Năm 2020, Việt Nam đồng thời đảm nhiệm vị trí kép Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) nhiệm kỳ 2020-2021. Việc cùng lúc đảm nhiệm hai vị trí quan trọng mang đến cho Việt Nam những cơ hội lớn thể hiện vai trò và những đóng góp của mình vào các vấn đề quốc tế, khu vực và quảng bá hình ảnh Việt Nam với thế giới. Đây còn là cơ hội thuận lợi giúp Việt Nam thúc đẩy tăng cường hợp tác giữa LHQ với các tổ chức khu vực, tiểu khu vực trong đó có ASEAN.
Niềm vui của các thành viên đoàn Việt Nam khi trúng cử với số phiếu gần như tuyệt đối
(Ảnh: Nhóm phóng viên TTXVN tại New York)
Với chính sách đối ngoại hoà bình, hoà hiếu, độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, sẵn sàng đóng góp có trách nhiệm và tích cực thúc đẩy hòa bình, an ninh, phát triển và tiến bộ trên thế giới, những năm qua, Việt Nam đã tham gia tích cực vào nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng, như: Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Cộng đồng Pháp ngữ, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Diễn đàn Hợp tác Á - Âu (ASEM)… Ngoài ra, Việt Nam cũng đã chủ trì thành công nhiều sự kiện quốc tế quan trọng như: Năm APEC 2017, Hội nghị hợp tác WEF-ASEAN 2018, Hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên… Thông qua các hoạt động này, Việt Nam đã từng bước phát huy vai trò, nâng cao vị thế của mình trong giải quyết các vấn đề hòa bình, an ninh khu vực và quốc tế.
Bước vào năm 2020, hoạt động đối ngoại của Việt Nam có nhiều sự kiện, khi cùng lúc đảm nhiệm 2 vị trí quan trong Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021. Việc Việt Nam cùng lúc đảm nhận 2 vị trí quan trọng có ý nghĩa vô cùng to lớn, cho thấy sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế về vị thế của Việt Nam trong đổi mới, hội nhập quốc tế, đồng thời tin tưởng, kỳ vọng Việt Nam có những đóng góp đầy trách nhiệm đối với hòa bình, an ninh khu vực và quốc tế.
Với hai lần đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN vào các năm 1998 và 2010, Việt Nam đã đóng góp đáng kể vào thành tựu chung của Hiệp hội như: Thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các thành viên, thúc đẩy các cơ chế mới và thu hút sự quan tâm của các cường quốc trên thế giới với ASEAN. Năm 2020 đảm nhiệm Chủ tịch ASEAN, Việt Nam chọn chủ đề “Gắn kết và chủ động thích ứng” với trọng tâm là phát huy sức mạnh nội lực của Hiệp hội thông qua đoàn kết nội khối, gắn kết kinh tế, xây dựng cộng đồng lấy người dân làm trung tâm; đồng thời thúc đẩy chủ động thích ứng, linh hoạt điều chỉnh trước các diễn biến của thời cuộc, với thách thức đan xen cơ hội, cạnh tranh chiến lược gia tăng và nhiều thách thức phi truyền thống nổi lên như: Biến đổi khí hậu, an ninh mạng và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ... Việt Nam luôn xác định ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong ngoại giao đa phương và mong muốn tiếp tục đóng góp thực chất hơn nữa vào tiến trình xây dựng và phát triển Cộng đồng ASEAN đoàn kết, có vai trò trung tâm ở khu vực, hướng tới một ASEAN hài hòa, gắn kết, bản sắc, có khả năng thích ứng cao, ngày càng phát triển thịnh vượng, có vai trò và trách nhiệm trong giải quyết vấn đề toàn cầu.
Trong 42 năm là thành viên của LHQ, Việt Nam tham gia tích cực và liên tục có nhiều sáng kiến liên quan tới gìn giữ hòa bình, luôn nỗ lực để hoạt động này ngày càng có tầm ảnh hưởng tốt hơn. Khi đảm nhiệm vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng bảo an LHQ nhiệm kỳ 2008-2009, Việt Nam có nhiều đóng góp thực chất, tích cực, để lại những dấu ấn; thể hiện vai trò tích cực và xây dựng tại các cuộc họp, trong tham vấn và xem xét các quyết định trên nhiều vấn đề liên quan đến xung đột tại các khu vực, tái thiết hậu xung đột, khủng bố quốc tế, các hoạt động gìn giữ hòa bình và nâng cao tính minh bạch của Hội đồng bảo an. Đặc biệt, Việt Nam đã đưa ra sáng kiến về việc tham vấn với các thành viên LHQ để xây dựng Báo cáo hàng năm của Hội đồng Bảo an thực chất, toàn diện hơn. Sau khi kết thúc vai trò Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2008-2009, Việt Nam tiếp tục cống hiến với các vai trò như: Thành viên Hội đồng nhân quyền nhiệm kỳ 2014-2016, Hội đồng kinh tế và xã hội LHQ (2015-2019) và Hội đồng chấp hành UNESCO (2017-2021). Tích cực tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ với hai phái bộ ở Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan. Tại Nam Sudan, Việt Nam tham gia thành công bệnh viện dã chiến cấp 2 và hỗ trợ cộng đồng địa phương.
Đảm nhiệm vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021 với chủ đề “Việt Nam: Đối tác tin cậy vì hòa bình bền vững”, Việt Nam đã thể hiện rõ mục tiêu và cam kết của mình đó là thúc đẩy hợp tác đa phương, tăng cường hiệu quả phương thức giải quyết các vấn đề toàn cầu, hòa bình an ninh trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế. Ưu tiên bảo vệ thường dân, các kết cấu hạ tầng thiết yếu trong xung đột vũ trang, giải quyết hậu quả xung đột với việc xử lý vật liệu nổ/bom mìn còn sót lại, phục vụ tái thiết, phát triển kinh tế - xã hội và các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ. Trong nhiệm kỳ, Việt Nam có thể có những đóng góp nổi bật trong các lĩnh vực như: Y tế công cộng, chống lại các bệnh truyền nhiễm, thúc đẩy an ninh hàng hải, chống cướp biển, ngăn chặn nạn đánh bắt cá và buôn người bất hợp pháp.
Cùng lúc đảm nhận hai vị trí kép mang tính bổ trợ cho nhau đem đến cho Việt Nam nhiều thuận lợi trong triển khai nhiệm vụ. Với tư cách là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam có thể tập hợp các nước trong Cộng đồng ASEAN cũng là thành viên của LHQ, phải thực hiện nhiệm vụ, triển khai nghị quyết cũng như có vai trò đóng góp vào công việc của LHQ để tạo sự đồng thuận, giúp tiếng nói của Việt Nam tại Hội đồng bảo an LHQ có trọng lượng hơn. Ngược lại, những chương trình, kế hoạch của LHQ sẽ được ASEAN triển khai tốt hơn; kế hoạch của ASEAN sẽ đồng bộ hơn với mục tiêu, kế hoạch của LHQ.
Trong vai trò kép, Việt Nam có thể chia sẻ những ý kiến, những quan tâm của khu vực Đông Nam Á với diễn đàn rộng lớn hơn là LHQ và có cơ hội để thúc đẩy hợp tác giữa tổ chức toàn cầu và tổ chức khu vực trên những vấn đề hai bên cùng quan tâm với mục tiêu lớn nhất là hòa bình, phát triển bền vững hướng tới năm 2030.
Ngoài ra, việc đảm nhiệm cùng lúc những vị trí quan trọng mang đến những cơ hội lớn để Việt Nam thể hiện vai trò và những đóng góp của mình cho các vấn đề quốc tế, quảng bá hình ảnh của Việt Nam trên thế giới và cũng là cơ hội thuận lợi giúp Việt Nam thúc đẩy việc tăng cường hợp tác giữa LHQ với các tổ chức khu vực, tiểu khu vực trong đó có ASEAN.
Năm 2020, với việc đảm nhận 2 vị trí quan trọng, Việt Nam đã và sẽ tiếp tục là bạn, là đối tác tin cậy vì hoà bình bền vững và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, thúc đẩy tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, góp phần tích cực vào những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế vì hoà bình, hợp tác và phát triển và vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế đất nước và nâng cao uy tín quốc gia trên trường quốc tế, tự tin tiếp bước đẩy mạnh hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng và hiệu quả trong hệ thống quản trị toàn cầu, làm sâu sắc thêm quan hệ song phương với các nước, các đối tác trên thế giới, thể hiện hình ảnh đất nước và con người Việt Nam. Việt Nam sẵn sàng đóng góp tích cực cho nỗ lực chung quốc tế./.
Linh Ngân