Tại Diễn đàn Phát triển kinh tế tuần hoàn “Xu hướng thế giới và định hướng chính sách tại Việt Nam”, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương khẳng định, Việt Nam cần các chính sách dài hạn để phát triển kinh tế tuần hoàn.
Kinh tế tuần hoàn đạt được nhiều kết quả tích cực, song triển khai còn chậm
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, ngay từ đầu những năm 2020, Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, xác định chủ trương, tư duy, định hướng và các nhiệm vụ phát triển kinh tế tuần hoàn (KTTH). Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 07/06/2022 phê duyệt Đề án Phát triển KTTH ở Việt Nam, qua đó khẳng định việc chủ động phát triển KTTH là tất yếu, phù hợp với xu hướng, yêu cầu đột phá trong phục hồi kinh tế và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thúc đẩy, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng hiện đại, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khả năng chủ động, thích ứng, chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài, hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn 2030, đảm bảo quốc phòng an ninh.
Sau hơn hai năm thực hiện, nhiều nhiệm vụ tại Quyết định số 687, nhiều nhiệm vụ triển khai đã mang lại những kết quả tích cực, nhiều mô hình kinh doanh tuần hoàn được triển khai có hiệu quả, qua đó góp phần thúc đẩy hiện thực hóa và phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương phát biểu tại Diễn đàn
Các doanh nghiệp đã tăng cường đầu tư vào phát triển năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng điện gió, năng lượng điện sinh khối.
Nhiều mô hình tận dụng phế phẩm, phụ phẩm trong sản xuất được áp dụng; nhiều ngành đã thực hiện tái chế phế liệu, rác thải sinh hoạt và công nghiệp (như tái chế giấy vụn, đồ nhựa, sắt, thép...).
Báo cáo kết quả thực hiện và định hướng nhằm thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam cho thấy, Việt Nam bước đầu đã hình thành các thị trường mới về hàng hóa và dịch vụ môi trường, nguyên liệu thứ cấp, các sản phẩm thân thiện môi trường, việc làm xanh, đặc biệt là thị trường vốn cho kinh tế tuần hoàn. Đến 30/6/2024, 50 tổ chức tín dụng báo cáo phát sinh dư nợ tín dụng xanh đạt 650.300 tỷ đồng, trong đó năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm trên 45%) và nông nghiệp xanh (chiếm gần 30%), góp phần thúc đẩy sự ra đời và phát triển của của các sáng kiến/mô hình kinh tế tuần hoàn trên thực tiễn; trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng, thương mại và dịch vụ…
Kinh tế tuần hoàn là một phần thiết yếu của nền kinh tế xanh và do đó đóng góp vào chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam. Dự thảo nghị định thử nghiệm kinh tế tuần hoàn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dự thảo Chiến lược kinh tế tuần hoàn quốc gia của Bộ Tài nguyên Môi trường, cũng như ngày càng nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam chủ động theo đuổi các phương pháp tiếp cận tuần hoàn là những minh chứng rõ nét nhất về tình hình phát triển của nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy một số nhiệm vụ triển khai còn chậm. Các chính sách liên quan đến KTTH còn chưa hoàn thiện, thống nhất và đồng bộ ở cả cấp Trung ương và địa phương dẫn đến khó khăn cho việc thực thi. Bên cạnh đó, nguồn lực cho phát triển KTTH còn thiếu, việc tiếp cận các nguồn lực còn hạn chế.
Đánh giá về thực tiễn triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn của Việt Nam, Giám đốc Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ cho rằng, Việt Nam đã đạt được những kết quả bước đầu tích cực trong phát triển kinh tế tuần hoàn, tuy nhiên vẫn còn nhiều tồn tại và khoảng cách khá xa so với các nước trong khu vực và trên thế giới, nhất là các nước thuộc khu vực EU.
6 nhiệm vụ trọng tâm thúc đẩy triển khai kinh tế tuần hoàn
Để thúc đẩy triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn một cách hiệu quả trong thời gian tới, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đã đưa ra 6 nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện một cách quyết liệt như sau:
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật ban hành các quy định, tiêu chuẩn phát triển kinh tế tuần hoàn phù hợp với xu thế mới trong khu vực và trên thế giới. Sử dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường, công cụ chính sách... nhằm hạn chế việc sử dụng quá mức tài nguyên, hạn chế rác thải trong quá trình sản xuất. Đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng kinh tế dựa vào hiệu suất sử dụng các yếu tố đầu vào, tăng trưởng kinh tế bền vững gắn với sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả.
Thứ hai, thúc đẩy cải cách mạnh mẽ hơn nữa các nền tảng về thể chế để mọi nguồn lực có thể được huy động, phân bổ và sử dụng một cách hiệu quả trong các khu vực có tiềm năng phát triển kinh tế tuần hoàn.
Khuyến khích tất cả các thành phần kinh tế, nhất là các doanh nghiệp tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược sản xuất, kinh doanh một cách bền vững, ứng dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn, sản xuất, kinh doanh gắn liền với bảo vệ môi trường; Quy định chặt chẽ về trách nhiệm của doanh nghiệp với chất thải do doanh nghiệp tạo ra; Lựa chọn ưu tiên phát triển một số ngành có tiềm năng, lợi thế so sánh, có vai trò dẫn dắt, lan tỏa trong phát triển kinh tế tuần hoàn trong toàn nền kinh tế.
Thứ ba, tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng, tham gia vào các dòng chảy thương mại và đầu tư quốc tế, các chuỗi giá trị toàn cầu, biến các dòng chảy đó thành lực đẩy cho các cải cách, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
Thứ tư, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đủ khả năng vận hành mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với đổi mới sáng tạo và sử dụng công nghệ cao, thiết lập cơ chế khuyến khích đủ mạnh để thu hút nhân tài.
Thứ năm, truyền thông để người dân thay đổi tư duy tiêu dùng theo hướng sử dụng các sản phẩm hàng hóa thân thiện với môi trường. Nâng cao ý thức về phân loại rác thải tại nguồn nhằm giảm chi phí sử dụng và tái chế rác.
Thứ sáu, tiếp tục thay đổi mạnh mẽ cơ chế thực thi, khuyến khích các sáng kiến, các phong trào thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn phát triển. Đồng thời, nâng cao năng lực quản trị Nhà nước, năng lực cạnh tranh, nâng cấp chất lượng môi trường kinh doanh, xây dựng cơ chế để mọi thành phần kinh tế đều được trao cơ hội. Qua đó phát huy tối đa năng lực doanh nghiệp trong việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn một cách hiệu quả./.
PV