Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc là một trong những cơ chế quan trọng nhất của Hội đồng Nhân quyền, với nhiệm vụ rà soát tình hình nhân quyền tại tất cả các nước thành viên Liên Hợp Quốc, qua đó thúc đẩy các nước thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ, cam kết về quyền con người trên nguyên tắc đối thoại, hợp tác, bình đẳng, khách quan, minh bạch.
Với chính sách nhất quán về bảo vệ, thúc đẩy quyền con người, Việt Nam rất coi trọng Cơ chế UPR và luôn nghiêm túc xây dựng các Báo cáo quốc gia cũng như triển khai các khuyến nghị Việt Nam chấp thuận tại tất cả chu kỳ.
Ngày 15/4/2024, Bộ Ngoại giao đã công bố Báo cáo quốc gia theo Cơ chế (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc. Báo cáo UPR chu kỳ IV được xây dựng một cách toàn diện, minh bạch với sự tham gia đóng góp tích cực của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức nghề nghiệp, các tổ chức phi chính phủ, các đối tác phát triển và người dân.
Báo cáo quốc gia UPR chu kỳ IV phản ánh bức tranh tổng thể về việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam trên các lĩnh vực, rà soát việc thực hiện những khuyến nghị mà Việt Nam đã chấp thuận tại chu kỳ III. Theo đó, tính đến tháng 1/2024, trong số 241 khuyến nghị mà Việt Nam chấp thuận tại chu kỳ III, Việt Nam đã hoàn thành thực hiện có kết quả 209 khuyến nghị (chiếm 86,7%), thực hiện một phần 30 khuyến nghị (12,4%), và hai khuyến nghị còn lại đang được xem xét thực hiện vào thời điểm phù hợp.
Từ năm 2019 đến hết tháng 11/2023, Việt Nam đã tiếp tục các nỗ lực xây dựng Nhà nước pháp quyền với 44 luật được thông qua, trong đó có nhiều văn bản luật quan trọng liên quan đến quyền con người, quyền công dân.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết Báo cáo UPR chu kỳ IV được xây dựng một cách toàn diện, minh bạch
Việt Nam cũng tích cực đóng góp vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong thúc đẩy quyền con người trên thế giới với những sáng kiến, hành động thiết thực. Việt Nam gia nhập thêm các công ước quốc tế về quyền con người, trong đó có Công ước số 98 về quyền tổ chức và thương lượng tập thể và Công ước số 105 về xóa bỏ lao động cưỡng bức của Tổ chức Lao động quốc tế. iệt Nam cũng đã tham gia đàm phán và chính thức tham gia Thỏa thuận toàn cầu về di cư hợp pháp, an toàn và trật tự (GCM); đồng thời đóng góp tích cực vào những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế về thúc đẩy quyền con người, nhất là trên cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025.
Báo cáo cũng thể hiện rõ những thành tựu tích cực của Việt Nam trong bảo đảm các quyền con người trên thực tế. Từ năm 2009 đến nay, GDP tính trên đầu người ở Việt Nam đã tăng 25%, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,5% mỗi năm. Mạng lưới y tế dự phòng được tổ chức rộng khắp trên toàn quốc, gắn chặt với y tế cơ sở, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đã tăng từ hơn 81% năm 2016 lên mức 92% vào năm 2022. Tỷ lệ hộ sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh ở Việt Nam đã đạt 98,3%, tăng gần 1 điểm % so với năm 2018.
Các phương tiện truyền thông ở Việt Nam được hoạt động tự do. Báo chí phát triển không ngừng, trở thành diễn đàn ngôn luận của Nhân dân. Sau 26 năm kết nối Internet, Việt Nam đã có công nghệ viễn thông hiện đại, mức phổ cập internet cao. Tính đến tháng 9/2023, Việt Nam có hơn 78 triệu người sử dụng Internet (xếp thứ 13 thế giới về số lượng người dùng, tăng 21% so với năm 2019), số thuê bao băng rộng di động là 86,6 triệu (tăng 38% so với năm 2019).
Bên cạnh đó, Việt Nam hiện có khoảng 72.000 hội hoạt động, thường xuyên tích cực tham gia đóng góp vào việc xử lý các vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng của đất nước. Công tác bảo đảm an sinh xã hội, cung cấp dịch vụ công, nhất là cho các nhóm dễ bị tổn thương được tập trung thúc đẩy.
Bên cạnh những kết quả này, báo cáo cũng chỉ ra một số khó khăn, thách thức còn tồn tại, từ đó đề ra các hướng ưu tiên và nhu cầu hợp tác của Việt Nam trong thời gian tới nhằm bảo đảm sự thụ hưởng tốt hơn nữa các quyền con người cho người dân.
Báo cáo UPR chu kỳ IV phản ánh nỗ lực rất lớn của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, nhất là trong hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền con người, thực hiện nghĩa vụ theo các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Dự kiến vào ngày 7/5/2024, đoàn Việt Nam sẽ tham dự phiên đối thoại về báo cáo quốc gia UPR chu kỳ IV tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.
Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt, quá trình thực hiện các khuyến nghị UPR chu kỳ III mà Việt Nam đã chấp thuận và xây dựng Báo cáo UPR chu kỳ IV gồm 4 thuận lợi.
Thứ nhất, chủ trương và chính sách xuyên suốt của Đảng và Nhà nước là bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Đại hội Đảng lần thứ XIII đã xác định đặt con người vào vị trí trung tâm của các chính sách phát triển; coi con người là vốn quý nhất, chăm lo cho con người là mục tiêu phấn đấu cao nhất, tạo cơ sở vững chắc hơn nữa để bảo đảm quyền con người. Bên cạnh đó, khuôn khổ luật pháp ngày càng hoàn thiện đã tạo nền tảng quan trọng để bảo đảm ngày càng tốt hơn các quyền và tự do cơ bản của nhân dân.
Thứ hai, đất nước chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc về phát triển kinh tế - xã hội, đời sống của người dân không ngừng được ưu tiên, thế và lực đất nước được nâng cao.
Thứ ba, việc nghiêm túc và tích cực thực hiện các cam kết quốc tế về quyền con người, trong đó có thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên và các Mục tiêu phát triển bền vững, cũng là sự bổ sung, tương hỗ cho quá trình thực hiện các khuyến nghị UPR.
Cuối cùng, trong suốt tiến trình UPR, Việt Nam có được sự hợp tác, đồng hành, ủng hộ và hỗ trợ của các nước, các tổ chức quốc tế, Liên Hợp Quốc. Nhân dịp này, Việt Nam gửi lời cảm ơn đến các đối tác và hy vọng sự hợp tác, sẻ chia tích cực, xây dựng này tiếp tục được phát huy, bền chặt hơn trong thời gian tới./.
B.N