Nhận thức rõ tầm quan trọng của tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã đẩy mạnh triển khai nhiều giải pháp cải thiện, bảo vệ môi trường, góp phần tạo môi trường sống nông thôn an toàn và bền vững; bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn.
Nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường
Tiêu chí số 17 về môi trường trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn (NTM) mới giai đoạn 2021-2025 có 12 chỉ tiêu (tăng 7 chỉ tiêu so với giai đoạn 2016-2020). Trong đó có nhiều điểm mới, yêu cầu cao hơn như: Tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt và chất thải không nguy hại trên địa bàn được thu gom, xử lý theo quy định đạt từ 98% trở lên; tỷ lệ hộ gia đình thực hiện thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt bằng biện pháp phù hợp đạt từ 50% trở lên; tỷ lệ hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn đạt từ 50% trở lên; tỷ lệ cơ sở chăn nuôi bảo đảm các quy định về vệ sinh thú y, chăn nuôi và bảo vệ môi trường đạt từ 95% trở lên; Đất cây xanh sử dụng công cộng tại điểm dân cư nông thôn đạt từ 4m2/người; tỷ lệ chất thải nhựa phát sinh trên địa bàn được thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý theo quy định đạt từ 90% trở lên.
Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang xác định, các tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 được quy định chặt chẽ hơn so với trước, trong đó tiêu chí môi trường được đánh giá là một trong những tiêu chí khó thực hiện nhất, đòi hỏi địa phương cần triển khai đồng bộ các giải pháp.
Tháng 6/2023, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Quyết định về tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM, gồm các nội dung: Cảnh quan, không gian xanh - sạch - đẹp, an toàn; không để tồn đọng nước thải sinh hoạt tại các khu dân cư tập trung; tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và bảo đảm 3 sạch; tỷ lệ hộ gia đình trên địa bàn thôn ký cam kết không gây ô nhiễm môi trường, không vứt bừa bãi rác thải, động vật chết ra đường; tỷ lệ cơ sở chăn nuôi bảo đảm các quy định về vệ sinh thú y, chăn nuôi và bảo vệ môi trường; mai táng, hỏa táng phù hợp với quy định và theo quy hoạch.
Đảm bảo nguồn nước sạch, hợp vệ sinh được chú trọng trong xây dựng nông thôn mới tại Bắc Giang
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh, 6 tháng đầu năm 2023, Bắc Giang đã duy trì 171 công ty, hợp tác xã, tổ vệ sinh môi trường chuyên trách thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt cho 100% xã, phường, thị trấn; lắp đặt 14/33 lò đốt rác, qua đó góp phần giải quyết không nhỏ lượng rác thải sinh hoạt; tỷ lệ rác thải được thu gom toàn tỉnh đạt 94,4%, tương đương 880,97 tấn/ngày. Với 78 lò đốt công nghệ đang vận hành, tỷ lệ rác thải thu gom được xử lý toàn tỉnh đạt 93,1%, tương đương 820,4 tấn/ngày.
Đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp, tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) được sử dụng trên địa bàn tỉnh dao động từ 130-140 tấn/năm. Trong quá trình sử dụng nhiều người dân còn vứt bao gói thuốc BVTV bừa bãi ngoài đồng ruộng, khoảng 88% khối lượng bao gói thuốc BVTV sau sử dụng chưa được thu gom, vận chuyển và xử lý đúng quy định, tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường đất, nước, giảm chất lượng nông sản và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Trước thực tế này cùng với nhiệm vụ nâng cao chất lượng môi trường nông thôn, nhất là trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, Tỉnh đã xây dựng hơn 7 nghìn bể chứa thu gom vỏ bao bì phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tại vườn đồi, cánh đồng.
Đối với nhiệm vụ cấp nước sạch nông thôn, Bắc Giang hiện đang có 137 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung hoàn thành đưa vào sử dụng. Trong đó, 133 công trình được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước với tổng kinh phí hơn 442 tỷ đồng và 04 công trình do doanh nghiệp đầu tư với tổng số vốn hơn 487 tỷ đồng. Dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 99,87%, được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn đạt 56%. Bên cạnh đó, hơn 90% hộ gia đình ký cam kết vệ sinh môi trường, thu gom, phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn, đổ rác đúng nơi quy định... Ngoài ra, còn có 229 cơ sở chăn nuôi được cấp chứng nhận an toàn thực phẩm và vệ sinh thú y...
Báo cáo của Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (Sở NN&PTNT Bắc Giang) cho thấy, cùng với việc rà soát, đánh giá hiện trạng toàn bộ các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, Trung tâm đã phối hợp với các địa phương tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho người dân về sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn, loại bỏ các nguồn nước không bảo đảm vệ sinh trong sinh hoạt.
Bên cạnh đó, thời gian qua, một số địa phương trên địa bàn Tỉnh đã thực hiện mô hình: “Ngôi nhà xanh di động”, “Tuyến đường NTM kiểu mẫu” ở xã Việt Lập (Tân Yên); luân phiên vệ sinh môi trường trên các trục chính ở xã Tự Lạn (Việt Yên); vẽ tranh bích họa, đặt chậu hoa, cây cảnh hai bên hè đường ở xã Cảnh Thụy (Yên Dũng); cấp phát hàng trăm thùng đựng rác ở xã Mỹ An (Lục Ngạn)… góp phần đảm bảo vệ sinh môi trường, cảnh quan nông thôn xanh, sạch, đẹp, nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân trên địa bàn.
Triển khai đồng bộ các giải pháp bảo vệ môi trường
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, bên cạnh những kết quả đã đạt được, môi trường khu vực nông thôn Tỉnh còn phải đối diện với nhiều thách thức, nguy cơ ô nhiễm do sự phát triển nhanh của các cụm công nghiệp, làng nghề, hoạt động sản xuất, kinh doanh trong khi hạ tầng chưa đáp ứng kịp. Còn tình trạng xả chất thải hữu cơ trong chăn nuôi ra môi trường. Việc thu gom, xử lý rác thải đang là áp lực lớn, đòi hỏi phải có sự chỉ đạo quyết liệt, đầu tư cho hạ tầng. Ngoài ra, việc thực hiện tiêu chí về phân loại rác thải tại nguồn gặp khó khăn do thói quen sinh hoạt của người dân. Có nơi tỷ lệ thu phí dịch vụ vệ sinh môi trường chưa đủ bù đắp chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác…
Kế hoạch số 34/KH-UBND triển khai thực hiện Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, giai đoạn 2023 – 2025 nhấn mạnh mục tiêu, đến năm 2025, có tối thiểu 60% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nước sạch đạt quy chuẩn với số lượng tối thiểu 60 lít/người/ngày; 80% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung; 95% số hộ dân nông thôn triển khai các giải pháp phân loại chất thải tại nguồn; 95% chất thải rắn sinh hoạt thu gom được xử lý; đưa vào hoạt động ít nhất 01/3 nhà máy xử lý rác thải tập trung của Tỉnh.
Ít nhất 30% số hộ dân nông thôn có nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý bằng các biện pháp phù hợp, hiệu quả; 50% số đơn vị cấp huyện triển khai mô hình thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt phi tập trung theo cụm hoặc theo khu vực phù hợp, hiệu quả…
Khoảng 80% chất thải chăn nuôi và 60% phụ phẩm nông nghiệp phải được thu gom, tái sử dụng, tái chế thành các nguyên liệu, nhiên liệu và các sản phẩm thân thiện với môi trường. 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm. 80% số xã có tổ cộng đồng tự quản về vệ sinh an toàn thực phẩm…
Người dân cùng nhau vệ sinh đường làng, góp phần xây dựng cảnh quan xanh, sạch, đẹp tại Bắc Giang
UBND Tỉnh yêu cầu các Sở, ngành, đơn vị, địa phương tiếp tục rà soát, điều chỉnh và cập nhật nội dung cấp nước sạch nông thôn vào quy hoạch nông thôn, bảo đảm cấp nước sinh hoạt nông thôn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, chống suy thoái nguồn nước. Đồng thời, rà soát, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp, mở rộng công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung đã có. Tập trung nâng cấp công nghệ xử lý nước, nâng công suất, mở rộng mạng lưới cấp nước, ổn định nguồn nước khai thác trong điều kiện ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu.
Cùng với đó, triển khai hiệu quả mô hình thu gom, phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo Đề án Tuyên truyền, vận động, hướng dẫn hội viên phụ nữ thực hiện thu gom, phân loại, đổ rác thải sinh hoạt đúng nơi quy định trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, giai đoạn 2021 - 2025 được UBND Tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1553/QĐ-UBND ngày 29/12/2021. Bố trí nguồn lực hỗ trợ kỹ thuật, trang thiết bị, chế phẩm sinh học để thực hiện phân loại, xử lý chất thải rắn sinh hoạt hữu cơ tại hộ gia đình.
UBND tỉnh giao cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, các sở, ngành, UBND cấp huyện tổ chức hướng dẫn, triển khai các nội dung về cung cấp nước sạch nông thôn; xử lý chất thải chăn nuôi và phụ phẩm nông nghiệp; thu gom, xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật; cải tạo cảnh quan môi trường nông thôn; an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản; xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn quy mô hộ gia đình và cấp thôn.
Sở Y tế chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan hướng dẫn và triển khai các nội dung về công tác vệ sinh cá nhân; chỉ đạo, kiểm tra và hướng dẫn thực hiện quy chuẩn kỹ thuật địa phương về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt cho hệ thống cấp nước tập trung. Đối với UBND các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện các nội dung của Chương trình và các mục tiêu, nhiệm vụ nêu tại Kế hoạch; chỉ đạo UBND cấp xã, các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện. Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện theo kế hoạch đề ra, bảo đảm tiến độ và hiệu quả; định kỳ và đột xuất báo cáo kết quả tổ chức thực hiện theo yêu cầu của UBND tỉnh và các sở, ban, ngành phụ trách theo quy định.
Để nâng cao hiệu quả thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, bên cạnh sự quan tâm, đầu tư của các cấp, các ngành, các đơn vị chuyên môn, các địa phương cần tăng cường tuyên truyền doanh nghiệp, người dân nâng cao ý thức, trách nhiệm về bảo vệ môi trường, vận động Nhân dân không chăn nuôi tập trung trong khu dân cư; khuyến khích người dân tham gia các hoạt động phân loại rác tại nguồn, đổ rác thải đúng giờ, đúng nơi quy định. Hoàn thiện hệ thống thoát nước công cộng; xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn sáng- xanh- sạch- đẹp. Xây dựng các mô hình bảo vệ môi trường trong khu dân cư; trồng và chăm sóc cây, hoa, thu hút sự tham gia của cộng đồng.
Với một loạt các giải pháp đồng bộ và quyết liệt bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới, Bắc Giang kỳ vọng sẽ thực hiện hiệu quả nội dung vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, cấp nước sạch nông thôn, góp phần tạo ra môi trường sống nông thôn an toàn và bền vững. Qua đó, xây dựng cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống; góp phần bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, đưa nông thôn trở thành nơi đáng sống./.
P.V