Tết phương Nam

25/01/2025 - 08:33 PM

Hòa vào không khí vui xuân đón Tết ngoài những phong tục mang nét chung của người Việt, Tết phương Nam cũng có những nét riêng, mang bản sắc văn hóa đặc trưng riêng của người phương Nam.

Tết cho tổ tiên, ông bà

Với người Nam bộ, Tết trước hết là cho tổ tiên, ông bà, cho những người đã khuất, rồi mới đến niềm vui cho những người đang sống. Do đó, tục dọn mả ông bà tổ tiên trước Tết Nguyên đán phổ biến ở miền Tây và nhiều tỉnh miền Đông Nam bộ. Từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp, con cháu trong gian đình sẽ đi thăm, quét dọn mồ mả ông bà tổ tiên. Họ thường mang theo trái cây, nhang đèn để cúng và mời ông bà về nhà mình ăn Tết. Đây là nét văn hóa truyền thống mỗi khi Tết đến xuân về được người dân phương Nam gìn giữ bao đời nay.

Bên cạnh đó, lễ cúng ông Táo ngày 23 tháng Chạp cũng được người dân coi trọng. Nghi lễ trong lễ cúng ông Táo không cầu kỳ, chỉ cốt chứng minh lòng thành tiễn ông Táo về trời. Các món ăn cúng ông Táo không thể thiếu được món chè, nhất là món chè trôi nước để thể hiện mong muốn mọi việc sẽ trôi chảy, thuận lợi trong năm mới tốt hơn.

Mâm ngũ quả

Trên bàn thờ tổ tiên ngày Tết, ngoài cành mai còn có mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả của người Nam bộ thể hiện ước muốn của người dân về cuộc sống đủ đầy, do đó trên mâm ngũ quả thường bày những trái cây chính là: Mãng cầu, dưa, đu đủ, xoài với ý nghĩa “cầu vừa đủ xài”. Chân đế là 3 trái thơm (dứa) thể hiện sự vững vàng. Ngoài ra, trong mâm ngũ quả người miền Nam có thể cho thêm nhiều loại quả khác như: Trái sung tượng trưng cho “sung sướng, đầy đủ”. Dưa hấu vỏ xanh ruột đỏ tượng trưng cho sự lạc quan, yêu đời, chùm quả mây tượng trưng cho may mắn... Những năm trở lại đây, trên vỏ trái dưa hấu còn được khắc thêm các hình linh vật hay các chữ với ý nghĩa tài lộc phía trên để trang trí cho thêm đẹp và hàm chứa ước muốn của gia chủ. Có thể thấy, triết lý người xưa đã để lại cho con cháu qua mâm ngũ quả vùng Nam Bộ không chỉ là lời cầu chúc về tài lộc, đó còn là nhắn nhủ khuyên răn biết ”vừa đủ”, biết tiêu xài đúng lúc, đúng chỗ.

Món ăn ngày Tết

Để tỏ lòng tri ân với tổ tiên, mâm cơm cúng ngày Tết được chế biến gồm các món như: Thịt kho, dưa giá, cá chiên, bánh phồng, các món xào, canh khổ qua... theo hương vị truyền thống phương Nam.

Nói đến Tết phương Nam không thể không nhắc tới món bánh tét. Bánh tét tượng trưng cho sự no ấm từ đời này qua đời khác và không thể thiếu trong ngày Tết của người dân phương Nam. Theo tục lệ xưa, bánh tét là bánh dùng thường ngày và dùng cho những chuyến đi xa, vì thế bánh được gói thành đòn dài. Bánh tét miền Nam được làm từ đậu xanh, giò heo bắc thảo, thịt, trứng, nấm… Bánh được luộc chín và cắt ra thành từng lát, mỗi lát có màu tím thẫm của chuối, màu trắng của mỡ, đỏ cam của trứng vịt muối, màu vàng của đậu. Bánh tét miền Nam rất đa dạng về cả hương vị lẫn màu sắc. Mỗi một loại bánh tét lại có cách kết hợp nguyên liệu, tạo hình và màu sắc khác nhau. Đó có thể là đòn bánh tét có phần nếp bên ngoài trộn lẫn với dừa nạo, đậu đen, lá cẩm, lá dứa… để tạo ra những chiếc bánh tét có màu sắc bắt mắt. Các loại nhân bên trong đòn bánh tét cũng khá phong phú từ nhân đậu xanh với mỡ truyền thống, đến nhân chuối, nhân thập cẩm, nhân đậu xanh trứng muối…

Ngoài ra, trong mâm cỗ ngày Tết, người phương Nam còn có món bánh tráng cuốn. Những miếng bánh tráng trắng phau được làm từ gạo ngon đem ngâm rồi xay thành bột, sau đó được tráng thành từng miếng dùng để cuốn cùng thịt, cá nướng, tôm, lạp xưởng và các loại rau cuốn. Cùng với đó, món củ kiệu tôm khô - món ăn tuy bình dị nhưng không thể thiếu và luôn xuất hiện trên mâm cỗ ngày Tết của người phương Nam.

Tết phương Nam được chia làm hai yếu tố: “ăn” Tết” và “chơi” Tết.

Trong thú “chơi” Tết của người phương Nam thì đi chợ hoa giáp Tết không thể thiếu. Người phương Nam xem hoa là biểu tượng của niềm vui, sự may mắn và phúc lộc, do đó các chợ hoa xuân được tổ chức đông vui, tấp nập. Tại các tỉnh miền Tây, chợ hoa thường diễn ra trên sông. Cảnh trên bến dưới thuyền tấp nập là một trong những nét đẹp xuân miền Tây thu hút du khách trong và người nước đến với miền Tây.

“Ăn” Tết” của người phương Nam thường chỉ có vài món cơ bản, trong đó quan trọng là phải có món bánh tét ngày xuân. Bên cạnh bánh tét, thịt kho hột vịt cũng là món đặc trưng của ngày tết miền Tây. Món thịt kho hột vịt ngoài vì có thể để lâu, không hư hỏng trong những ngày tết, mà đây còn là món ăn với ý nghĩa vuông tròn vẹn toàn, mang lại nhiều may mắn, sung túc cho gia chủ trong năm mới. Nồi canh khổ qua với ý nghĩa mong muốn mọi điều khó khăn trong năm cũ đều qua đi, năm mới sẽ có thêm nhiều điều tốt lành. Những ngày cận Tết, các gia đình miền Nam cũng có thói quen tự tay làm các loại mứt như: Mứt dừa, mứt mãng cầu, mứt me, bánh thuẫn... với nhiều màu sắc để gia chủ bày tiếp khách ngày Tết.

Với mảnh đất phương Nam xưa hay nay, Tết luôn mang phong vị rất riêng. Dù Tết phương Nam ngày nay dẫu đã giản lược, phóng khoáng song người dân vẫn giữ nguyên vẹn tập tục cúng tế ông bà tổ tiên, Tết vẫn là thời gian để các gia đình cùng sum họp./.
 

Tết phương Nam

P.V

 

 


Các bài viết khác
Liên kết website
Liên kết website
Thăm dò ý kiến

Đánh giá khách quan của bạn về thông tin chúng tôi cung cấp? Vui lòng tích vào ô bên dưới để trả lời!

Top