Nhân dịp Tết Nguyên Đán năm 1946, trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Kế thừa quan điểm của Người, coi thanh niên là người chủ tương lai của đất nước, có vai trò lớn trong quyết định đến sự thịnh suy, yếu mạnh của đất nước, thế hệ thanh niên ngày nay được Đảng và Nhà nước đặt ở vị trí trung tâm trong các chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người, là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Vai trò quan trọng của thanh niên trong sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước
Kế thừa những giá trị tư tưởng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, trong hành trình thực hiện khát vọng cứu nước và lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm và đề cao vai trò của thế hệ trẻ. Ngay từ khi đất nước còn đang chịu sự thống khổ dưới ách nô lệ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thức tỉnh, giác ngộ lớp lớp thanh niên Việt Nam tin tưởng và đi theo Đảng, cùng với nhân dân cả nước làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, giành độc lập cho nước nhà. Người khẳng định, thanh niên là lực lượng cách mạng hùng hậu, bộ phận quan trọng của dân tộc, là lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng của cha anh. Thế hệ thanh niên được nhìn nhận trong vai trò, vị trí “Là người tiếp sức cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới việc tổ chức, trau dồi đạo đức cách mạng cho thế hệ thanh niên, bồi dưỡng đoàn viên thanh niên thành đội xung kích cách mạng, lực lượng hậu bị của Đảng nhằm kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp của giai cấp và dân tộc. Trong Di chúc để lại trước lúc đi xa, Người để lại cho đoàn viên, thanh niên muôn vàn tình yêu thương và căn dặn “Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng Chủ nghĩa xã hội vừa hồng vừa chuyên”.
Thấm nhuần lời dạy của Người, Đảng và Nhà nước luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, luôn phát huy vai trò thanh niên trong đấu tranh giải phóng dân tộc và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong các chủ trương, đường lối chính sách của Ban Chấp hành Trung ương Đảng qua các thời kỳ luôn hiện diện vai trò và sự kỳ vọng vào các thế hệ thanh niên. Điển hình như, Nghị quyết số 04-NQ/HNTW ngày 14/01/1993 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) khẳng định: “Thanh niên là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) nhấn mạnh: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước”.
Hiến pháp năm 2013, ngoài các quyền và nghĩa vụ của thanh niên Việt Nam được xác định với tư cách là công dân còn nhấn mạnh: “Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã hội tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý thức công dân; đi đầu trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc”. Quy định đó cho thấy Nhà nước rất coi trọng vai trò xung kích, đi đầu của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây là nguyên tắc hiến định, có ý nghĩa nền tảng để các cơ quan có thẩm quyền xây dựng và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên. Luật Thanh niên năm 2020 thay thế cho Luật Thanh niên năm 2005 không chỉ dừng ở các chính sách của Nhà nước; trách nhiệm của Nhà nước, gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh niên mà còn phải quy định rõ trách nhiệm của thanh niên đối với sự tu dưỡng, rèn luyện và học tập, lập thân, lập nghiệp, đối với gia đình, xã hội và Tổ quốc; Luật hóa vị trí và vai trò tổ chức nòng cốt của thanh niên đã được Hiến pháp năm 2013 quy định, đó là tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, là vai trò và trách nhiệm của các tổ chức thanh niên khác trong sự nghiệp phát triển thanh niên; đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển thanh niên trong giai đoạn hiện nay, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên.
Tại phiên trọng thể Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn TNCS) lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022-2027, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022-2027, là sự kiện chính trị quan trọng của những người cộng sản trẻ tuổi Việt Nam với biết bao khát vọng, ước mơ và hoài bão lớn. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: "Nói đến xung kích của tuổi trẻ trong phong trào hành động cách mạng, tôi muốn nhấn mạnh và nhắn gửi tới thế hệ trẻ cả nước hai chữ "Tiên phong". Đoàn thanh niên của chúng ta là Đoàn thanh niên tiên phong". Thông qua các phong trào hoạt động, Đoàn thanh niên đã và đang tạo dựng hình ảnh của thanh niên thời kỳ mới: Bản lĩnh, trí tuệ, hiện đại mà nhân hậu sẵn sàng sẻ chia, dấn thân cống hiến và đầy hoài bão.
Sức mạnh to lớn của khối thanh niên đoàn kết
Theo Tổng cục Thống kê, năm 2019, thanh niên Việt Nam từ 16-30 tuổi có khoảng 22,898 triệu người chiếm khoảng 23,8% dân số cả nước. Dù tỷ lệ thanh niên Việt Nam trong tổng số dân cả nước và trong lực lượng lao động từ năm 2010 có xu hướng giảm nhẹ nhưng đây vẫn là lực lượng đông đảo, chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, có thể đảm nhiệm những công việc đòi hỏi sự hy sinh, gian khổ, sức lao động và sáng tạo. Không phụ sự kỳ vọng, thanh niên Việt Nam bằng niềm tin, trí tuệ và sức trẻ luôn giương cao ngọn cờ tiên phong, nêu cao lòng yêu nước, sẵn sàng dấn thân vì sự nghiệp cách mạng, tình nguyện vì cộng đồng, không ngại gian khó, đi đầu trong xây dựng xã hội; học tập, ứng dụng khoa học - công nghệ với tinh thần “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Trên mọi lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh… tuổi trẻ Việt Nam xứng danh là lực lượng hùng hậu, xung kích, sáng tạo, nhiệt huyết, đóng góp vào những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Những đóng góp của thanh niên được thể hiện bằng các hành động cụ thể thông qua rất nhiều chương trình tiêu biểu như: Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác, Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương, Nghĩa tình biên giới hải đảo, Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới, Thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị…
Đặc biệt, phong trào Thanh niên tình nguyện được Ban Chấp hành Trung ương Đoàn thứ 6, khóa VII tuyên bố phát động, thúc đẩy tuổi trẻ học đường cả nước đồng loạt ra quân thực hiện “Chiến dịch Mùa hè học sinh - sinh viên tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng” năm 2000 đã đặt dấu mốc đầu tiên cho cao trào hoạt động của thanh niên đóng góp vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước. Đến nay, với tên gọi “Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè” sau hơn 20 năm hoạt động kể từ năm 2000, đã được các cấp bộ Đoàn, Hội cùng khoảng 70 triệu lượt thanh niên tình nguyện góp sức cho các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, chuyển giao khoa học kỹ thuật, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi đã cho thấy sức mạnh to lớn của thanh niên trong những đóng góp để phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội. Trong suốt 20 mùa hè tình nguyện 2000-2019, các tỉnh, thành đoàn đã phối hợp tổ chức trên 113 nghìn lớp tập huấn khuyến nông, khuyến ngư, chuyển giao công nghệ, kỹ thuật cho hơn 6 triệu đoàn viên, thanh niên, người dân các xã vùng sâu vùng xa khó khăn; có trên 287 nghìn km đường giao thông nông thôn được sửa chữa, làm mới với tổng trị giá 1,45 nghìn tỷ đồng; xây mới trên 67 căn nhà, sửa chữa 182 nghìn căn nhà với tổng trị giá 955 tỷ đồng; hơn 2,7 triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia hiến máu, thu về hơn 1,8 triệu đợn vị máu giúp tăng nguồn cung máu cho các bệnh viện; trên 25 nghìn lớp học xóa mù chữ được tổ chức cho trên 450 nghìn người dân. Đã có trên 672,7 nghìn công trình thanh niên các cấp được thực hiện với tổng giá trị hơn 3,98 nghìn tỷ đồng… Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè, hoạt động hướng về biên giới, biển, đảo luôn được các cấp bộ Đoàn chủ động triển khai với nhiều hoạt động đã được khẳng định là một chủ trương đúng đắn, thể hiện rõ trách nhiệm của tổ chức Đoàn, đoàn viên, thanh niên trong việc tham gia xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, lãnh thổ, lãnh hải của đất nước, góp phần phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân trên các xã vùng biên, xã đảo.
Năm 2022, Chiến dịch đã huy động gần 1,9 triệu đoàn viên, thanh niên tham gia; thực hiện hơn 26,4 nghìn công trình thanh niên các cấp, với tổng kinh phí là 444 tỉ đồng. Chiến dịch đặt trọng tâm hoạt động tại 74 huyện nghèo; 54 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo; làng thanh niên lập nghiệp; các thôn, bản gắn với sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; đảo thanh niên; địa phương nơi sinh sống của 16 dân tộc thiểu số dưới 10 nghìn người. Đã tư vấn tâm lý cho ít nhất 100 nghìn đoàn viên, thanh thiếu nhi (đạt 219,41%); xây mới ít nhất 700 nhà nhân ái, nhà tình nghĩa, nhà khăn quàng đỏ, nhà bán trú (đạt 204,42%); xây dựng mới ít nhất 500 tuyến phố khu vực đô thị (đường, hẻm) văn minh với các tiêu chí “Sáng - Xanh - Sạch
- Đẹp - Văn minh - An toàn” (đạt 191,6%).
Không chỉ cống hiến, đóng góp cho xã hội, cho đất nước, các hoạt động còn góp phần trau dồi, bồi dưỡng tư tưởng, đạo đức, lối sống, hoàn thiện các phẩm chất tốt đẹp cho thanh niên Việt Nam. Trong 5 năm nhiệm kỳ 2017-2022, Đoàn TNCS đã kết nạp được hơn 5 triệu đoàn viên; giới thiệu 1,2 triệu đoàn viên ưu tú cho Đảng, trong đó có hơn 668 nghìn đảng viên mới được kết nạp. 100% cán bộ; 99% đoàn viên được học tập, quán triệt và 85,2% thanh niên được tuyên truyền về các nghị quyết của Đảng, của Đoàn; xây dựng được 23.924 mô hình, giải pháp tư vấn giúp đỡ, hỗ trợ thanh thiếu niên yếu thế tại xã, phường, thị trấn. Các chỉ tiêu cơ bản đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Phát triển toàn diện thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã xác định 06 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có nhiệm vụ: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế”. Trong vai trò xung kích cùng lực lượng đông đảo, với nhiệt huyết và khát vọng tuổi trẻ, thanh niên chính là lực lượng nòng cốt để góp phần thực hiện thành công nhiệm vụ này. Đồng thời, các thế hệ thanh niên Việt Nam cũng là lực lượng tiềm năng để phát triển con người toàn diện trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030 và phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong đột phá chiến lược mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra. Vì vậy, trong Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021-2030 được Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 1331/QĐ-TTg ngày 24/7/2021 đã thể hiện quan điểm: Chiến lược phát triển thanh niên là một bộ phận cấu thành của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, Chiến lược phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2021-2030 và Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người.
Mục tiêu Chiến lược đặt ra là: Xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc; có lý tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe và lối sống lành mạnh; có văn hóa, kiến thức, trình độ học vấn, kỹ năng sống, nghề nghiệp và việc làm; có ý chí lập thân, lập nghiệp, năng dộng, sáng tạo, làm chủ khoa học và công nghệ. Phát triển nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước và hội nhập quốc tế. Phát huy tinh thần cống hiến, xung kích, tình nguyện và nâng cao trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chiến lược cũng đề ra các chỉ tiêu để thực hiện mục tiêu cụ thể về: (1) Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; cung cấp thông tin về tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho thanh niên. (2) Giáo dục, nâng cao kiến thức, kỹ năng; tạo điều kiện để thanh niên bình đẳng về cơ hội học tập, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. (3) Nâng cao chất lượng đào tạo nghề và tạo việc làm bền vững cho thanh niên; phát triển nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao. (4) Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cho thanh niên. (5) Nâng cao đời sống, văn hóa, tinh thần cho thanh niên. (6) Phát huy vai trò của thanh niên trong tham gia phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Chương trình được thực hiện với sự chung tay của các Bộ ngành liên quan; UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí minh chủ trì, phối hợp với Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam và các tổ chức khác của thanh niên được thành lập theo quy định của pháp luật.
Chào mừng mùa xuân mới lại về trên dải đất hình chữ S, mừng Đảng Cộng sản Việt Nam xuân về thêm tuổi mới, các thế hệ đoàn viên, thanh niên với tuổi trẻ nhiệt huyết, tràn đầy sức mạnh và khát vọng, căng tràn sức sống như mùa xuân sẽ tiếp tục vươn vai với trọng trách tuổi trẻ dành cho đất nước, mang theo sự kỳ vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà nước, với tinh thần “Khát vọng - Tiên phong - Đoàn kết - Bản lĩnh - Sáng tạo” của Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII cố gắng phấn đấu rèn luyện bản thân, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, trau dồi kiến thức, làm hành trang kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đưa Việt Nam vươn cao với khát vọng đất nước hùng cường./.
Thu Hiền