Liên tục từ năm 2022 đến nay, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện tại Việt Nam ngày càng đi vào thực chất, có nhiều dự án đầu tư mới quy mô lớn, chất lượng cao và luôn duy trì con số hơn 20 tỷ USD/năm. Năm 2024, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục là một điểm sáng của nền kinh tế và Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước đang phát triển thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhất thế giới.
Điểm sáng trong bức tranh kinh tế
Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư quốc tế có xu hướng chậm lại, Việt Nam vẫn được đánh giá là một điểm sáng thu hút vốn FDI. Trong năm 2024, hàng loạt tập đoàn lớn đã đầu tư vào Việt Nam như: Tập đoàn công nghệ Amkor đầu tư 1,07 tỷ USD, Tập đoàn LG đầu tư 1 tỷ USD, Tập đoàn Hyosung đầu tư 700 triệu USD vào Dự án nhà máy sợi sinh học Bio-BDO (Butanediol), Tập đoàn Talway đầu tư 700 triệu USD, Capital Land đầu tư 661 triệu USD, Foxconn đầu tư 551 triệu USD vào Dự án về sản phẩm giải trí thông minh và thiết bị hệ thống thông minh...
Bên cạnh đó, hàng chục tập đoàn doanh nghiệp nước ngoài đến thăm và hứa hẹn sẽ đầu tư vào Việt Nam. Điển hình là sự kiện tỷ phú Jensen Huang, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn NVIDIA (Mỹ) chính thức ký thỏa thuận hợp tác với Chính phủ Việt Nam về việc thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển trí tuệ nhân tạo (VRDC) và Trung tâm Dữ liệu trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam.
Các trung tâm này sẽ không chỉ đóng vai trò chủ chốt trong việc hỗ trợ các sáng kiến nghiên cứu, phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp mà còn tạo ra cơ hội việc làm cho đội ngũ nhân tài tại Việt Nam. Như vậy, sau hai chuyến thăm và làm việc trực tiếp, “phù thủy công nghệ” Jensen Huang đã quyết định “biến Việt Nam thành quê hương thứ hai của NVIDIA”. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, đây là sự kiện mang tính bước ngoặt lịch sử đối với Việt Nam, đưa nước ta trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển AI hàng đầu tại châu Á.
Đồng thời, đó cũng là thành quả của quá trình xúc tiến đầu tư có trọng tâm, trọng điểm của Chính phủ liên tục trong hai năm qua để thực hiện mục tiêu “xây tổ đón đại bàng công nghệ” như đã tuyên bố với giới đầu tư quốc tế.
Thu hút FDI năm 2024 là điểm sáng của nền kinh tế
Ngoài Nvidia, nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành điện tử, bán dẫn cũng có kế hoạch mở rộng đầu tư tại Việt Nam. Cụ thể, SpaceX có kế hoạch đầu tư 1,5 tỷ USD tại Việt Nam, đồng thời 15 công ty Mỹ, bao gồm cả các công ty bán dẫn cho biết sẵn sàng đầu tư 8 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng năng lượng sạch tại Việt Nam.
Đáng chú ý, đối tác quen thuộc của Việt Nam là các doanh nghiệp Hàn Quốc cũng công bố hàng loạt kế hoạch mở rộng trong năm nay như: Hyosung (Hàn Quốc) đã đầu tư 3,5 tỷ USD vào Việt Nam và dự kiến đầu tư thêm 2 tỷ USD; Samsung dự kiến đầu tư thêm 1 tỷ USD mỗi năm tại Việt Nam. Samsung Display cũng đã ký bản ghi nhớ phát triển dự án màn hình, linh kiện điện tử tại Bắc Ninh trị giá 1,8 tỷ USD.
Trong làn sóng đa dạng hóa chuỗi cung ứng và giảm sự phụ thuộc vào chip bán dẫn từ Trung Quốc và Đài Loan (Trung Quốc), nhiều công ty bán dẫn của EU đang tìm kiếm đối tác thay thế ở khu vực châu Á, trong đó Việt Nam và Ấn Độ là hai ứng cử viên tiềm năng. Alibaba dự định xây trung tâm dữ liệu tại Việt Nam, lãnh đạo Tập đoàn Sembcorp cam kết sẽ tiếp tục đầu tư mạnh vào VSIP hay Google cũng xác nhận mở công ty Google Việt Nam.
Tổng cục Thống kê cho biết, những tín hiệu tích cực trên đã đưa vốn FDI năm 2024 của Việt Nam đạt mức cao kỷ lục nhất từ trước đến nay. Theo đó, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam năm 2024 ước đạt 25,35 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm trước. Như vậy, một trong những mục tiêu thành phần của Nghị quyết số 50-NQ/TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 đã về đích sớm một năm so với chiến lược đề ra.
Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 31/12/2024 bao gồm: Vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 38,23 tỷ USD, giảm 3,0% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, vốn thực hiện và vốn tăng thêm của các dự án lại có sự tăng trưởng rất ấn tượng. Cụ thể, có 1.539 lượt dự án đã cấp phép từ các năm trước đăng ký tăng vốn 13,96 tỷ USD, tăng 50,4% so với năm 2023, chủ yếu là các dự án thuộc lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo.
Vốn thực hiện của các dự án FDI ước đạt khoảng 25,35 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm 2023. Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương, vốn thực hiện tăng cao cho thấy niềm tin mạnh mẽ của nhà đầu tư vào môi trường kinh doanh Việt Nam, đồng thời khẳng định cam kết của các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam là thực chất. Đây cũng là minh chứng cho thấy khu vực FDI ngày càng có những đóng góp trực tiếp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.
Cùng với số lượng dự án FDI vào Việt Nam, chất lượng các dự án đầu tư, cơ cấu đầu tư tiếp tục có sự điều chỉnh tích cực. Phần lớn các dự án tập trung trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo (chiếm 81,4% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện). Trong đó, có nhiều dự án lớn ở các lĩnh vực bán dẫn, năng lượng (sản xuất pin, tế bào quang điện, thanh silic), sản xuất linh kiện, sản phẩm điện tử, sản phẩm giá trị gia tăng cao được đầu tư mới và mở rộng. Điều này không chỉ tạo ra việc làm mà còn giúp chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực sản xuất cho doanh nghiệp trong nước.
Nhận xét về tình hình thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, Tổng cục Thống kê cho biết, vốn đầu tư tiếp tục tập trung nhiều vào các tỉnh, thành phố có nhiều lợi thế trong thu hút đầu tư nước ngoài như: Cơ sở hạ tầng tốt, nguồn nhân lực ổn định, nỗ lực cải cách thủ tục hành chính và năng động trong công tác xúc tiến đầu tư…, như: Bắc Ninh, Quảng Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, Đồng Nai, Nghệ An, Bắc Giang.
Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh dòng đầu tư toàn cầu trong xu hướng chậm lại, Việt Nam vẫn là một trong những lựa chọn ưu tiên của các nhà đầu tư nước ngoài. Điều này cho thấy khả năng phục hồi và sức hấp dẫn của nền kinh tế Việt Nam.
Hình mẫu thành công trong thu hút FDI
Với mức giải ngân vốn kỷ lục, Việt Nam đang được xem là hình mẫu thành công trong thu hút FDI nhờ thể chế và môi trường đầu tư ngày càng được hoàn thiện, nền tảng chính trị ổn định và nền tảng tăng trưởng kinh tế khá cao. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ bên ngoài cho thấy, khả năng phục hồi và sức hấp dẫn của Việt Nam với tư cách là điểm đến đầu tư và đối tác thương mại.
Cụ thể, trong đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam, Ngân hàng HSBC dự báo trong năm 2025, dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất sẽ vẫn tiếp tục tăng trưởng. Đặc biệt, chuyến thăm gần đây của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Mỹ đã mở ra ý định đầu tư từ nhiều công ty, điển hình như Meta hay Shunsin - một công ty con của Foxconn, được cho là đã xin giấy phép đầu tư 80 triệu USD để sản xuất mạch tích hợp tại tỉnh Bắc Giang.
Bên cạnh đó, các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ vào ngày 20/1/2025 có thể sẽ giải quyết các cuộc xung đột đang leo thang theo hướng hòa bình, làm cho thế giới ổn định hơn. Tuy vậy, việc sử dụng thuế quan với mức thuế lên đến 60% đối với hàng hóa Trung Quốc và 20% đối với nhập khẩu từ các nước khác nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước sẽ khiến các doanh nghiệp Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư và xây dựng nhà máy vào Việt Nam, sản xuất hàng hóa và xuất đi Mỹ. Do đó, nguồn FDI của Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể trong năm 2025.
Đặc biệt, giữa bối cảnh cạnh tranh khu vực và toàn cầu đang trở nên gay gắt trong ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI), Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182/2024/NĐ-CP quy định về thành lập, quản lý và sử dụng quỹ hỗ trợ đầu tư. Đối tượng được hưởng hỗ trợ là các doanh nghiệp công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển.
Quỹ cũng thực hiện hỗ trợ chi phí dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao; chi phí đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; chi phí nghiên cứu và phát triển; chi phí đầu tư tạo tài sản cố định; chi phí sản xuất sản phẩm công nghệ cao…
Các chuyên gia kinh tế nhận định, sự ra đời của quỹ là cần thiết, nhằm bảo đảm sức cạnh tranh và hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam, giúp ổn định môi trường đầu tư, khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các tập đoàn đa quốc gia và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước đối với một số lĩnh vực cần khuyến khích đầu tư trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ đầu năm 2024. Đặc biệt, khi các doanh nghiệp “đại bàng” như Nvidia bắt đầu đầu tư, nhiều khả năng sẽ xuất hiện làn sóng đầu tư tương tự từ các tập đoàn khác. Nếu được triển khai đúng đắn, chính sách này không chỉ đem lại sự phát triển kinh tế bền vững mà còn tạo “bàn đạp” cho Việt Nam trở thành công xưởng công nghệ cao của khu vực.
Cuối tháng 12/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 259/NQ-CP về kế hoạch hành động triển khai thực hiện Thông báo số 47-TB/TW của Bộ Chính trị về xây dựng trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam. Theo kế hoạch, trung tâm tài chính tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng sẽ được thành lập và vận hành trong năm 2025. Đây là “cú huých” và động lực mới thúc đẩy phát triển không chỉ cho Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng mà cho cả nước, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Cùng với việc xây dựng các trung tâm tài chính, Chính phủ cam kết sẽ tăng cường đối thoại kinh tế, thu hút các dự án đầu tư nước ngoài lớn, có tính lan tỏa, dẫn dắt cho các ngành, lĩnh vực kinh tế mới, chuỗi giá trị trong nước và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời, xây dựng chính sách đủ mạnh để kết nối kinh doanh, hợp tác cùng phát triển giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.
Với những tín hiệu tích cực trong năm 2024, các chuyên gia nhận định, giải ngân vốn FDI vào Việt Nam trong năm 2025 có thể đạt mức kỷ lục hơn 30 tỷ USD, nhờ dịch chuyển chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn như: Samsung, LG, Intel, cùng quyết tâm phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao như các ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, logistics, dược phẩm... thông qua môi trường kinh doanh hấp dẫn, ưu đãi và thủ tục đầu tư đặc biệt./.
Thu Hường
Thu Hường