Một thỏa thuận nhiều tham vọng
EVFTA là thỏa thuận đầu tiên mà châu Âu ký với một nước đang phát triển ở châu Á, được xây dựng dựa trên những cam kết chung của cả hai bên về tự do hóa thương mại và hội nhập kinh tế theo hướng mở, công bằng và tuân thủ luật lệ. Hiệp định đã mở đường cho việc giảm tới 99% hàng rào thuế quan hàng hóa giữa EU và Việt Nam, cũng như mở cửa thị trường dịch vụ và mua sắm công trong các lĩnh vực bưu chính, ngân hàng và hàng hải. Bên cạnh đó, nhờ EVFTA, các bên liên quan của EU sẽ được hưởng lợi từ khung pháp lý ổn định và có được một sân chơi bình đẳng. Báo Financial Post của Canada dẫn đánh giá của EU coi EVFTA là “thỏa thuận thương mại tự do tham vọng nhất” mà châu lục này ký với một nước đang phát triển.
Việt Nam là thị trường lớn thứ hai của EU tại ASEAN, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2018 đạt 42 tỷ USD. Vì vậy, các nhà xuất khẩu EU sẽ được hưởng lợi chưa từng có từ việc tiếp cận ưu đãi đối với một nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng, với quy mô gần 100 triệu người tiêu dùng. Ông Nicolas Audier, đồng Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) khẳng định, Việt Nam hiện là điểm đến đầu tư và kinh doanh hấp dẫn đối với các doanh nghiệp châu Âu. EVFTA sẽ khiến Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn, vì Hiệp định này sẽ mở rộng khả năng tiếp cận thị trường đang phát triển nhanh tại Việt Nam cho các nhà đầu tư châu Âu, trong đó, người tiêu dùng trung lưu tại Việt Nam đang là thỏi nam châm thu hút các doanh nghiệp châu Âu. EVFTA sẽ là cầu nối của thị trường rộng lớn với hơn 600 triệu dân, gồm hơn 500 triệu người dân châu Âu và hơn 100 triệu người dân Việt Nam. Với EVFTA, Việt Nam tiếp tục trở thành tâm điểm thu hút đầu tư từ châu Âu trong ASEAN.
Đối với hàng xuất khẩu của EU, Việt Nam cam kết sẽ xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực với 48,5% số dòng thuế, chiếm 64,5% kim ngạch nhập khẩu. Tiếp đó, sau 7 năm, 91,8% số dòng thuế, tương đương 97,1% kim ngạch xuất khẩu từ EU được Việt Nam xóa bỏ thuế nhập khẩu. Sau 10 năm, mức xóa bỏ thuế quan là khoảng 98,3% số dòng thuế, chiếm 99,8% kim ngạch nhập khẩu. Đối với khoảng 1,7% số dòng thuế còn lại của EU, Việt Nam áp dụng lộ trình xóa bỏ thuế nhập khẩu dài hơn 10 năm hoặc áp dụng hạn ngạch thuế quan.
Kỳ vọng của các quốc gia thành viên EU
Bộ trưởng Kinh tế Đức, Peter Altmaier đánh giá, EVFTA sẽ củng cố hơn nữa thương mại dựa trên luật lệ và chống chủ nghĩa bảo hộ. Ông cũng nhận định, EVFTA đảm bảo sự tiếp cận các sản phẩm của Đức vào thị trường Việt Nam, cũng như các khoản đầu tư của các doanh nghiệp Đức vào thị trường ngày càng quan trọng này. Trong khi đó, ông Volker Treier, Giám đốc ngoại thương của Phòng Thương mại và Công nghiệp Đức đánh giá EVFTA là một “xung lực đáng kể“ đối với nền kinh tế Đức. Ông cho biết, trao đổi thương mại Đức-Việt Nam hiện chỉ dưới 13 tỷ euro (14,7 tỷ USD), nhưng sẽ tăng lên một “mức tăng đáng kể“ trong vài năm tới với khoảng 20 tỷ euro. Theo một khảo sát được Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức thực hiện, có tới 55% doanh nghiệp Đức đang hoạt động tại Việt Nam cho biết có kế hoạch tăng vốn đầu tư, cao hơn tỷ lệ 44% toàn ASEAN.
Là thành viên của EU và có mối quan hệ truyền thống hữu nghị với Việt Nam, CH Czech có thế mạnh và sẵn sàng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực chế tạo máy, khai khoáng, công nghệ chế biến thực phẩm, nông sản, sản xuất bia. Theo Cục trưởng Cục Chính sách thương mại và Các tổ chức kinh tế quốc tế thuộc Bộ Công Thương CH Czech, EVFTA mang lại nhiều lợi ích lớn đối với Việt Nam và EU. Một trong những lợi ích lớn nhất của EVFTA là việc xóa bỏ 99% các loại thuế quan, giúp tiết kiệm chi phí cho các nhà xuất khẩu cũng như các nhà nhập khẩu của Việt Nam, CH Czech nói riêng và EU nói chung. Điều này tạo cơ hội cho các doanh nghiệp CH Czech xuất khẩu hàng hóa trong các lĩnh vực mà CH Czech có thế mạnh như dệt may, thủy tinh, ô tô, cơ khí, kỹ thuật điện tử, thực phẩm và hóa chất. Còn theo Phó Chủ tịch Phòng Thương mại CH Czech, EVFTA sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam với EU nói chung và giữa Việt Nam với CH Czech nói riêng.
Trang Irishexaminer.com của Ireland đã đăng bài nhận định EVFTA mở ra cơ hội lớn cho các nhà xuất khẩu của Ireland, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp. Đây là thỏa thuận tốt cho các quốc gia thành viên EU, nhất là Ireland. Sự quan tâm của Ireland đối với EVFTA được thể hiện ở nhiều mặt. Thứ nhất, thỏa thuận mang lại lợi ích trực tiếp, giúp nước này gia tăng khối lượng hàng xuất khẩu hiện ở mức 65 triệu Euro. Thứ hai và quan trọng hơn, EVFTA tạo cơ hội kết nối thương mại dịch vụ lâu dài, lĩnh vực đã đóng góp 164 triệu Euro cho xuất khẩu của Ireland năm 2018.
Giới doanh nghiệp châu Âu đánh giá cao
Về tổng thể, giới doanh nghiệp EU đánh giá EVFTA sẽ mang lại nhiều tác động tích cực. Đây là thỏa thuận được ký với một quốc gia có tính bổ sung rất tốt cho nền kinh tế châu Âu, một nhà sản xuất rất nhiều sản phẩm với sản lượng lớn sẽ được gửi đến châu Âu để tiêu thụ và cũng sẽ nhập khẩu rất nhiều sản phẩm từ các nhà sản xuất EU. Các nhà xuất khẩu và đầu tư từ EU sẽ có thêm cơ hội tiếp cận một trong những quốc gia lớn nhất và phát triển nhanh nhất trong khu vực. Quan trọng nhất, các thỏa thuận sẽ tạo ra sự công bằng cho các doanh nghiệp EU và các sản phẩm sáng tạo, thông qua việc bình đẳng giữa các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.
Theo Tổng Thư ký Hiệp hội các doanh nghiệp kinh doanh nông sản và thực phẩm châu Âu, bà Pascale Rouhier, nhìn chung EVFTA sẽ tạo ra một khuôn khổ hợp tác, giúp thảo luận về các quy định, đơn giản hóa thủ tục hải quan và xây dựng nên một cơ chế giải quyết tranh chấp tiềm ẩn. Bà cũng cho rằng, Hiệp định sẽ tác động tích cực đối với lĩnh vực nông nghiệp của châu Âu, đơn cử như ngành sữa, với kỳ vọng sẽ đưa Việt Nam trở thành thị trường xuất khẩu cỡ vừa, nhưng rất quan trọng đối với EU. Bên cạnh đó, EVFTA khi được thực thi sẽ thúc đẩy hoạt động thương mại đối với một số sản phẩm mà EU không tự túc được, như các loại hạt, cà phê và trà hoặc các sản phẩm thủy sản, trong khi Việt Nam là quốc gia cung cấp nhiều sản phẩm thủy sản như cá ngừ đóng hộp và tôm đông lạnh.
Hiện nay, các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam đang kì vọng Hiệp định EVFTA khi đi vào thực thi sẽ giảm các hàng rào thuế quan, chú trọng đến môi trường, cải thiện thủ tục hành chính... Ông Mario Archidiacono, Tổng giám đốc Công ty TNHH BONCAFE Việt Nam cho biết, việc xóa bỏ thuế nhập khẩu vào Việt Nam sẽ làm tăng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp so với các đối thủ đến từ những nước được hưởng thuế suất thấp hơn doanh nghiệp Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam đang chịu.
Đồng quan điểm, ông Guru Mallikarjuna, Giám đốc điều hành Bosch Việt Nam, một trong những nhà đầu tư lớn nhất châu Âu (hiện đang hoạt động trong bốn lĩnh vực gồm: Nghiên cứu và phát triển (R&D), sản xuất, bán hàng và dịch vụ tại Việt Nam) chia sẻ, Hiệp định này sẽ loại bỏ hầu hết hàng rào thuế quan đối với hàng hóa giao dịch giữa Việt Nam và các nước thuộc liên minh châu Âu. Do đó, việc nhập khẩu linh kiện và máy móc từ EU và xuất khẩu các sản phẩm của Bosch Việt Nam sang các nước EU sẽ dễ dàng hơn.
Theo ông Jean-Jacques Bouflet, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham), sự mong chờ của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu là điều dễ hiểu, bởi nếu EVFTA chậm thực thi, doanh nghiệp châu Âu lo sẽ bị mất sức cạnh tranh.
Hiện, số doanh nghiệp thành viên EuroCham đạt trên 1.000. Điều này chứng tỏ Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn hơn với các doanh nghiệp châu Âu, nhờ tăng trưởng và phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và cải cách trong nước. Khảo sát của EuroCham cũng cho thấy, gần 80% doanh nghiệp phản hồi EVFTA sẽ có tác động đến hoạt động kinh doanh trong trung hạn hoặc dài hạn. Trong đó, có nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa của châu Âu đang chủ động tìm kiếm cơ hội./.
Tiến Long