Tóm tắt: Trong những năm gần đây, hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng tại thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) đã có những bước tiến đáng kể, phản ánh sự chuyển mình trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp để phù hợp với nhu cầu của thị trường. Bài viết khái quát về thực trạng hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng trên địa bàn TP.HCM. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng của Việt Nam trên địa bàn TP.HCM (giai đoạn 2025 - 2030).
Từ khóa: TP. HCM, doanh nghiệp bán lẻ, phát triển thương hiệu
Abstract: In recent years, the economic development activities of consumer goods retail businesses in Ho Chi Minh City have made significant progress, reflecting the transformation in business strategies of businesses to suit the market. the request of the school. This article provides advice on the current state of economic development activities in particular of consumer goods retail businesses in Ho Chi Minh City. From there, propose some solutions to promote effective economic development activities of Vietnamese consumer goods retail businesses in Ho Chi Minh City (period 2025 - 2030).
Khái quát về các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng trên địa bàn TP.HCM
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế lớn nhất Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành bán lẻ hàng tiêu dùng. Thị trường bán lẻ của TP.HCM đang phát triển nhanh chóng nhờ vào mức tăng trưởng kinh tế cao, đô thị hóa và sự gia tăng thu nhập của người dân. Theo Cục Thống kê TP.HCM, năm 2023, tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa của TP.HCM đạt khoảng 1.200 nghìn tỷ đồng, tăng 10% so với năm trước. Trong đó, các mặt hàng tiêu dùng chiếm tỷ trọng lớn nhất, đóng góp trên 60% vào tổng doanh thu.
Ngành bán lẻ hàng tiêu dùng tại TP.HCM hiện có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước, bao gồm các chuỗi siêu thị như Co.opmart, Big C, Lotte Mart, VinMart, và Aeon Mall. Theo báo cáo của Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, hiện có khoảng 700 siêu thị và trung tâm thương mại trên địa bàn TP.HCM, tăng khoảng 8% so với năm 2022. Bên cạnh đó, hệ thống cửa hàng tiện lợi cũng phát triển mạnh mẽ với các thương hiệu như Circle K, FamilyMart, và 7-Eleven, đáp ứng nhu cầu mua sắm nhanh chóng của người tiêu dùng. Số lượng cửa hàng tiện lợi tại TP.HCM đã vượt qua con số 2.000 vào năm 2023, tăng trưởng khoảng 12% mỗi năm (Sở Công Thương TP. HCM, 2024).

Ngoài các doanh nghiệp lớn, thị trường bán lẻ hàng tiêu dùng TP.HCM cũng ghi nhận sự hiện diện của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là các cửa hàng tạp hóa truyền thống. Theo khảo sát của Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen, các cửa hàng tạp hóa vẫn chiếm khoảng 40% thị phần bán lẻ tại TP.HCM. Tuy nhiên, các cửa hàng truyền thống đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các chuỗi cửa hàng hiện đại và các kênh bán hàng trực tuyến. Đặc biệt, với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nhiều doanh nghiệp bán lẻ tại TP.HCM đang tăng cường đầu tư vào kênh bán hàng trực tuyến. Theo báo cáo của Vietnam E-commerce Association (VECOM), tỷ lệ người dân TP.HCM tham gia mua sắm trực tuyến đã đạt trên 70%, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bán lẻ tiếp cận khách hàng nhanh chóng và tiện lợi hơn.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các doanh nghiệp bán lẻ tại TP.HCM không ngừng cải tiến và đổi mới để nâng cao năng lực cạnh tranh. Họ đầu tư vào các giải pháp công nghệ mới như thanh toán không dùng tiền mặt, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích hành vi khách hàng và tối ưu hóa quy trình quản lý kho hàng. Điều này giúp các doanh nghiệp cải thiện hiệu quả kinh doanh và thu hút khách hàng, đặc biệt là thế hệ trẻ có xu hướng ưa chuộng công nghệ.
Tuy nhiên, ngành bán lẻ TP.HCM cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Chi phí thuê mặt bằng ngày càng tăng cao, trong khi sự cạnh tranh từ các doanh nghiệp ngoại quốc đòi hỏi các doanh nghiệp trong nước phải có chiến lược rõ ràng và sáng tạo hơn.
Đồng thời, việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng và bảo vệ môi trường cũng trở thành những yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển của các doanh nghiệp bán lẻ.
Bảng 1: Tổng doanh thu của ngành bán lẻ hàng hóa tại TP. HCM
giai đoạn 2020 - tháng 10/2024
Năm |
Doanh thu
(tỷ đồng) |
So với năm trước (%) |
2020 |
760.704 |
+ 13,8 |
2021 |
759.714 |
+ 11.9 |
2022 |
491.766 |
- 15.2 |
2023 |
671.190 |
- 136,5 |
10/2024 |
462.390 |
+ 4,6 (so với cùng kỳ) |
Nguồn: Sở Công Thương TP.HCM
Bảng 1 cho thấy, ngành bán lẻ tại TP.HCM đã trải qua nhiều biến động về doanh thu trong những năm gần đây. Trong 2 năm 2020 - 2021, dù ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, doanh thu bán lẻ vẫn duy trì mức tăng so với năm trước, lần lượt đạt 760.704 tỷ đồng, tăng 13,8% và 759.714 tỷ đồng, tăng 11,9%. Năm 2022 là một năm đầy thách thức khi tổng doanh thu sụt giảm đáng kể xuống còn 491.766 tỷ đồng, giảm 15,2% so với năm 2021. Đến năm 2023, doanh thu tăng trở lại, đạt 671.190 tỷ đồng, nhưng mức tăng trưởng ghi nhận giảm mạnh (-136,5%) do những biến động từ năm trước tác động kéo dài và áp lực cạnh tranh gia tăng. Tính đến tháng Mười năm 2024, doanh thu bán lẻ tại TP.HCM đạt 462.390 tỷ đồng, tăng 4,6% so với cùng kỳ năm 2023. Dựa trên tình hình hiện tại, dự kiến tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa của TP.HCM cho cả năm 2024 có thể đạt khoảng 700.000 tỷ đồng, đánh dấu sự hồi phục và phát triển ổn định hơn của ngành bán lẻ trong bối cảnh nền kinh tế đang dần phục hồi sau những thách thức từ đại dịch.
Hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng trên địa bàn TP.HCM
Trong những năm gần đây, hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng tại TP.HCM đã có những bước tiến đáng kể, phản ánh sự chuyển mình trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp để phù hợp với nhu cầu của thị trường. TP.HCM là trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam, nơi tập trung đông dân cư và thu nhập bình quân cao, do đó cũng là nơi diễn ra sự cạnh tranh khốc liệt giữa các thương hiệu trong và ngoài nước.
Các doanh nghiệp bán lẻ trong nước như Saigon Co.op, Bách Hóa Xanh và WinMart đã nỗ lực phát triển thương hiệu qua việc mở rộng hệ thống cửa hàng và nâng cao chất lượng dịch vụ. Đặc biệt, trong năm 2023, Saigon Co.op đã gia tăng số lượng siêu thị lên đến gần 200 cửa hàng tại TP.HCM, tập trung vào việc xây dựng hình ảnh thân thiện và gần gũi với người tiêu dùng. Số liệu từ Nielsen cho thấy, thương hiệu Saigon Co.op giữ vững vị trí hàng đầu trong ngành bán lẻ tại TP.HCM, với tỷ lệ nhận diện thương hiệu trên 70% trong số người tiêu dùng địa phương.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp bán lẻ cũng tập trung phát triển thương hiệu thông qua việc đầu tư vào thương mại điện tử và các nền tảng kỹ thuật số. Với xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp bán lẻ đã xây dựng các ứng dụng và trang web riêng để mở rộng kênh bán hàng và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Theo Vietnam E-commerce Association (VECOM), trong năm 2024, hơn 70% người dân tại TP.HCM tham gia mua sắm trực tuyến, cho thấy tầm quan trọng của thương mại điện tử trong chiến lược phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp. Điển hình là Bách Hóa Xanh đã triển khai ứng dụng mua sắm trực tuyến và đạt được hơn 500.000 lượt tải xuống trong năm qua, giúp tăng cường sự hiện diện thương hiệu của họ trên thị trường.
Không chỉ dừng lại ở thương mại điện tử, các doanh nghiệp bán lẻ tại TP.HCM cũng chú trọng xây dựng thương hiệu qua các chiến dịch quảng bá sáng tạo và chương trình chăm sóc khách hàng. Các thương hiệu như VinMart và Bách Hóa Xanh đã tung ra các chương trình khuyến mãi lớn trong các dịp lễ, sự kiện lớn, đồng thời triển khai các chương trình tích điểm thành viên để tăng cường mối quan hệ lâu dài với khách hàng. Theo báo cáo của Kantar năm 2023, khoảng 65% khách hàng trung thành của các thương hiệu bán lẻ lớn tại TP.HCM cho biết, họ cảm thấy gắn kết với thương hiệu nhờ vào các chương trình chăm sóc khách hàng và ưu đãi thường xuyên.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành công đạt được, hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ tại TP.HCM cũng đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết là sự cạnh tranh từ các thương hiệu nước ngoài như Aeon Mall, Lotte Mart, và Circle K, vốn có ưu thế về vốn và công nghệ. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp nội địa phải đầu tư hơn nữa vào việc xây dựng thương hiệu riêng biệt và cải tiến dịch vụ để duy trì sức cạnh tranh. Theo khảo sát của Nielsen, khoảng 45% người tiêu dùng TP.HCM tin tưởng vào chất lượng của các thương hiệu ngoại, khiến các doanh nghiệp trong nước phải nỗ lực nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu của mình để giữ chân khách hàng.
Một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn
Nhằm hoàn thiện hoạt động phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng trên địa bàn TP.HCM (giai đoạn 2025 - 2030), theo nhóm tác giả, các doanh nghiệp này cần thực hiện một số vấn đề sau:
Thứ nhất, đa dạng hóa các nguồn tài chính. Việc đa dạng hóa các nguồn tài trợ giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và gia tăng khả năng đầu tư dài hạn cho thương hiệu; quản lý tài chính hiệu quả để đảm bảo dòng tiền liên tục cho các hoạt động xây dựng thương hiệu; áp dụng công nghệ trong quản lý tài chính giúp doanh nghiệp theo dõi dòng tiền và phân tích hiệu quả đầu tư cho các chiến dịch xây dựng thương hiệu.
Thứ hai, chú trọng phát triển nguồn nhân lực. Cần xây dựng chương trình đào tạo và phát triển kỹ năng chuyên sâu; có chính sách phúc lợi và lộ trình thăng tiến rõ ràng để giữ chân nhân viên và gia tăng sự gắn bó của họ với doanh nghiệp; xây dựng văn hóa doanh nghiệp hướng đến khách hàng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của thương hiệu.
Thứ ba, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Kiểm soát chất lượng toàn diện trong chuỗi cung ứng để đảm bảo sự ổn định và an toàn của sản phẩm. Bên cạnh đó, chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng cũng là một trong những trụ cột chính trong chiến lược phát triển thương hiệu của các doanh nghiệp bán lẻ. Đồng thời, đa dạng hóa danh mục sản phẩm và không ngừng cải tiến dịch vụ giúp các doanh nghiệp bán lẻ đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của thị trường. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ vào quản lý chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng giúp nâng cao hiệu quả trong quy trình vận hành và tạo ra các trải nghiệm cá nhân hóa cho khách hàng.
Thứ tư, hoàn thiện chiến lược marketing. Xây dựng chiến lược marketing đa kênh giúp doanh nghiệp tối ưu hóa khả năng tiếp cận và tương tác với khách hàng; Tăng cường nội dung quảng bá sáng tạo và truyền thông tương tác giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thương hiệu hiện đại và gần gũi; phân tích dữ liệu khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm giúp doanh nghiệp đáp ứng chính xác nhu cầu và sở thích của từng nhóm khách hàng; tập trung vào xây dựng hình ảnh thương hiệu gắn liền với giá trị bền vững và trách nhiệm xã hội giúp doanh nghiệp tạo sự khác biệt và thu hút nhóm khách hàng quan tâm đến tiêu dùng bền vững.
Thứ năm, chú trọng áp dụng công nghệ và sự đổi mới. Cần triển khai các hệ thống quản lý khách hàng (CRM) giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khách hàng và tăng cường khả năng tương tác; áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) giúp các doanh nghiệp bán lẻ nắm bắt xu hướng tiêu dùng và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh; phát triển nền tảng thương mại điện tử và các ứng dụng di động giúp gia tăng khả năng tiếp cận khách hàng; áp dụng công nghệ chuỗi cung ứng thông minh nhằm tối ưu hóa hiệu quả vận hành và quản lý hàng tồn kho; khuyến khích văn hóa đổi mới trong doanh nghiệp giúp thúc đẩy sự sáng tạo và tinh thần cải tiến trong toàn bộ tổ chức./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Aaker, D. A. (1991). Managing Brand Equity: Capitalizing on the Value of a Brand Name. Free Press.
2. Aaker, D. A. (1996). Building Strong Brands. Free Press.
3. Cục Thống kê TP. Hồ Chí Minh (2023). Niên giám Thống kê TP. Hồ Chí Minh năm 2023, Nxb Thống kê
4. Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh (2023), Báo cáo tổng kết năm 2023.
5. Cục Thống kê TP. Hồ Chí Minh (2024). Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng Mười và 10 tháng năm 2024.
6. Nguyễn Ngọc Diệp & Phan Thanh Hải. (2023). Nghiên cứu định tính về các yếu tố ảnh hưởng đến lòng trung thành thương hiệu của khách hàng. Tạp chí Tài chính, số kỳ 2, tháng 3/2023.
7. Nguyễn Thị Thanh Nga. (2024). Xây dựng mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến niềm tin thương hiệu của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Truy cập từ: https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/03/14/xay-dung-mo-hinh-cac-yeu-to-anh-huong-den-niem-tin-thuong-hieu-cua-cac-ngan-hang-thuong-mai-viet-nam/ Nguyễn Thu Hà &
8. Nguyễn Thị Thanh Huyền. (2020). Các yếu tố ảnh hưởng tới ý định lựa chọn thương hiệu cửa hàng bán lẻ của người tiêu dùng: Nghiên cứu tình huống chuỗi cửa hàng Circle K tại Hà Nội. VNU Journal of Science: Economics and Business, Vol. 36, No. 4, 97-105. https://doi.org/10.25073/2588-1108/4370
9. Nguyễn Văn Tâm. (2020). Quy trình xây dựng thương hiệu cho doanh nghiệp Việt Nam. Tạp chí Công thương. Truy cập từ: https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/quy-trinh-xay-dung-thuong-hieu-cho-doanh- nghiep-viet-nam-77123.htm
10. Trần Hồng Minh Ngọc & Lưu Thanh Đức Hải. (2022). Các yếu tố giá trị thương hiệu ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng: Trường hợp các siêu thị bán lẻ thương hiệu Việt ở đồng bằng Sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, Tập 58, Số 4D, 263-275.
11. Trương Hoàng Hoa Duyên. (2019). Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thương hiệu tại Công ty Cổ phần Dệt may Hòa Thọ. Tạp chí Tài chính, Kỳ 1, Tháng 6/2019 (706).
12. Vũ Bá Thành. (2022). Các yếu tố ảnh hưởng đến sự nhận diện thương hiệu sữa Farmmilk tại thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Công Thương, Số 26, tháng 12.
13. Vũ Đình Tuân. (2021). Nghiên cứu các thành phần giá trị thương hiệu của doanh nghiệp Petrolimex theo quan điểm khách hàng. Tạp chí Công Thương, Số 3, tháng 2.
ThS. Lê Thị Hồng Diệp, TS. Trần Xuân Lộc, Võ Thái Khánh,
Võ Thị Phương Uyên, ThS. Trần Thị Thu Thủy - Trường Đại học ngoại thương
Bài viết là sản phẩm của đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Cơ sở năm 2024.
Mã số: NTDN2024-01