo chí hiện nay không thể duy trì cách thể hiện theo lối mòn xưa cũ, mà phải đổi mới, sáng tạo. Nếu mỗi tác phẩm báo chí là một câu chuyện thì phải có sự tích hợp của nhiều thể loại gồm: Hình ảnh, chữ, video, audio, đồ họa… để bạn đọc tiếp cận câu chuyện đa chiều, tăng tính hấp dẫn.
Trong bối cảnh tất yếu của chuyển đổi số báo chí hiện nay, bên cạnh việc tiếp tục nâng cao năng lực cho đội ngũ phóng viên, các cơ quan báo chí từ trung ương đến địa phương phải tiếp tục tổ chức đa dạng các sản phẩm báo chí với công nghệ hiện đại trên môi trường số.
Trong đó, cùng với việc triển khai các sản phẩm báo chí đa phương tiện, các cơ quan báo chí, đồng thời tổ chức các sản phẩm báo chí sáng tạo thông qua việc sử dụng các giải pháp công nghệ mới như: Công nghệ thực tế ảo, tăng cường thực tế ảo… qua đó tạo ra những trải nghiệm tương tác độc đáo với công chúng, độc giả…
Thu Hường