Kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn đầu tư nước ngoài 6 tháng đầu năm

10/09/2020 - 10:59 AM
Mặc dù Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nhiều biện pháp quyết liệt đẩy nhanh tốc độ đầu tư công, song tiến độ giải ngân đầu tư công vốn đầu tư nước ngoài 6 tháng đầu năm 2020 vẫn chưa cải thiện nhiều. Điều này đặt ra nhiệm vụ quan trọng cho những tháng cuối năm, để góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội cả năm 2020 cũng như giai đoạn 2016-2020.
 
Công tác giải ngân vốn đầu tư công trong và ngoài nước được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm, góp phần thực hiện thành công các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới. Điều này càng có ý nghĩa quan trọng hơn trong năm 2020, năm cuối cùng của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020. Với vai trò đó, từ đầu năm đến nay, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tập trung đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công như: Nghị quyết số 01/2020/NQ-CP ngày 01/01/2020 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2020; Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh Covid-19; Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 04/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh xã hội ứng phó với dịch Covid-19; Văn bản số 622/TTg-KTTH ngày 26/5 của Thủ tướng Chính phủ đã văn bản đề nghị lãnh đạo các tỉnh, thành phố tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2020, coi đây nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2020...
 
Thực hiện sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính đã có công văn đôn đốc các chủ dự án vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của các Bộ, ngành và địa phương có báo cáo số kế hoạch vốn phân khai và nhập Tabmis, số giải ngân và đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch vốn, để có những giải pháp giải ngân vốn đầu tư công nguồn đầu tư nước ngoài kịp thời hơn. Đồng thời đẩy mạnh công tác hiện đại hóa việc quản lý đơn rút vốn và xây dựng Nghị định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công theo Nghị quyết số 96/NQ-CP ngày 12/6/2020 của Chính phủ;...
 
Cùng với đó, các Bộ, ngành và địa phương thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, trong đó có giải ngân vốn đầu tư công nguồn nước ngoài, như: Bộ Giao thông Vận tải ban hành Chỉ thị về đẩy mạnh thực hiện, giải ngân kế hoạch đầu tư công năm 2020, theo đó chỉ đạo các đơn vị trực thuộc khẩn trương thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, kế hoạch đấu thầu, dự toán các dự án; chỉ đạo các chủ đầu tư cử cán bộ có thẩm quyền đi thực tế để đôn đốc nhà thầu, tư vấn thực hiện hoạt động; ban hành quy định trình tự, thủ tục, thời gian xử lý hồ sơ thanh toán nội bộ tại đơn vị, lấy tiêu chí kết quả giải ngân kế hoạch để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ công tác. Trong khi đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo thành lập và kiện toàn Tổ công tác thúc đẩy giải ngân; ban hành các văn bản chỉ đạo các đơn vị tập trung các giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân kế hoạch vốn; định kỳ hàng tháng tổ chức rà soát, kiểm tra định kỳ các dự án chậm tiến độ để chỉ đạo các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho từng dự án.
 
Kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn đầu tư nước ngoài 6 tháng đầu năm
 Ảnh minh họa, nguồn Internet


Đồng thời, tại các địa phương đã có sự tăng cường phối hợp giữa các Sở, ban, ngành và với các cơ quan liên quan để nắm bắt tình hình vướng mắc trong giải ngân dự án ODA, vay ưu đãi. Đặc biệt, một số địa phương như: thành phố Hồ Chí Minh, Bắc Kạn... đã thành lập bộ phận chuyên trách quản lý dự án vay ODA, vay ưu đãi trong Sở Tài chính.
 
Có thể nói, hàng loạt giải pháp đã được triển khai và việc Luật Đầu tư công 2019 có hiệu lực từ 01/01/2020 với điểm khác biệt cơ bản đang tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình chuẩn bị đầu tư dự án, góp phần cải thiện tỷ lệ giải ngân nguồn vốn đầu tư công, hạn chế kéo dài thời gian thực hiện chương trình, dự án nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên, đánh giá tình hình thực tế, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nguồn đầu tư nước ngoài 6 tháng đầu năm 2020 vẫn chưa thực sự cải thiện. Theo báo cáo tại Hội nghị trực tuyến về sơ kết và thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài năm 2020 của Bộ Tài chính, tính đến hết ngày 24/6/2020, số liệu giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020 nguồn nước ngoài của các Bộ, ngành, địa phương là 7.427 tỷ đồng, đạt 13,1% so với dự toán được giao. Trong đó, giải ngân của các Bộ, ngành trung ương: 2.815 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 15,46% so với dự toán được giao; có 3 Bộ giải ngân trên 20% so với kế hoạch vốn là Bộ GTVT (29%), Bộ Quốc phòng (27,6%), Bộ Y tế (27,3%); 01 Bộ chưa giải ngân phần vốn cấp phát đầu tư công là Bộ Công Thương (dự toán được giao là 138 tỷ đồng).
 
Bên cạnh đó, giải ngân của các địa phương là 4.611 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 11,98% so với dự toán được giao; trong đó 14 địa phương đạt tỷ lệ giải ngân trên 20% kế hoạch vốn là Hà Nội, Cao Bằng, Bắc Kạn, Điện Biên, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Nghệ An, Bình Định, Phú Yên, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Kiên Giang, Sóc Trăng. Trong số 14 địa phương trên có 2 tỉnh đạt tỷ lệ khá cao là Tây Ninh đạt 55% và Bà Rịa - Vũng Tàu đạt 44,5%. Tuy nhiên, có 10 địa phương chưa giải ngân phần vốn cấp phát đầu tư công là Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Nam Định, Đà Nẵng, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Phước, Đồng Nai, Tiền Giang.
 
Riêng tại thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn vướng mắc trong việc hoàn ứng cho 3 dự án (Metro 1 Bến Thành Suối Tiên, Cải thiện môi trường nước giai đoạn 2, Vệ sinh môi trường thành phố Hồ Chí Minh) trị giá 4.600 tỷ đồng, do đó tỷ lệ giải ngân hiện chỉ là 4,13%. Trước tình hình này, UBND thành phố cùng Bộ KHĐT và Bộ Tài chính phối hợp giải quyết xác định giá trị cấp phát cho tuyến đường sắt số 1 Bến Thành - Suối Tiên và hoàn thành các thủ tục hoàn ứng, theo đó tỷ lệ giải ngân chung sẽ nâng lên mức khoảng 40%.

Tính chung 6 tháng đầu năm, dù tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài theo kế hoạch vốn 2020 được tính toán cao gấp 3,6 lần so với mức cùng kỳ của năm 2019 (2.050 tỷ đồng/ 7,427 tỷ đồng), song nếu so với kết quả giải ngân của nguồn vốn đầu tư công trong nước thì tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài vẫn còn thấp khi tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trong nước kiểm soát chi qua KBNN trong 6 tháng qua đạt khoảng 28,2% kế hoạch).
 
Theo kết quả phân tích, có nhiều nguyên nhân khiến cho giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài chậm. Trước hết, trong những tháng đầu năm 2020, các Bộ, địa phương tập trung giải ngân tiếp dự toán đã được giao của năm 2019 và phần vốn được kéo dài, chuyển nguồn, song song với việc giải ngân kế hoạch vốn 2020. Cụ thể, tính đến 24/6/2020, tổng số giải ngân theo kế hoạch vốn 2019 là 7.198 tỷ đồng, xấp xỉ số giải ngân theo kế hoạch vốn 2020. Trong đó số giải ngân của các Bộ, ngành là 2.425 tỷ đồng và số giải ngân của các địa phương khoảng 4.773 tỷ đồng.
 
Bên cạnh đó, trong bối cảnh chung nền kinh tế thế giới chịu tác động của đại dịch Covid -19 thì các dự án sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cũng đã và đang chịu tác động nặng nề do hầu hết các hoạt động đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát đối với từng hoạt động và kế hoạch của dự án,... Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thực hiện của phần lớn các dự án ODA, khiến cho hoạt động giải ngân cũng ngưng trệ.
 
Một nguyên nhân khác là một số thay đổi về cơ chế chính sách dẫn đến việc các Bộ, địa phương, chủ dự án còn lúng túng trong quá trình triển khai dự án. Ví dụ như thẩm quyền thẩm định tổng mức đầu tư được chuyển từ chủ đầu tư (theo quy định tại Nghị định 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015) sang cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định tại Nghị định 68/2019/NĐ-CP ngày 14/8/2019 của Chính phủ về chi phí đầu tư xây dựng công trình. Bên cạnh đó, cơ chế quản lý vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài cũng thay đổi theo Nghị định 56/2020/NĐ-CP về quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài, hiệu lực thi hành từ 25/5/2020 với nhiều quy định thay đổi so với nội dung Nghị định 132/2018/NĐ-CP và Nghị định 16/2016/ NĐ-CP trước đó.
 
Thêm vào đó, trong 6 tháng đầu năm nay, nhiều dự án lớn đang phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh dự án (điều chỉnh chủ trương đầu tư) và điều chỉnh hiệp định vay với nước ngoài nên chưa đủ cơ sở pháp lý để triển khai hoạt động, dẫn đến chưa thể lập hồ sơ rút vốn. Trong số đó có một số dự án có số giao kế hoạch 2020 lớn như: Dự án Trung tâm vũ trụ Việt Nam vay JICA (dự toán 1.970 tỷ đồng), Dự án Xây dựng tuyến Lộ Tẻ Rạch Sỏi vay Hàn Quốc (dự toán 700 tỷ đồng), Dự án Xây dựng Cảng Lạch Huyện vay JICA (dự toán 340 tỷ đồng), Dự án Vệ sinh môi trường TPHCM giai đoạn 2 vay WB (dự toán 1.000 tỷ đồng) Dự án Tuyến đường sắt đô thị Hà Nội tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo vay JICA (dự toán 1.157 tỷ đồng).
 
Hơn nữa, nhiều chủ dự án chậm trễ thực hiện thủ tục hoàn chứng từ cho các khoản rút vốn từ tài khoản như Dự án Phát triển giao thông đồng bằng Bắc bộ vay WB, Dự án Quản lý tài sản đường bộ Việt Nam vay WB, Dự án Phục hồi và quản lý rừng bền vững vay JICA, Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững vay WB, Dự án Sửa chữa và nâng cao an toàn đập vay WB, Dự án Cải cách đào tạo nguồn nhân lực y tế vay WB, Dự án Phát triển giáo dục trung học phổ thông giai đoạn 2 vay ADB,....
 
Vấn đề giải phóng mặt bằng chậm, năng lực hạn chế của các nhà thầu, chậm giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu, quá trình thẩm định của cơ quan cho vay lại đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thường bị kéo dài cũng là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân vốn đầu tư công nguồn đầu tư nước ngoài chậm như hiện nay.
 
Ngoài ra, Bộ Tài chính hiện đang đề nghị thực hiện thí điểm rút vốn điện tử qua hệ thống của Ngân hàng Thế giới (World bank), song quá trình này đang được triển khai với tiến độ khá chậm, xuất phát từ những vấn đề vướng mắc từ phía WB. Đến nay mới có 8 dự án đồng ý thí điểm và chỉ có 3/8 dự án thực hiện tải hồ sơ rút vốn điện tử lên hệ thống WB.
 
Năm 2020 là năm cuối của giai đoạn trung hạn 2016-2020, đẩy nhanh tiến độ giải ngân thực hiện dự án có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng của năm 2020 và những năm tiếp theo. Với tốc độ giải ngân như hiện nay và việc nền kinh tế có thể tiếp tục chịu tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19, thì cần có các giải pháp đồng bộ và quyết liệt hơn nữa của toàn thể hệ thống chính trị, các bộ, ngành và địa phương, để tiến độ giải ngân không còn là một “điểm tối” trong hoạt động kinh tế, giúp hoàn thành được nhiệm vụ đã được Quốc hội và Chính phủ giao đối với nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi của năm 2020 và cho cả nhiệm kỳ 2016-2020./.
Ngọc Linh
Các bài viết khác
Liên kết website
Liên kết website
Thăm dò ý kiến

Đánh giá khách quan của bạn về thông tin chúng tôi cung cấp? Vui lòng tích vào ô bên dưới để trả lời!

Top