Thiết chế văn hóa, thể thao từng bước được củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm sâu sắc đến việc xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao của đất nước. Đến nay, thiết chế văn hóa, thể thao từng bước được củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động, nội dung thiết thực đáp ứng nhu cầu của đông đảo tầng lớp Nhân dân, góp phần phát triển phong trào văn hóa - văn nghệ, thể dục-thể thao phục vụ nhiệm vụ chính trị tại địa phương, nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần của Nhân dân.
Theo Báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại Hội thảo Văn hóa 2024, hiện toàn quốc có 42 tỉnh, thành phố đã quy hoạch quỹ đất dành cho xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao. Các thiết chế văn hóa, thể thao sau một thời gian chuyển đổi cơ chế, nay đã từng bước đổi mới về phương thức tổ chức và hoạt động, cơ sở vật chất được tăng cường, một số công trình quy mô lớn, khang trang, kiến trúc đẹp được xây dựng thêm; hệ thống công trình thể dục, thể thao được xây dựng gần trường học, gần chung cư, phục vụ đáp ứng nhu cầu của nhân dân ở cơ sở.
Đối với hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở phục vụ cộng đồng thuộc ngành văn hóa, thể thao và du lịch quản lý (thiết chế văn hóa, thể thao các cấp): Tính đến hết tháng 3/2024, cả nước có 66 thiết chế văn hóa cấp tỉnh; 689/705 quận, huyện có trung tâm văn hóa - thể thao hoặc nhà văn hóa đạt tỉ lệ khoảng 97,7%; 8.207/10.598 xã, phường, thị trấn có trung tâm văn hóa - thể thao đạt tỉ lệ 77,4% trong đó có 5.625 đạt chuẩn (tỉ lệ 53%); 69.070/90.508 làng, thôn, bản, ấp… có nhà văn hóa đạt tỉ lệ khoảng 76,3% trong đó có 44.836 đạt chuẩn (tỉ lệ 49,5%); Gần 600 công trình đủ tiêu chuẩn thi đấu thể thao cấp quốc gia và quốc tế; 371 sân vận động có khán đài; 222 nhà thi đấu có khán đài đủ tiêu chuẩn cấp quốc gia; 69 bể bơi có khán đài đủ tiêu chuẩn thi đấu cấp quốc gia, 11.923 cụm sân thể thao khác như: Trường bắn, sân quần vợt, công trình tổ chức thi đấu theo từng môn thể thao.
Về các công trình thể dục, thể thao cấp tỉnh, huyện quản lý như: Sân tập luyện gồm có 627 sân điền kinh; 10.101 nhà tập; 4.110 sân bóng đá 11 người; 3.270 sân vận động không có khán đài, 2.850 sân bóng rổ, 29.012 sân cầu lông và đá cầu, 4.843 sân quần vợt; 306 bể bơi có kích thước dưới 25x 50 mét, 766 bể bơi 25m3; 997 bể bơi dưới 25m3, 1510 bể bơi lắp ghép, 176 bể bơi trong nhà...
Bên cạnh đó, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2012 - 2015 với tổng kinh phí 489,2 tỷ đồng, trong đó 70 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển và 419,2 tỷ đồng vốn ngân sách sự nghiệp, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch thông qua nguồn kinh phí thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia được phân bổ đã hỗ trợ trang thiết bị hoạt động cho 90 trung tâm văn hóa - thể thao xã và 163 nhà văn hóa - khu thể thao thôn, với tổng kinh phí 9,7 tỷ đồng; tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho người quản lý, tổ chức hoạt động tại trung tâm văn hóa - thể thao xã và nhà văn hóa - khu thể thao thôn trong các năm từ 2016-2022, với kinh phí 3,3 tỷ đồng; hỗ trợ trang thiết bị hoạt động cho 31 nhà văn hóa - khu thể thao thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số của 6 tỉnh khu vực miền núi phía Bắc 1,5 tỷ đồng. Ngoài ra, các cơ quan, ban ngành, địa phương đã hỗ trợ xây dựng trung tâm văn hóa, thể thao cấp huyện, xã, thôn; Hỗ trợ trang thiết bị cho trung tâm văn hóa, thể thao cấp huyện, xã, thôn…
Tiếp tục xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao cũng còn có hạn chế như: Đầu tư cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao bị trùng lặp, chồng chéo tại nhiều đề án, chương trình; phát triển nguồn nhân lực, quản lý và sử dụng các thiết chế còn bất cập.
Để tiếp tục xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao trong thời gian tới, theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2013-2020, định hướng đến năm 2030, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở phát triển đạt các tiêu chí quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Định hướng đến năm 2030, thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ cộng đồng thuộc ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý đạt tỷ lệ 100% ở các cấp hành chính; Thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ thanh niên, thiếu niên và nhi đồng đạt tỷ lệ 50% số đơn vị hành chính cấp huyện có Nhà Thiếu nhi; Thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân viên chức, người lao động đạt tỷ lệ 30% đơn vị hành chính cấp huyện, 100% đơn vị hành chính cấp tỉnh, 50% Khu công nghiệp, Khu chế xuất có Trung tâm Văn hóa - Thể thao.
Từ mục tiêu chung và định hướng phát triển, Quy hoạch cũng đưa ra những giải pháp xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao trong thời gian tới như:
Giải pháp về kinh phí đầu tư xây dựng, kinh phí tổ chức hoạt động:
- Ngân sách Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang bị phương tiện chuyên dùng, đào tạo cán bộ và đáp ứng một phần chi phí duy trì hoạt động đối với các Trung tâm Văn hóa cấp tỉnh, Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp huyện và cấp xã; các Cung Văn hóa Lao động, Nhà Văn hóa Lao động; Cung Thiếu nhi, Nhà Thiếu nhi, Trung tâm hoạt động Thanh Thiếu nhi. Đối với Nhà văn hóa - Khu thể thao ở thôn, ngân sách địa phương hỗ trợ tùy theo khả năng. Với những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, ngân sách Nhà nước hỗ trợ 100% kinh phí xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật, mua sắm trang thiết bị và hỗ trợ một phần chi phí hoạt động.
- Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao ở cơ sở gắn với mở rộng dịch vụ và thị trường: Huy động sự đóng góp của các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế - xã hội, các tổ chức phi Chính phủ, các đoàn thể, Nhân dân và tài trợ của các tổ chức, cá nhân nước ngoài để xây dựng và tổ chức hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao đặc biệt là các Nhà Văn hóa - Khu Thể thao ở thôn, Khu vui chơi giải trí, Trung tâm Văn hóa - Thể thao trong các Khu công nghiệp, Khu chế xuất; Thu hút các thành phần kinh tế đầu tư kinh doanh các dịch vụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí trong các thiết chế văn hóa, thể thao đã được Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật.
Giải pháp về quy hoạch, đào tạo và sử dụng đội ngũ cán bộ: Nhà nước quy hoạch, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, đảm bảo chế độ, chính sách đối với cán bộ hoạt động văn hóa, thể thao ở cơ sở; Củng cố, xây dựng và nâng cấp hệ thống các trường văn hóa - nghệ thuật, các trường năng khiếu thể thao.
Giải pháp về quản lý Nhà nước: Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, quy chế đối với hoạt động văn hóa, thể thao ở cơ sở; Tăng cường công tác quản lý nhà nước, công tác tuyên truyền vận động của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở:
- Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động văn hóa, thể thao gắn với nhu cầu của người dân; tăng cường công tác hướng dẫn nghiệp vụ đối với hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cấp dưới và phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa".
- Đi sâu tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí phù hợp với đặc điểm dân tộc, vùng, miền, các nhóm đối tượng người dân; thu hút người dân tham gia hoạt động.
- Nâng cao hiệu quả các hội thi, hội diễn, các ngày hội văn hóa, thể thao; các hoạt động tuyên truyền, giáo dục; xây dựng, phát triển hệ thống các câu lạc bộ văn hóa, thể thao cơ sở./.
Trang Nguyễn