Chia sẻ về vai trò của khu vực doanh nghiệp tư nhân, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, các doanh nghiệp lớn cần chủ động đi đầu, tiên phong trong những việc lớn, việc khó, việc mới, giải quyết những bài toán ở tầm quốc gia để tạo lực cho phát triển kinh tế, tạo dư địa phát triển cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ở những lĩnh vực khác.
Vai trò then chốt và sứ mệnh dẫn dắt sự phát triển của nền kinh tế
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, với tiềm lực tài chính, năng lực nghiên cứu và phát triển, nguồn nhân lực chất lượng cao, bề dày kinh nghiệm và thương hiệu lâu đời, đã đến lúc đặt lên vai doanh nghiệp lớn những sứ mệnh lớn lao hơn.
Thực tế, trong suốt thời gian qua, vai trò của doanh nghiệp và doanh nhân luôn được khẳng định. “Doanh nghiệp, doanh nhân luôn giữ vai trò then chốt, là lực lượng sản xuất vật chất chủ yếu của nền kinh tế”.
Sau 40 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, hiện Việt Nam đã có hơn 930.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó 98% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, khoảng 14.400 hợp tác xã và hơn 5 triệu hộ kinh doanh. Trong số này, theo Bộ trưởng, đã xuất hiện một lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn, tích lũy đủ năng lực về quy mô vốn, trình độ công nghệ và quản trị doanh nghiệp, có thương hiệu tại thị trường khu vực và thế giới, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế, như: Tập đoàn Vingroup, Thaco, Hòa Phát…
Một số doanh nghiệp tư nhân lớn đã chủ động chuyển đổi, mạnh dạn đầu tư vào các ngành công nghiệp mới; tiên phong đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn; từng bước phát triển trở thành lực lượng dẫn dắt, lan tỏa, kéo theo sự phát triển của nhiều ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế. Hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh được hưởng lợi từ mối liên kết kinh doanh với các doanh nghiệp dẫn đầu này.
Bộ trưởng cho biết, năm 2023, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 46% GDP, tạo ra khoảng 30% nguồn thu ngân sách nhà nước, thu hút 85% lực lượng lao động. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức, tồn tại, hạn chế vẫn còn rất lớn. Đó là các doanh nghiệp lớn chưa phát huy hết tiềm lực, chưa thực hiện vai trò tiên phong, dẫn dắt như kỳ vọng.
Theo Bộ trưởng, mặc dù đã xuất hiện đội ngũ doanh nghiệp vừa và lớn, nhưng chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng. Tỷ trọng đầu tư vào các ngành, lĩnh vực có tính dẫn dắt, tạo động lực, nhất là trong các lĩnh vực mới như: Sản xuất năng lượng sạch, chip, vi mạch, bán dẫn, hydrogen... còn thấp, chưa có các dự án quy mô đủ lớn để tạo động lực bứt phá, sức lan tỏa, hỗ trợ tái cơ cấu và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Nhiều lĩnh vực mới, dự án lớn đang chờ sự tham gia mạnh mẽ
của các doanh nghiệp tư nhân
Ngoài ra, quy mô doanh nghiệp trong nền kinh tế phần lớn là nhỏ và vừa, chưa có công nghệ gốc, chưa đủ tiềm lực để số hóa và xanh hóa hoạt động kinh doanh; tỷ trọng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất chế biến còn hạn chế.
Hoạt động của các doanh nghiệp lớn cũng còn tương đối độc lập, tính liên kết, lan tỏa, dẫn dắt chưa thể hiện rõ, khi mà tỷ lệ các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp lớn trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn thấp. Vì vậy, Bộ trưởng cho rằng, các doanh nghiệp lớn chưa thực hiện hết vai trò tiên phong, dẫn dắt quá trình phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ và nền kinh tế.
Dù suốt thời gian qua, những đóng góp của khu vực doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn cho kinh tế - xã hội đất nước là rất lớn. Nhưng bối cảnh thế giới và trong nước đang thay đổi và điều này cũng đã đặt ra những thách thức mới, cơ hội mới cho nền kinh tế và cho cộng đồng doanh nghiệp.
Khơi thông điểm nghẽn, trao những sứ mệnh lớn lao
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, Việt Nam đang ở thời điểm rất quan trọng khi thế giới chứng kiến nhiều thay đổi lớn, sự ra đời của các ngành công nghiệp mới, thay đổi chính sách của các nền kinh tế lớn kéo theo sự dịch chuyển các dòng vốn đầu tư, sự điều chỉnh trong cấu trúc đầu tư thương mại. Điều này vừa đặt ra các nguy cơ, thách thức nhưng đồng thời cũng mang đến cho các quốc gia thời cơ, vận hội mới. Việt Nam không chỉ phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng mà phải là tăng trưởng xanh, bền vững; không chỉ phát triển các ngành kinh doanh truyền thống, mà còn phải dồn lực để thu hút đầu tư và tạo sự bứt phá cho các ngành công nghiệp tiên phong.
Đồng thời, cũng không chỉ tăng trưởng dựa vào vốn, vào khai thác tài nguyên như trước, mà phải dựa vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo. Và cũng không phải chỉ là phát huy, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, mà còn phải phát huy được các động lực tăng trưởng mới đến từ kinh tế tuần hoàn, kinh tế số và bằng cả các mô hình kinh tế mới.
Đại hội XIII của Đảng đã đề ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, để có thể tận dụng cơ hội, bắt kịp xu hướng mới, phải chuẩn bị một tâm thế để sau khi kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng, chúng ta sẽ “bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”, như lời của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định.
Để hiện thực hóa khát vọng đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh vai trò của các doanh nghiệp tư nhân lớn. Theo đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân lớn hiện đang nắm giữ nguồn lực lớn về vốn, tài sản, công nghệ, nhân lực chất lượng cao. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, không chỉ ở các quốc gia phát triển mà kể cả các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nhóm các doanh nghiệp lớn có vai trò quan trọng, đóng góp lớn cho sự phát triển của nền kinh tế ở cả góc độ tăng trưởng, việc làm, ngân sách, xuất khẩu, thuế hay tạo ra giá trị gia tăng. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, 80% lợi nhuận toàn cầu được tạo ra bởi 10% doanh nghiệp lớn nhất. Các doanh nghiệp lớn bình quân đóng góp đến 1/3 kim ngạch xuất khẩu, 1/2 tốc độ tăng xuất khẩu của quốc gia. Sự phát triển thần kỳ của Hàn Quốc, Nhật Bản đều gắn liền với các thương hiệu lớn của những doanh nghiệp tư nhân Samsung, Huyndai, SK hay Honda, Toyota…
Theo Bộ trưởng, tính đến cuối năm 2023, tổng tài sản của các doanh nghiệp tư nhân lớn đạt khoảng 70 tỷ USD. Do đó, việc huy động được khối tài sản này cùng với công nghệ, kiến thức, trình độ quản trị, nguồn nhân lực chất lượng cao của các doanh nghiệp này sẽ bổ sung một nguồn lực lớn cho nền kinh tế, góp phần đảm bảo tính tự chủ của kinh tế đất nước.
Bên cạnh đó, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ nêu trên, đồng thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, phát huy tối đa tiềm lực, vai trò tiên phong, dẫn dắt của các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt các tập đoàn tư nhân lớn, theo Bộ trưởng, cần sự nỗ lực của cả hai phía: Cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp.
Thứ nhất, với các bộ, ngành, cần tập trung cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật để các doanh nghiệp triển khai dự án đầu tư quy mô lớn, công nghệ cao thuận lợi; Xây dựng cơ chế, chính sách phát triển doanh nghiệp dân tộc, doanh nghiệp quy mô lớn, tập trung vào các chính sách như hỗ trợ tiếp cận các yếu tố đầu vào của sản xuất (vốn, đất đai, nhân lực chất lượng cao, R&D) và các yếu tố đầu ra (thị trường, thương hiệu).
Thứ hai, với các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp tư nhân lớn cần chủ động đi đầu, tiên phong trong những việc lớn, việc khó, việc mới, giải quyết những bài toán ở tầm quốc gia để tạo lực cho phát triển kinh tế, tạo dư địa phát triển cho doanh nghiệp SME ở những lĩnh vực khác cũng như tham gia cùng các doanh nghiệp nhà nước lớn đầu tư vào các dự án lớn như: Đường sắt cao tốc Bắc-Nam, đường sắt đô thị, năng lượng tái tạo, điện gió ngoài khơi…
Cùng với đó, tiên phong đổi mới sáng tạo, ứng dụng và làm chủ khoa học công nghệ; nghiên cứu, thực hiện chính sách đột phá phát triển kinh tế-xã hội đi đôi với làm tốt an sinh xã hội, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, quản trị thông minh; chủ động liên doanh, liên kết, định hướng, dẫn dắt, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp SME tham gia làm nhà thầu phụ cùng phát triển theo chuỗi giá trị./.
PV