Việt Nam có di sản thiên nhiên và văn hóa đa dang đang ngày càng chứng minh được vai trò quan trọng khi là một trong những nguồn lực để tăng trưởng kinh tế và là điểm tựa vững chắc cho đời sống tinh thần của người dân Việt Nam. Trong hội nhập quốc tế, kinh tế di sản thể hiện vai trò quan trọng trong việc tạo dựng hình ảnh, góp phần xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh về đất nước và con người Việt Nam, từ đó góp phần nâng cao vị thế quốc gia, tạo ra những giá trị kinh tế, xã hội bền vững, những dấu ấn, nét đặc sắc riêng của văn hóa dân tộc trong hoạt động du lịch và là công cụ thúc đẩy ngoại giao văn hóa và hợp tác quốc tế.

Việt Nam hiện ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Các giá trị của di sản không chỉ được coi là tài sản cần bảo tồn mà mỗi di sản đều có giá trị kinh tế và là nguồn tài nguyên kinh tế có thể khai thác thông qua các hoạt động như; Du lịch, dịch vụ và các hoạt động kinh tế khác. Kinh tế di sản tạo ra nguồn thu lớn cho nền kinh tế, qua đó góp phần vào tăng trưởng kinh tế địa phương và quốc gia, tạo cơ hội việc làm và thu nhập cho người dân, đồng thời, tạo động lực cho các ngành kinh tế khác phát triển.
Đánh giá cao giá trị của kinh tế di sản, những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách hợp lý để bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa, góp phần xây dựng, hoàn thiện và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đặc biệt, việc ban hành Luật Di sản văn hóa năm 2001 và sửa đổi bổ sung năm 2009 đã tạo cơ sở hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc. Trên cơ sở Luật định, hầu hết các địa phương cũng đã ban hành quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia trên địa bàn.

Hiện, Việt Nam có gần 40 nghìn di tích quốc gia và di tích cấp tỉnh, thành phố; gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể. Đến năm 2023, Việt Nam có 194 bảo tàng; Nhà nước công nhận 237 hiện vật và nhóm hiện vật được là bảo vật quốc gia. Trong phát triển kinh tế di sản, các di sản văn hóa, đặc biệt di sản thế giới ở Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững của địa phương. Hiện, các khu di sản văn hóa Việt Nam đang ngày càng phát huy hiệu quả kinh tế trong đó chủ yếu là khai thác tiềm năng du lịch, kết hợp với các hoạt động kinh doanh sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc sắc của các làng nghề và các món ăn truyền thống. Mô hình kinh tế di sản đang đem lại hiệu quả như: Quần thể danh thắng Tràng An, Ninh Bình; khu du lịch tại Tràng An; mô hình Phố cổ Hội An, đặc biệt, Cố đô Huế là một mô hình thành công lớn trong phát triển kinh tế dựa vào giá trị của di sản... Hiện, các mô hình di sản văn hóa này đang thu hút hàng triệu du khách tới thăm quan mỗi năm và tạo ra nguồn thu lớn từ các hoạt động du lịch và dịch vụ.
Theo Tổng cục Thống kê, năm 2024, khách quốc tế đến Việt Nam đạt gần 17,6 triệu lượt người, tăng 39,5% so với năm 2023. Năm 2024, doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống ước đạt 733,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 11,5% tổng mức và tăng 12,9% so với năm 2023; Doanh thu du lịch lữ hành năm 2024 ước đạt 62,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 1,0% tổng mức và tăng 16,0% so với năm trước do các địa phương ngay từ đầu năm đã tích cực đẩy mạnh xúc tiến du lịch, tăng cường thu hút khách trong nước và quốc tế. Tại một số địa phương doanh thu du lịch lữ hành năm 2024 đã tăng so năm trước như: Cần Thơ tăng 33,7%; Quảng Ninh tăng 21,4%; Thành phố Hồ Chí Minh tăng 18,7%; Khánh Hòa tăng 16,5%; Bình Dương tăng 15,7%; Hà Nội tăng 12,4%.
PV