Chính sách nhân văn của Đảng, Nhà nước đối với thương binh, liệt sĩ và người có công

Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng luôn chiếm vị trí quan trọng trong hệ thống chính sách an sinh xã hội của nước ta. Điều này thể hiện tính nhân văn trong chính sách, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với thương binh, liệt sĩ và người có công.

Chính sách nhân văn của Đảng, Nhà nước đối với thương binh, liệt sĩ và người có công

Tiếp nối truyền thống tốt đẹp và đạo lý “Uống nước, nhớ nguồn” của dân tộc, thực hiện công tác chăm lo “Đền ơn đáp nghĩa” là trách nhiệm, là đạo lý của mỗi người dân Việt Nam để tiếp tục thắp sáng ngọn lửa tri ân đối với người có công với cách mạng.

Năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị với Chính phủ chọn một ngày trong năm, ngày 27/7 là “Ngày thương binh” để bày tỏ tình cảm thắm thiết, lòng biết ơn sâu sắc với những người đã không tiếc máu xương, cống hiến hết mình cho Tổ quốc. Với ý nghĩa nhân văn đó, từ năm 1975, theo Chỉ thị 223/CT-TW ngày 8/7/1975 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, ngày 27/7 hằng năm chính thức trở thành “Ngày Thương binh - Liệt sĩ” của cả nước, trở thành ngày kỷ niệm thiêng liêng để toàn Đảng, toàn dân tưởng nhớ, tôn vinh và tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng.

 Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng với các cựu tù chính trị Côn Đảo (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)

Từ đó đến nay, việc quan tâm, chăm sóc, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng luôn là chủ trương, quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước ta, là đạo lý truyền thống của dân tộc. Để quan tâm, chăm sóc cho người có công, nhiều chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về ưu đãi đối với người có công đã được ban hành và không ngừng được hoàn thiện.

Khởi đầu là Sắc lệnh số 20/SL, ngày 16/02/1947 của Chủ tịch Hồ Chí Minh về Quy định chế độ hưu bổng, thương tật và tiền tuất tử sĩ. Tiếp đó, Chính phủ ban hành chế độ hưu bổng, thương tật và tiền tuất cho thân nhân tử sĩ, “ưu đãi các chiến sĩ bị thương và gia đình liệt sĩ”. Ban Bí thư đã lần lượt ban hành Chỉ thị số 07-CT/TW ngày 14/12/2006 về “Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác thương binh, liệt sĩ, người có công và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa””; Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 19/7/2017 về “Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với công tác người có công với cách mạng” làm cơ sở cho việc sửa đổi, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật đối với người có công. Ngày 29/8/1994, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa IX đã thông qua Pháp lệnh ưu đãi người hoạt động cách mạng, liệt sĩ và gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến, người có công giúp đỡ cách mạng (nay gọi là Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng).

Từ đó đến nay, Pháp lệnh đã trải qua 7 lần sửa đổi vào các năm: 1998, 2000, 2002, 2005, 2007, 2012 và 2020. Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng được sửa đổi căn bản, toàn diện, khẳng định nguyên tắc: “Chăm lo sức khỏe, đời sống vật chất, tinh thần của người có công với cách mạng và thân nhân của người có công với cách mạng là trách nhiệm của Nhà nước và xã hội. Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân quan tâm, giúp đỡ và thực hiện chính sách, chế độ ưu đãi người có công với cách mạng”. Đây là văn bản pháp lý quan trọng thể chế hóa chủ trương, đường lối chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về công tác người có công với cách mạng, là nền tảng pháp lý để các cấp chính quyền tổ chức triển khai chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho người có công và thân nhân người có công với cách mạng.

Bên cạnh việc bảo đảm chế chế độ trợ cấp ưu đãi thường xuyên, nhiều chính sách hỗ trợ khác cũng được ban hành và thực hiện, như: Chính sách ưu đãi về nhà ở; chính sách ưu đãi trong giáo dục, đào tạo đối với con của người có công; chăm sóc sức khoẻ; ưu tiên vay vốn từ quỹ quốc gia giải quyết việc làm để phát triển sản xuất; hỗ trợ các cơ sở sản xuất kinh doanh của thương, bệnh binh và người có công... tạo điều kiện cho con em họ có việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Thông qua các chính sách, đối tượng thụ hưởng chính sách ưu đãi ngày càng được mở rộng các chế độ ưu đãi từng bước được bổ sung, hoàn thiện, thể hiện sự trân trọng, biết ơn, chăm lo của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.

Hằng năm, ngân sách Nhà nước và các địa phương đã dành nhiều nghìn tỷ đồng để thực hiện chính sách trợ cấp, ưu đãi về giáo dục, đào tạo, miễn giảm thuế, cải thiện nhà ở, chăm sóc phục hồi sức khỏe, chương trình dạy nghề, tạo việc làm cho con em gia đình chính sách…; mở rộng hệ thống cơ sở dịch vụ và sự nghiệp để phục vụ thương binh, thân nhân liệt sĩ và người có công. Đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Các địa phương trong cả nước đã đầu tư nguồn lực lớn để xây dựng, tu bổ, tôn tạo nghĩa trang liệt sĩ, các công trình ghi công liệt sĩ. Cổng thông tin điện tử về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ, thông báo tin mộ liệt sĩ được xây dựng và đi vào hoạt động hiệu quả, giúp thân nhân liệt sĩ có thể truy cập để tìm mộ và thăm viếng mộ, nghĩa trang liệt sĩ… Ngoài ra, sau nhiều lần điều chỉnh, chế độ trợ cấp, phụ cấp ưu đãi người có công đã từng bước khắc phục những hạn chế và phù hợp với điều kiện của ngân sách Nhà nước, góp phần từng bước cải thiện, nâng cao đời sống của người có công.

Với trách nhiệm và nghĩa tình sâu nặng, những năm qua, Đảng, Nhà nước, các Bộ, ban ngành và người dân đã quan tâm thực hiện công tác chăm lo, “Đền ơn đáp nghĩa” đối với người và gia đình có công với cách mạng. Nhiều chương trình hoạt động đã được triển khai rộng khắp, mang ý nghĩa thiết thực và trở thành phong trào toàn dân, qua đó góp phần ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần đối với thương, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ và người có công như: Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”, “Nhà tình nghĩa”, “Vườn cây tình nghĩa”, “Sổ tiết kiệm tình nghĩa”, chăm sóc bố, mẹ liệt sĩ già yếu cô đơn, con liệt sĩ mồ côi, phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng... Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 có những diễn biến phức tạp, thực hiện Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg ngày 24/4/2020 của Chính phủ quy định việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19, các địa phương trong cả nước đã thực hiện triển khai chi trả hỗ trợ kịp thời, đầy đủ cho 994.626 đối tượng là người có công với kinh phí khoảng 1.483 tỷ đồng.

Có thể khẳng định, việc thực hiện các chế độ, chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng trong những năm qua đã được các cấp, các ngành, các đoàn thể chính trị - xã hội tổ chức thực hiện kịp thời, đúng chủ trương của Đảng, quy định của pháp luật, đạt được nhiều kết quả, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người có công.

Việc chăm sóc thương binh, gia đình liệt sỹ và người có công là nghĩa vụ, trách nhiệm và niềm vinh dự của các cấp, các ngành, các tổ chức xã hội và của mọi người dân. Những việc làm đầy trách nhiệm và nghĩa tình này đã trở thành phong trào quần chúng sâu rộng, một nét đẹp trong đời sống văn hóa, thể hiện tính ưu việt và bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta. Đến nay, các phong trào “Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng”, ủng hộ Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” ngày càng phát triển sâu rộng, được xã hội đồng tình, hưởng ứng.

Tổng cục Thống kê tri ân và dâng hương nhân ngày Thương binh - Liệt sỹ 27/7 
tại Ngã ba Đồng Lộc

Tiếp tục thực hiện tốt chính sách người có công trong tình hình mới

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác chính sách người có công với cách mạng ở nước ta vẫn còn những hạn chế nhất định như: Đời sống của một bộ phận gia đình chính sách còn nhiều khó khăn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng; một số đối tượng cần được hưởng chế độ ưu đãi nhưng chưa được giải quyết kịp thời như: Chính sách đối với thanh niên xung phong, chính sách đối với một số đối tượng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; việc phát hiện, tìm kiếm, quy tập phần mộ của các liệt sĩ đã hy sinh trong các cuộc chiến tranh còn nhiều khó khăn, phức tạp; huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng còn hạn chế.

Để tiếp tục quan tâm, chăm lo đến thương binh, liệt sĩ và người có công, thực hiện tốt chính sách người có công trong tình hình mới, giai đoạn 2021-2026, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tiếp tục thực hiện hiệu quả các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sỹ, người có công” qua đó huy động mọi nguồn lực trong xã hội, cộng đồng cùng Nhà nước chăm sóc tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần của người có công với cách mạng; tăng cường vận động, hỗ trợ người có công về nhà ở…, phấn đấu để không còn hộ người có công thuộc diện hộ nghèo... ; phối hợp với Bộ Xây dựng  xây dựng Đề án “Hỗ trợ cải thiện hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ giai đoạn 2021-2025”; triển khai có hiệu quả Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin đến năm 2030 và những năm tiếp theo tại Quyết định số 1515/QĐ-TTg của Thủ tương Chính phủ phê duyệt có mục tiêu đến năm 2030 xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin bằng phương pháp giám định AND với số lượng 20.000 mẫu hài cốt liệt sĩ; phấn đấu xác minh, kết luận 60% mộ còn thiếu thông tin trong các nghĩa trang liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng.

Ngoài ra, tiếp tục chung sức, đồng lòng thực hiện tốt hơn nữa truyền thống, đạo lý của dân tộc “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” thời gian tới cần tập trung vào một số giải pháp thực hiện tốt chính sách người có công như:

Một là, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với người có công trong cán bộ, đảng viên và nhân dân để nhận thức rõ việc thực hiện tốt chính sách ưu đãi đối với người có công là tình cảm thiêng liêng, trách nhiệm cao cả, để từ đó cùng “chung tay” thực hiện tốt chính sách ưu đãi người có công, đưa các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng” trở thành hoạt động thường xuyên.

Hai là, tiếp tục nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với công tác người có công với cách mạng. Rà soát, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật ưu đãi người có công, trong đó đặc biệt chú trọng giải quyết các vướng mắc, tồn tại phát sinh liên quan để kịp thời điều chỉnh, bổ sung đảm bảo phù hợp với sự phát triển của đất nước. Đồng thời, chính quyền các cấp cần tiếp tục đẩy mạnh giải quyết hồ sơ đề nghị xác nhận người có công còn tồn đọng; mở rộng đối tượng và nâng cao hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội đến mọi người dân.

Ba là, đa dạng hóa nguồn lực bảo đảm cho thực hiện chính sách thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng trong tình hình mới. Theo đó, đẩy mạnh kết hợp việc bố trí tăng ngân sách Nhà nước với huy động, đa dạng hoá các nguồn lực xã hội đối với công tác người có công với cách mạng.

Bốn là, những cơ quan chuyên trách chủ động làm tốt công tác tham mưu, đề xuất với lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện chính sách đối với thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng.