Theo số liệu cuối năm 2023 của Ban Dân tộc, trên địa bàn thành phố Cần Thơ có 27 thành phần dân tộc thiểu số (DTTS) sinh sống với 9.895 hộ với 38.028 người, chiếm 3,04% dân số toàn thành phố. Trong đó, dân tộc Khmer có 6.198 hộ với 23.691 người chiếm, chiếm 62,3% trên tổng dân số DTTS, dân tộc Hoa có 3.542 hộ với 13.956 người, chiếm 36,7%. Đồng bào DTTS cư trú đan xen 9/9 quận huyện trên địa bàn thành phố. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS đến cuối năm 2023 có 54 hộ, chiếm 0,54% trên số hộ DTTS toàn thành phố.
Lãnh đạo các cấp của thành phố luôn quan tâm đến đời sống văn hoá của bà con DTTS, tạo điều kiện khôi phục và duy trì các loại hình văn hoá của người Khmer và Hoa, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống của đồng bào DTTS. Thành phố đã đầu tư và tổ chức đoàn ghe Ngo cho Chùa Settodor huyện Cờ Đỏ tham dự giải đua ghe Ngo tại tỉnh Sóc Trăng, hỗ trợ Hội đoàn kết Sư sãi yêu nước thành phố tổ chức đua ghe Ngo tại quận Ô Môn, qua đó tạo được sự vui mừng, phấn khởi trong đồng bào DTTS trên địa bàn thành phố. Công tác chăm lo giáo dục, đào tạo được thực hiện đồng bộ và đạt hiệu quả. Việc huy động học sinh DTTS đến trường hàng năm đạt 100%, số người từ 10 tuổi trở lên biết chữ đạt trên 98%. Chính sách về y tế và an ninh trật tự luôn được địa phương quan tâm. Hỗ trợ mua 100% BHYT cho 444 thành viên hộ ngào, 2.071 thành viên hộ cận nghèo DTTS. Tập trung thực hiện các giải pháp gia tăng tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nước sạch, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đồng bào DTTS tiếp cận các dịch vụ y tế, triển khai hiệu quả các chương trình tiêm chủng mở rộng, chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em, tăng cường công tác dân số, có giải pháp giảm thiểu tối đa tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.
Thành phố Cần Thơ quyết tâm thực hiện thành công Điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội
53 dân tộc thiểu số năm 2024
Bên cạnh đó, Ban Dân tộc thành phố Cần Thơ đã thực hiện rất tốt việc tổ chức tuyên truyền các văn bản quy định, pháp luật, chính sách của Đảng và Nhà nước đến đồng bào DTTS; biên soạn, phát hành các bản tin, tài liệu song ngữ Việt - Hoa, Việt Khmer, tổ chức thăm, chúc tết, tặng quà cho đồng bào DTTS nhân dịp Tết Nguyên Đán, mừng Chol Chnam Thmay… Tạo điều kiện cho đồng bào DTTS vay vốn phát triển kinh tế hộ gia đình.
Do việc thực hiện các chính sách đối với đồng bào DTTS trên địa bàn thành phố được các ngành, các cấp thực hiện đầy đủ và có hiệu quả đã góp phần phát triển kinh tế, xã hội trong đồng bào DTTS, từ đó tạo sự phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, khơi dậy phong trào thi đua yêu nước, hăng hái lao động, sản xuất phát triển kinh tế gia đình, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, góp phần ổn định an ninh, chính trị, trật tự xã hội những nơi có đồng bào DTTS sinh sống.
Công tác Dân tộc tại địa phương luôn được chú trọng và quan tâm đúng mức nên trong công tác Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 DTTS năm 2024, Lãnh đạo địa phương luôn quan tâm, theo sát và có những hướng dẫn kịp thời. UBND thành phố Cần Thơ đã ban hành công văn số 2858/UBND-TH ngày 28/7/2023 đề nghị Cục Thống kê thành phố Cần Thơ thực hiện Phương án điều tra, trong quá trình thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc, kịp thời báo cáo cho Chủ tịch UBND xem xét, chỉ đạo. Giao Trưởng ban Ban Dân tộc thành phố và Chủ tịch UBND quận, huyện trên địa bàn hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để Cục Thống kê thành phố thực hiện các hoạt động điều tra theo Phương án quy định. Ngày 14/6/2024, UBND có số 2394/UBND-KGVX giao Trưởng ban Ban Dân tộc phối hợp với Cục Thống kê thành phố Cần Thơ, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức triển khai cuộc Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2014 và xây dựng kế hoạch quản lý, khai thác sử dụng kết quả điều tra DTTS theo yêu cầu của Uỷ ban Dân tộc.
Ban Dân tộc thành phố đã cử người tham gia đầy đủ các buổi tập huấn nghiệp vụ từ cấp trung ương đến địa phương để thuận lợi trong công tác phối hợp chỉ đạo, tổ chức cuộc điều tra trên địa bàn thành phố từ khâu lập bảng kê đến khâu điều tra chính thức từ ngày 1/7/2024.
Thực hiện Quyết định số 628/QĐ-TCTK về việc ban hành Phương án Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 của Tổng cục Thống kê ngày 14/7/2023. Cục Thống kê thành phố Cần Thơ ban hành Kế hoạch thực hiện Phương án Điều tra số 324/KH-CTK ngày 04/6/2024 thống nhất, chỉ đạo chung tại địa phương. Theo Phương án Điều tra, thành phố Cần Thơ sẽ điều tra, thu thập thông tin DTTS 2024 bao gồm 65 địa bàn tại 07/09 quận huyện trên địa bàn Thành phố. Cục Thống kê thành phố Cần Thơ đã ban hành Kế hoạch Kiểm tra, giám sát việc thực hiện cuộc điều tra số 325/KH-CTK ngày 05/6/2024 và Kế hoạch về việc Tuyên truyền cuộc điều tra số 339/KH-CTK ngày 12/6/2024.
Công tác giám sát tại địa phương nhằm kiểm tra, giám sát phát hiện những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện có biện pháp kịp thời xử lý, thống nhất hướng giải quyết cho toàn Thành phố. Công tác giám sát được thực hiện cả 2 cấp. Các GSV được phân công cụ thể theo đơn vị hành chính có địa bàn điều tra, thực hiện giám sát trên CAPI và webform thường xuyên, đồng thời xây dựng lịch xuống địa bàn, kết hợp với điều tra viên, tham dự phỏng vấn và thống nhất nghiệp vụ. Công tác tuyên truyền cho cuộc điều tra luôn được địa phương chú trọng và xem đây là một trong những công tác quyết định đến sự thành công của cuộc điều tra lần này. Công tác tuyên truyền cung cấp thông tin về mục đích ý nghĩa của cuộc điều tra cho các cấp quản lý và người dân trên địa bàn Thành phố để mọi người dân biết, hiểu, ủng hộ và tích cực tham gia. Việc tuyên truyền được thực hiện liên tục, thường xuyên và có tính trọng điểm để đảm bảo hiệu quả, thiết thực. Tài liệu tuyên truyền bao gồm file MP3, poster, trailer… đều được thực hiện theo quy định và mẫu của Tổng cục Thống kê hướng dẫn.
Sau khi dự tập huấn cấp Trung ương, Cục Thống kê thành phố Cần Thơ đã tổ chức tập huấn cho các Giám sát viên, điều tra viên, các ban ngành có liên quan công tác lập bảng kê chuẩn bị điều tra vào ngày 28/5/2024. Thời gian tiến hành lập bảng kê tại địa bàn bắt đầu từ 01/6/2024 như quy định của Phương án điều tra. Cục Thống kê tập huấn cho 10 giám sát viên cấp tỉnh, 18 giám sát viên cấp quận, huyện, 34 điều tra viên công tác điều tra, ghi phiếu vào ngày 24, 25/6/2024 để trang bị hoàn thiện các kiến thức và kỹ năng cần có cho điều tra viên tiến hành ra quân thực hiện công tác điều tra DTTS tại địa phương vào ngày 01/7/2024.
Bên cạnh những thuận lợi từ sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của các cấp lãnh đạo địa phương, sự phối hợp nhiệt tình, nhịp nhàng trong công tác chỉ đạo tổ chức điều tra trên địa bàn của Ban Dân tộc thành phố và công tác chỉ đạo, hướng dẫn của Tổng Cục Thống kê nhanh chóng, chặt chẽ và hiệu quả đã giúp cho địa phương có nhiều điều kiện thuận lợi để hoàn thành tốt công tác thực hiện cuộc điều tra này. Tuy nhiên, công tác điều tra tại địa phương vẫn tồn tại một số khó khăn như: Theo Phương án điều tra, cấp quận, huyện không thành lập Tổ chỉ đạo nên việc chỉ đạo các xã, phường, thị trấn thực hiện cuộc điều tra đôi khi chưa được đồng bộ và hiệu quả cao nhất. Lực lượng công chức Chi cục Thống kê huyện biên chế ít, trong cùng một thời gian phải đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ của ngành và của địa phương nên việc giám sát chưa toàn diện tại các địa bàn điều tra. Việc tuyển chọn điều tra viên rất khó khăn vì phần lớn lực lượng được tuyển chọn từ những người tham gia công tác ấp, khu vực trình độ còn hạn chế, còn đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác của địa phương trong cùng một thời điểm và đôi khi trong việc quan hệ với đồng bào dân tộc gặp nhiều vấn đề trong giao tiếp và thu thập thông tin. Một số điều tra viên còn chủ quan, chưa lên kế hoạch thực hiện nên ảnh hướng đến tiến độ điều tra. Một số điều tra viên được tuyển chọn không cùng ấp, khu vực nên việc qua ấp, khu vực khác điều tra đôi lúc còn gặp khó khăn khi tiếp xúc hộ. Có một số hộ dân tộc nhưng đã chuyển đổi giấy tờ sang dân tộc kinh, khi phỏng vấn hộ kê khai theo dân tộc trên giấy tờ đã chuyển đổi, không cung cấp thông tin theo thực tế dân tộc gốc. Quy định công tác lập bảng kê theo hộ liền kề, ĐTV khi đến nhà hộ đi vắng, khoá cửa hoặc chưa tiếp xúc được hộ nên tạm để trống thông tin quay lại sau, tiếp tục làm các hộ tiếp theo nhưng khi quay lại xác minh hộ bán nhà hoặc chuyển đi nơi khác, nhà trống không ai ở…. Khi đó ảnh hưởng đến số thứ tự bảng kê đã lập liền kề, phải điều chỉnh lại rất mất thời gian…
Với sự nỗ lực và phát huy hết khả năng của minh, Cục Thống kê thành phố Cần Thơ, qua sự phối hợp với Ban Dân tộc thành phố và các ban ngành hữu quan tại địa phương, sẽ thực hiện thành công Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024, đưa ra những số liệu đầy đủ, chính xác phục vụ các ngành, các cấp từ trung ương đến địa phương, thỏa mãn được yêu cầu là nguồn dữ liệu để đánh giá 5 năm triển khai Đề án tổng thể, Chiến lược công tác dân tộc, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia cũng như kết quả thực hiện công tác dân tộc giai đoạn 2021-2025, chuẩn bị xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia, kế hoạch phát triển giai đoạn tiếp theo 2026-2030… Đồng thời, làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về dân tộc thiểu số tại Việt Nam./.
Trần Hồ Bình Tuy
Phó Cục trưởng Cục Thống kê thành phố Cần Thơ