Nhóm các nền kinh tế lớn (G20) bao gồm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới trong đó có 19 quốc gia và liên minh châu Âu là thành viên đặc biệt, Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024 tại Brazil với chủ đề "Xây dựng một thế giới công bằng và một hành tinh bền vững" là sự kiện quan trọng nhất trong năm của G20.
Tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 cùng các nhà lãnh đạo cấp cao nhất của các nền kinh tế hàng đầu thế giới, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính đã dự tất cả các hoạt động chính thức của Hội nghị và có nhiều cuộc tiếp xúc song phương với lãnh đạo các quốc gia, các tổ chức quốc tế tham dự Hội nghị. Những hoạt động dày đặc, tích cực, hiệu quả của Thủ tướng đã khắc họa rõ nét hình ảnh Việt Nam năng động, trách nhiệm, cởi mở, đóng góp vào thành công chung của Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024.
Việt Nam - hình mẫu về xóa đói nghèo cho các quốc gia đang phát triển khác
Xóa đói giảm nghèo là một thành tựu nổi bật của Việt Nam trong gần 40 năm thực hiện công cuộc Đổi mới. Từ một nước nghèo đói, lạc hậu, bị tàn phá nặng nề sau gần 40 năm chiến tranh, 30 năm bị bao vây cấm vận, với đường lối đổi mới, Việt Nam đặt mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, đi đôi với khắc phục thiếu hụt về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, môi trường sống. Với quan điểm xuyên suốt của Đảng, Nhà nước ta là lấy người dân làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực và là nguồn lực cho phát triển bền vững, Việt Nam đã nỗ lực tham gia thực hiện Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc, Việt Nam đã đẩy mạnh thực hiện các chương trình như: Chương trình phát triển KT-XH các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa (Chương trình 135), tập trung hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi và vùng sâu, vùng xa; Chính sách hỗ trợ tín dụng, cung cấp các khoản vay ưu đãi cho hộ nghèo để phát triển kinh tế, tạo sinh kế bền vững thông qua Ngân hàng Chính sách Xã hội; Xây dựng hệ thống bảo trợ xã hội, cung cấp bảo hiểm y tế, hỗ trợ giáo dục và các dịch vụ cơ bản cho nhóm dễ bị tổn thương. Cùng với đó, kết hợp với thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; xây dựng nông thôn mới; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giúp người dân thoát nghèo một cách nhanh chóng và bền vững.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng xác định tập trung phát triển kinh tế nông nghiệp, lấy nông nghiệp làm trụ đỡ, cùng với phát triển công nghiệp để tạo ra bước phát triển giúp người dân thoát nghèo một cách nhanh chóng và bền vững.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã áp dụng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu trợ giúp xã hội và giảm nghèo. Đây là kho dữ liệu và hệ thống quản lý thông tin về hộ, người hưởng chính sách trợ giúp xã hội và thông tin về hộ nghèo, hộ cận nghèo, người nghèo, người cận nghèo, giúp Việt Nam không bỏ sót đối tượng cần được trợ giúp. Thúc đẩy phát triển kinh tế tập trung vào các khu vực nghèo và dân tộc thiểu số, tạo ra cơ hội việc làm và thu nhập ổn định cho cộng đồng.
Nhờ vậy, Việt Nam đã về đích sớm 10 năm trong thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc; trong đó tỉ lệ hộ nghèo giảm mạnh, từ trên 58% vào đầu những năm 1990 xuống khoảng 1,9% năm 2024. Việt Nam đã vươn lên thuộc nhóm các nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, nhất là lúa gạo và chuyển đổi từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới sang nước có thu nhập trung bình thấp. Việt Nam là quốc gia duy nhất ở châu Á thực hiện chương trình giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững. Những nỗ lực trên không chỉ góp phần cải thiện đời sống của người dân Việt Nam mà còn đóng góp vào mục tiêu toàn cầu về xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững. Được ví như “một cuộc cách mạng”, chương trình giảm nghèo của Việt Nam được các quốc gia và tổ chức quốc tế ghi nhận là điểm sáng và được xem là hình mẫu cho các quốc gia đang phát triển khác.
Thế giới dành sự ngưỡng mộ cho Việt Nam bởi thông điệp được Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ, đó là Việt Nam kiên quyết "không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội để đổi lấy tăng trưởng đơn thuần".
Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội trong giai đoạn mới, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 "xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu". Với sự lan tỏa mạnh mẽ của phong trào “xóa nhà tạm, nhà dột nát”, sự vào cuộc của các cấp từ Trung ương đến địa phương cùng cách làm hay, sáng tạo của nhiều địa phương, Việt Nam tin tưởng sẽ xoá toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước trong năm 2025, về đích trước 5 năm so với mục tiêu đề ra. Đây sẽ là một minh chứng rõ hơn cho khẳng định của Chính phủ Việt Nam là sẽ không để ai bị bỏ lại phía sau.
Trong bối cảnh hiện nay, mục tiêu xóa bỏ đói nghèo của nhân loại đang bị thách thức nghiêm trọng bởi xung đột, kinh tế trì trệ và biến đổi khí hậu; tiến độ thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDG) về xóa đói nghèo bị đảo ngược, việc Việt Nam là một trong những thành viên sáng lập của Liên minh toàn cầu chống đói nghèo khẳng định sự tích cực của Việt Nam vào cuộc chiến chống đói nghèo toàn cầu. Tham gia Liên minh toàn cầu chống đói nghèo là cơ hội để Việt Nam chia sẻ bài học thành công trong xóa đói giảm nghèo. Ngược lại, Việt Nam cũng học hỏi được rất nhiều từ các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là khu vực G20 và G7. Thể hiện sự chủ động tham gia vào Liên minh toàn cầu chống đói nghèo, Việt Nam đã kêu gọi các bên cùng tham gia đóng góp vào mặt kỹ thuật, tài chính để hỗ trợ công cuộc xóa đói giảm nghèo trên toàn cầu.
Thực tế, thế giới chúng ta đang phải đối đầu với những chuyển đổi, thách thức lớn do xung đột, biến đổi khí hậu, dẫn đến tỷ lệ người dân rơi vào tình trạng đói nghèo gia tăng. Xóa đói nghèo không chỉ có ý nghĩa nhân văn cao cả, mà còn là một trong những nền tảng quan trọng nhất, tác động trực tiếp tới bảo đảm hoà bình, an ninh, ổn định trên toàn cầu. Với quan điểm đó, tại phiên thảo luận “Cuộc chiến chống đói nghèo” trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024, Thủ tướng Phạm Minh đã đề xuất 3 bảo đảm chiến lược cho công cuộc xóa đói nghèo toàn cầu:
Thứ nhất, bảo đảm hòa bình, ổn định, hợp tác phát triển là điều kiện tiên quyết để xóa đói nghèo và phát triển bao trùm; chỉ có hòa bình, độc lập, tự chủ và ổn định chính trị thì mới chống được đói nghèo. G20 cần phát huy vai trò đi đầu trong bảo đảm hòa bình, ổn định, hợp tác phát triển, không chính trị hóa khoa học công nghệ và các vấn đề phát triển, nhất là thương mại nông nghiệp và an ninh lương thực.
Thứ hai, bảo đảm hệ thống nông - lương toàn cầu hiệu quả, ổn định, thích ứng và chống chịu với biến đổi khí hậu là nền tảng lâu dài. Các nước G20 cần tăng cường chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật, tài chính ưu đãi, quản trị thông minh… cho các nước chậm và đang phát triển trong chuyển đổi nông nghiệp xanh, bền vững và hỗ trợ bảo đảm các chuỗi cung ứng lương thực cho các nước thu nhập thấp.
Thứ ba, bảo đảm đầu tư cho con người, lấy giáo dục đào tạo, an sinh xã hội là nhiệm vụ then chốt cho xây dựng xã hội hài hòa bao trùm, bền vững. Lấy người dân làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực và là nguồn lực cho phát triển bền vững; ưu tiên nguồn lực, xây dựng các chính sách thiết thực, khả thi, hiệu quả cho xoá đói, giảm nghèo, "không để ai bị bỏ lại phía sau".
Chung tay cùng các nước làm cho thế giới sạch hơn
Cùng những nỗ lực trong xóa đói nghèo, Việt Nam đang và sẽ tiếp tục cùng chung tay với các nước làm cho thế giới sạch hơn. Mong muốn chuyển đổi xanh một cách mạnh mẽ của một quốc gia đang chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, tại Hội nghị COP26 năm 2021, Việt Nam cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào 2050. Ngay sau COP26, trong năm 2022, Việt Nam đã xây dựng, ban hành Đề án, Chiến lược, Kế hoạch hành động triển khai kết quả Hội nghị COP26; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; rà soát, sửa đổi cơ chế, chính sách, pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng; hoàn thiện Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch tổng thể phát triển năng lượng quốc gia; tích cực tham gia và thực hiện các sáng kiến, thỏa thuận quốc tế; đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh phục vụ ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế các-bon thấp.
Một dấu ấn quan trọng của Việt Nam trong hành trình chống biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính là trong năm 2022, Việt Nam thông qua Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) cùng với Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) bao gồm các nước: Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, Đan Mạch và Na Uy. Thông qua JETP, các đối tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Trước tác động của biến đổi khí hậu, đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 là mục tiêu phát triển tất yếu của thế giới, thực hiện chủ yếu thông qua chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ, phát triển phát thải thấp. Đây cũng là “luật chơi” mới về thương mại, đầu tư toàn cầu. Giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch, tái tạo là cơ hội để thúc đẩy tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng bền vững, nắm bắt thời cơ nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế và tận dụng các cơ hội hợp tác thương mại, đầu tư cho phát triển.
Việt Nam nỗ lực thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào 2050
Tại phiên thảo luận về "Phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng" trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh G20, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã để lại dấu ấn mạnh mẽ khi khẳng định Việt Nam tiếp tục cam kết sẽ nỗ lực hết sức mình cùng các quốc gia, đối tác, cộng đồng quốc tế phấn đấu thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 trước năm 2050, đóng góp cho sự phát triển của một thế giới xanh, sạch, đẹp, bền vững, vì tương lai của các thế hệ mai sau.
Để góp phần đưa tiến trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững trở lại đúng quỹ đạo, tăng tốc và về đích đúng hạn, Thủ tướng đưa ra 3 đề xuất:
Một là, là tập trung thúc đẩy 3 chuyển đổi then chốt là chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và chuyển đổi năng lượng. Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò then chốt, đột phá, là chìa khóa của các quá trình chuyển đổi cho phát triển bền vững. Do đó, Thủ tướng đề nghị G20 cần đi tiên phong trong kết nối nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính, nâng cao năng lực và kiến tạo hệ sinh thái mở về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo cho các nước đang phát triển.
Hai là, tập trung thúc đẩy đầu tư cho con người với quan điểm nhất quán lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, mục tiêu, động lực và là nguồn lực quan trọng nhất của sự phát triển; đồng thời chú trọng tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội và bảo vệ môi trường. Thủ tướng nhấn mạnh đây là những điều kiện quan trọng, tiên quyết cho phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng phục vụ lợi ích của người dân, "không để ai bị bỏ lại phía sau".
Ba là, Thủ tướng Chính phủ kêu gọi thúc đẩy các mô hình hợp tác tài chính sáng tạo và đầu tư hiệu quả, nhất là hợp tác công tư để khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng.
Có thể nói, thông điệp mạnh mẽ về sự sẵn sàng tham gia, đóng góp tích cực của Việt Nam cho các nỗ lực toàn cầu đã thể hiện tầm vóc, vai trò, uy tín và vị thế quốc tế ngày càng cao của nước ta trên trường quốc tế./.
Bích Ngọc