Vai trò kiến tạo hòa bình
Một trong những sự kiện ngoại giao quan trọng thu hút sự quan tâm hàng đầu của thế giới trong những tháng đầu năm 2019 là việc Việt Nam được lựa chọn là nơi diễn ra Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2. Việc cả Mỹ và Triều Tiên đều đề nghị Việt Nam đứng ra làm nước chủ nhà tổ chức hội nghị thể hiện sự coi trọng của cả hai nước đối với quan hệ với Việt Nam. Đây được coi là minh chứng rõ nét về sự tin tưởng của Mỹ và Triều Tiên cũng như cộng đồng quốc tế về khả năng đứng ra đảm nhiệm việc tổ chức một trong những sự kiện quốc tế quan trọng nhất trong năm qua.
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần 2 chính là sự ghi nhận vị thế quốc tế, kinh nghiệm và khả năng bảo đảm an ninh cho sự kiện quốc tế lớn, nhất là nhìn nhận về những thành tựu phát triển của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực khác. Qua dịp này, Việt Nam có điều kiện để giới thiệu với các nước, nhất là qua các phương tiện truyền thông với trên 3 nghìn phóng viên đến từ trên 200 hãng thông tấn báo chí quốc tế từ nhiều châu lục. Qua đó, thế giới có thể nhìn thấy tận mắt những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, con người, đất nước Việt Nam.
Sau khi Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2 kết thúc, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã có chuyến thăm chính thức tới Việt Nam. Đây được coi là sự kiện mang tính chất lịch sử trong quan hệ ngoại giao giữa 2 nước, nâng quan hệ hữu nghị truyền thống Việt - Triều lên một mức mới, mở ra một giai đoạn mới.
Đối với nước Mỹ, các cuộc trao đổi của Tổng thống Donald Trump với các lãnh đạo cấp cao của Việt Nam cũng giúp thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển, trong đó có việc Tổng thống Donald Trump chính thức mời Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ trong thời gian tới.
Không chỉ củng cố và mở rộng thêm được khuôn khổ quan hệ với các đối tác chủ chốt, tăng cường hợp tác với các nước láng giềng, bạn bè truyền thống, công tác đối ngoại Việt Nam năm 2019 còn đánh dấu một bước ngoặt lớn tại diễn đàn đa phương khi trúng cử vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 với số phiếu kỷ lục 192/193. Đây là số phiếu ủng hộ cao kỷ lục trong lịch sử 75 năm phát triển của Liên hợp quốc (LHQ) và là lần thứ hai Việt Nam nắm giữ trọng trách này (lần đầu tiên là nhiệm kỳ 2008-2009).
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Việc Việt Nam trúng cử cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021 cho thấy, sự nhìn nhận của cộng đồng quốc tế về nước Việt Nam không những có truyền thống đấu tranh vì mục tiêu duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, độc lập dân tộc của LHQ, mà còn nỗ lực trong hội nhập, thúc đẩy quan hệ quốc tế.
Việc tham gia Hội đồng bảo an LHQ đem tới cho Việt Nam cơ hội quan trọng để thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước, thúc đẩy hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, qua đó thể hiện là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Trong nhiệm kỳ lần thứ hai này, Việt Nam sẽ tập trung vào 3 lĩnh vực trụ cột, bao gồm: Tăng cường phối hợp giữa Hội đồng Bảo an và các tổ chức khu vực trong việc phòng ngừa xung đột; tái thiết và xây dựng hòa bình sau xung đột; tăng cường bảo vệ dân thường cũng như thúc đẩy các công việc của Hội đồng Bảo an liên quan tới phụ nữ, hòa bình, an ninh, trẻ em và các cuộc xung đột vũ trang.
Với kinh nghiệm trong nhiệm kỳ năm 2008-2009, Việt Nam đã chuẩn bị sẵn sàng và sẽ nỗ lực hết sức mình để đảm nhiệm thành công trọng trách Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021, thực sự trở thành đối tác vì hòa bình bền vững.
Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại đa phương
Năm 2019, theo tinh thần Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại đa phương và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Trước hết, Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU) chính thức ký kết Hiệp định thương mại tự do (EVFTA), Hiệp định bảo hộ đầu tư (EVIPA) sau thời gian dài đàm phán. Đây là một trong những dấu ấn nổi bật của đối ngoại kinh tế Việt Nam trong năm 2019.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định: “Hai hiệp định này quan trọng như hai tuyến cao tốc quy mô lớn, hiện đại nối gần hơn EU và Việt Nam, để hai bên tiếp cận thị trường của nhau”. Còn về phía EU cho rằng, EVFTA là thỏa thuận thương mại tự do “tham vọng nhất từ trước tới nay” mà EU từng ký với một quốc gia đang phát triển.
Việc ký kết EVFTA và EVIPA là một trong những thời khắc lịch sử quan trọng trong chặng đường 30 năm phát triển quan hệ Việt Nam - EU, mở ra những cơ hội to lớn để hai bên khai thác tối đa tiềm năng và sự bổ trợ cho nhau, đẩy mạnh trao đổi thương mại, đầu tư, thúc đẩy phát triển bền vững.
Với 16 FTA đã thực thi, đang đàm phán và chuẩn bị phê chuẩn, Việt Nam trở thành tâm điểm của mạng lưới kết nối FTA sâu rộng và toàn diện chiếm 59% dân số thế giới, 61% GDP và 68% thương mại toàn cầu, góp phần tăng đan xen lợi ích với hầu hết các trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới.
Không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế, việc EU lần đầu tiên ký kết FTA với một nước đang phát triển là Việt Nam, đồng thời là nước thứ 4 ở Châu Á, cho thấy EU đánh giá cao vai trò và vị thế của Việt Nam.
Dấu ấn đối ngoại quan trọng khác thể hiện bản lĩnh và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, đó là tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 với tư cách là khách mời đặc biệt. Giữa năm 2019, nhận lời mời của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 và có chuyến thăm Nhật Bản. Đây là lần thứ 4 Việt Nam được mời tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 kể từ năm 2010, thể hiện Việt Nam là đối tác tin cậy, đồng thời thể hiện vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Hội nghị thượng đỉnh G20 là hội nghị của nhóm 20 nền kinh tế lớn, chiếm 2/3 dân số toàn cầu, 90% GDP thế giới và 80% giao dịch thương mại quốc tế. Với tư cách khách mời đặc biệt, Việt Nam được tham gia tất cả các phiên họp của Hội nghị và đóng góp ý kiến cho Dự thảo Tuyên bố chung Hội nghị G20. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có bài phát biểu, chia sẻ tầm nhìn, ý tưởng hợp tác và nỗ lực của Việt Nam trong việc xử lý các vấn đề kinh tế toàn cầu vì một thế giới hòa bình, thịnh vượng, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 lần này khẳng định chủ trương đường lối đối ngoại do Đại hội Đảng lần thứ XII đề ra, chủ động tham gia và phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương, tạo cơ sở, góp phần tiếp tục đề cao vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đối ngoại đa phương, quảng bá hình ảnh Việt Nam phát triển năng động, đối tác tin cậy và có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Bên cạnh đó, chuyến thăm Nhật Bản lần này của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho thấy, Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản, nhấn mạnh những cơ hội hợp tác giữa hai nước, góp phần thúc đẩy quan hệ Việt Nam-Nhật Bản phát triển ngày càng toàn diện và thực chất hơn.
Hiện nay, Việt Nam đang tham gia tích cực vào nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng ở khu vực và thế giới. Tham gia ASEAN, Việt Nam đã chứng tỏ vai trò của một thành viên chủ động, tích cực với nhiều sáng kiến trong xây dựng Cộng đồng ASEAN, Tầm nhìn năm 2025 về một ASEAN đoàn kết, tự cường và sáng tạo, giữ vai trò trung tâm trong các cơ chế an ninh khu vực.
Tháng 6/2019, tại Bangkok, Thái Lan, Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 34 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động, chủ nghĩa bảo hộ thương mại, cạnh tranh nước lớn tăng lên và các cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động đến mọi mặt đời sống. Trên tinh thần chủ đề “Tăng cường quan hệ đối tác vì sự phát triển bền vững”, các nhà lãnh đạo ASEAN đã tập trung thảo luận định hướng và biện pháp hướng tới xây dựng một cộng đồng ASEAN bền vững vì người dân.
Trong chuyến tham dự Hội nghị lần này, Việt Nam đã góp phần thắt chặt và củng cố tinh thần đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò trung tâm của hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, mở rộng làm sâu sắc quan hệ với các đối tác của ASEAN, nâng cao hình ảnh Việt Nam đổi mới, tham gia chủ động và có trách nhiệm với các thách thức của khu vực.
Đến tháng 11/2019, Việt Nam tiếp tục tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN 35. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có chương trình làm việc khẩn trương với nhiều hoạt động, cả song phương và đa phương: Dự và phát biểu tại 11 hội nghị, cuộc họp; gặp gỡ, làm việc với 19 đối tác lớn: Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Thủ tướng các nước Lào, Campuchia, Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Ấn Độ, New Zealand, Cố vấn An ninh Hoa Kỳ, Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Hoàng tử Anh... Các hoạt động đã góp phần thắt chặt và củng cố tinh thần đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò trung tâm của Hiệp hội, mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ với các đối tác của ASEAN, kiến tạo môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững của từng nước và của cả khu vực; nâng cao hình ảnh Việt Nam tiếp tục đổi mới, tham gia chủ động, tích cực và có trách nhiệm vào các nội dung hợp tác khu vực.
Đặc biệt, tại lễ chuyển giao vai trò Chủ tịch ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhận chiếc “búa Chủ tịch ASEAN” từ Thủ tướng Thái Lan và công bố chủ đề cùng một số định hướng lớn của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN 2020.
Năm 2020 là một mốc thời gian đặc biệt quan trọng, đánh dấu tròn 25 năm Việt Nam trở thành thành viên của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Mốc son 25 năm gia nhập ASEAN sẽ càng có ý nghĩa hơn, là cơ hội để Việt Nam chứng minh vai trò và trách nhiệm của mình nhiều hơn khi Việt Nam sẽ đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN sau đúng 10 năm.
Không chỉ thành công trong các hoạt động đối ngoại về kinh tế, chính trị, Việt Nam còn tạo dấu ấn mạnh mẽ khi tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên hợp quốc - Vesak 2019. Đây là một trong các hoạt động văn hóa mang tính quốc tế của Liên hợp quốc nhằm tôn vinh giá trị nhân văn, hòa bình của nhân loại. Đây là lần thứ hai Việt Nam đăng cai tổ chức sự kiện Phật giáo quốc tế này.
Đại lễ Vesak Liên hợp quốc năm 2019 là sự kiện đối ngoại quan trọng, góp phần nâng cao vai trò của Phật giáo Việt Nam trong hội nhập quốc tế, tăng cường mối quan hệ giữa Giáo hội Phật giáo Việt Nam với Giáo hội và các truyền thống Phật giáo các nước trên toàn thế giới. Đại lễ góp phần khẳng định nỗ lực và thành tựu của Việt Nam về bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; khẳng định sự ủng hộ của Việt Nam đối với nỗ lực của Liên hợp quốc trong thúc đẩy hòa bình, hòa hợp giữa các tôn giáo và các nền văn hóa.
Có thể nói, những hoạt động đối ngoại mà Việt Nam đã, đang và sẽ tham gia thể hiện một vị thế mới của Việt Nam trong đối ngoại đa phương, từ vị thế bên tham gia, đến nay Việt Nam đã khẳng định khả năng trực tiếp đóng góp, định hình các cơ chế quốc tế, khu vực, vì hòa bình và thịnh vượng của nhân loại, đồng thời nâng cao vị thế đất nước.
Năm 2020 là năm kỷ niệm 75 năm thành lập của ngành Ngoại giao, đồng thời là năm Việt Nam đảm nhiệm cùng lúc trọng trách Chủ tịch ASEAN 2020 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Trong bối cảnh đó, việc đổi mới trong tư duy, chủ động, sáng tạo trong cách làm, hiệu quả trong hành động là đòi hỏi cần thiết để góp phần tạo thêm những dấu ấn mới của đối ngoại đa phương Việt Nam, tạo động lực mới cho sự phát triển và vị thế đất nước trong cục diện quốc tế đang định hình./.
Thu Hường