Trong những năm qua, dù trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động, song Malaysia luôn là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam trong khối các nước Đông Nam Á (ASEAN). Quan hệ Việt Nam - Malaysia nâng cấp lên Đối tác Chiến lược toàn diện là một sự kiện quan trọng, tạo sức bật cho quan hệ thương mại hai nước.
Malaysia – đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam
Nhìn lại hoạt động giao thương giữa Việt Nam và Malaysia trong những năm gần gần đây cho thấy những biến động, được thể hiện rõ qua những số liệu của Tổng cục Thống kê. Năm 2020, do sự bùng nổ của đại dịch Covid-19, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Malaysia đạt xấp xỉ 10 tỷ USD, giảm 10,15% so năm 2019. Dù vẫn chịu nhiều ảnh hưởng từ dịch bệnh Covid-19 song tổng kim ngạch thương mại hai nước năm 2021 có sự tăng trưởng tích cực, đạt 12,58 tỷ USD, tăng 25,85% so năm trước. Với những nỗ lực trong việc tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia, đà tăng kim ngạch thương mại song phương được duy trì trong năm tiếp theo (2022) với 14,94 tỷ USD, tăng 18,80% so năm 2021. Năm 2023, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy yếu, sự gián đoạn chuỗi cung ứng và áp lực từ lạm phát, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Malaysia giảm nhẹ, chỉ đạt 12,67 tỷ USD, giảm 15,21% so với năm trước.
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam qua các năm 2019-2023
và 9 tháng năm 2024
Nguồn số liệu: Tổng cục Thống kê
Trong quan hệ tốt đẹp giữa 2 nước, Malaysia vẫn luôn là đối tác quan trọng trong chiến lược thương mại của Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn Việt Nam đang mở rộng quan hệ kinh tế với các đối tác trong khu vực. Trong 9 tháng đầu năm 2024, thương mại song phương giữa Việt Nam và Malaysia tiếp tục ghi nhận tín hiệu tích cực với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 10,64 tỷ USD, tăng 14,18% so cùng kỳ năm 2023. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam sang Malaysia là 3,82 tỷ USD, tăng 3,52% với các mặt hàng xuất khẩu khá đa dạng gồm điện thoại, máy móc thiết bị và hàng tiêu dùng. Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Malaysia về Việt Nam là 6,82 tỷ USD, tăng 21,13% so cùng kỳ năm trước, với các mặt hàng chủ yếu là máy móc, thiết bị điện tử và nguyên liệu sản xuất, phục vụ cho hoạt động sản xuất của các ngành công nghiệp trong nước.
Với kết quả kim ngạch thương mại song phương 9 tháng năm 2024 là 10,64 tỷ USD, hiện Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong khu vực Đông Nam Á (sau Thái Lan 14,77 tỷ USD và Indonesia 12,04 tỷ USD).
Theo số liệu thống kê từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) trong 6 tháng đầu năm 2024 cũng cho thấy, Việt Nam giữ vị trí nhất định trong chuỗi cung ứng hàng hóa cho Malaysia. Dù trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu khá khốc liệt song Việt Nam hiện là nguồn cung hàng hóa lớn thứ 14 của nước này, chiếm tỷ trọng 2,2% trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Malaysia từ các nước đối tác trên thế giới.
Tìm kiếm 'cơ hội vàng' từ cột mốc lịch sử mới
Tiềm năng phát triển thương mại giữa Việt Nam và Malaysia được đánh giá là rất lớn, đặc biệt khi Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cùng nhất trí nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện nhân chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Malaysia vào ngày 21/11/2024. Cũng trong chuyến thăm, Cục Xúc tiến thương mại Việt Nam và Cơ quan Phát triển Ngoại thương Malaysia đã cùng ký kết Biên bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác xúc tiến thương mại giữa hai bên.
Quan hệ Việt Nam - Malaysia nâng cấp lên Đối tác Chiến lược toàn diện là một sự kiện quan trọng, đánh dấu mốc quan hệ mới giữa hai nước, tạo ra nền tảng vững chắc cho mối quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai. Trong lĩnh vực kinh tế, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước sẽ mở rộng không gian giao thương và khai thác tối đa lợi thế so sánh của mỗi bên, tạo sức bật cho quan hệ thương mại Việt Nam - Malaysia. Thực hiện tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Malaysia, hai nước sẽ cùng thúc đẩy kết nối giữa hai nền kinh tế, tạo thuận lợi xuất nhập khẩu và hạn chế áp dụng các rào cản thương mại, phấn đấu đưa kim ngạch thương mại song phương sớm đạt 18 tỉ USD và cao hơn, theo hướng cân bằng và cùng có lợi. Hai nước sẽ cùng trao đổi thông tin về các quy định, chính sách liên quan đến các mặt hàng xuất nhập khẩu tiềm năng của mỗi nước.
Hợp tác thương mại giữa hai nước sẽ được hiện thực hóa bởi các nội dung tại Biên bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác xúc tiến thương mại vừa được ký kết giữa Cục Xúc tiến thương mại Việt Nam và Cơ quan Phát triển Ngoại thương Malaysia. Biên bản ghi nhớ đặt ra mục tiêu cụ thể trong việc tăng cường trao đổi thông tin và phối hợp tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại, giúp doanh nghiệp hai nước mở rộng thị trường và tìm kiếm đối tác chiến lược. Để làm được điều đó, hai bên cam kết thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại chuyên nghiệp, đồng thời đẩy mạnh quan hệ kinh tế và thương mại giữa Việt Nam và Malaysia nhằm phát triển quan hệ kinh tế thương mại giữa hai nước.
Với những bước đi cụ thể, hai bên sẽ tăng cường trao đổi thông tin, phối hợp tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại, giúp doanh nghiệp hai nước mở rộng thị trường và tìm kiếm đối tác chiến lược; đồng thời cam kết thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực Halal.
Malaysia là một trong những quốc gia nổi bật ở lĩnh vực Halal, dẫn đầu trong Chỉ số kinh tế Hồi giáo toàn cầu (GIEI) suốt 10 năm liền kể từ năm 2013, vượt qua cả những quốc gia có khối lượng xuất khẩu lớn hơn. Tiêu chuẩn Halal của Maylaysia được công nhận trên thế giới. Với chủ trương phát triển ngành công nghiệp thực phẩm Hồi giáo Halal, việc nâng cấp quan hệ hai nước sẽ mở lối cho Việt Nam gia nhập vào thị trường Halal toàn cầu.
Theo bà Jamilah Haji Hassan, Giám đốc cấp cao phụ trách hội nhập kinh tế ASEAN thuộc Bộ Thương mại và Công nghiệp quốc tế Malaysia (MITI), kể từ năm 2016, Việt Nam đã xuất khẩu thực phẩm Hồi giáo Halal vào thị trường Malaysia, song với mức xuất khẩu giai đoạn 2016-2020 còn khá khiêm tốn, đạt 5,32 tỷ RM (khoảng 1,19 tỷ USD), chiếm 17% kim ngạch nhập khẩu của Malaysia. Bà kỳ vọng Việt Nam sẽ trở thành một trong 10 nhà xuất khẩu thực phẩm Halal lớn nhất vào nước này.
Thực hiện biên bản ký kết giữa hai nước, hai bên cam sẽ đẩy hợp tác trong lĩnh vực Halal, đặc biệt là trong việc gia tăng các hoạt động xúc tiến thương mại cho sản phẩm Halal thông qua việc tham gia các hội chợ, triển lãm và sự kiện do mỗi bên tổ chức.
Việt Nam sẽ nhận được sự chia sẻ, hỗ trợ từ Malaysia trong việc nâng cao năng lực trong chuỗi giá trị Halal. Cụ thể là hỗ trợ Việt Nam sản xuất ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn Halal, là những sản phẩm được mở rộng kiểm soát từ nguồn gốc, xuất xứ đến các nhà bán lẻ, nhà hàng, mua sắm trực tuyến và đến cả tay người tiêu dùng, nhằm tạo thuận lợi cho sản phẩm Halal xuất khẩu của Việt Nam tiếp cận nhiều hơn với thị trường Halal Malaysia cũng như Halal thế giới. Các doanh nghiệp Việt Nam được khuyến khích lựa chọn Malaysia là địa điểm sản xuất quan trọng, để có thể đưa sản phẩm Halal Việt Nam nhanh chóng thâm nhập các thị trường Halal toàn cầu, tận dụng khả năng kết nối đã được thiết lập tốt với các thị trường Halal ở Đông Nam Á.
Về phía Việt Nam, thời gian tới sẽ có một cơ quan đầu mối về thực phẩm Halal, để tham khảo, học hỏi kinh nghiệm xây dựng các tiêu chuẩn, mô hình, quy trình sản xuất thực phẩm Halal của Malaysia.
Có thể thấy rõ, sự kiện nâng cấp quan hệ Việt Nam - Malaysia lên Đối tác Chiến lược toàn diện sẽ giúp hai nước khai thác tốt dư địa thương mại song phương hai nước trong thời gian tới, nhất là trong bối cảnh hai bên đều đang nỗ lực tận dụng tốt các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Chắc chắn rằng, hợp tác thương mại hai nước sẽ có nền tảng vững chắc và liên tục phát triển trong tương lai./.
Ngọc Linh