Tại hội nghị “Tổng kết Hiệp hội Dệt may Việt Nam 2023”, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho biết, năm 2024, dự báo nền kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, thách thức, song ngành dệt may Việt Nam vẫn quyết tâm đạt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 44 tỷ USD, tăng 9,2% so với 2023…
Nhiều cơ hội, lắm thách thức
Ông Vũ Đức Giang cho biết, đến thời điểm này, ngành dệt may đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 40,3 tỷ USD, thấp hơn gần 10% so với năm 2022. Tuy nhiên, nếu xét trong bối cảnh chung của thương mại toàn cầu, kết quả xuất khẩu trong năm 2023 đã là cố gắng lớn của cộng đồng doanh nghiệp dệt may.
Theo báo cáo của Vitas, nếu như năm 2022, kim ngạch xuất khẩu đạt 44,4 tỷ USD, tăng gần 10% so với năm 2021 thì năm 2023, ngành dệt may phải đối diện với nhiều thách thức do tác động của tình hình kinh tế thế giới và trong nước, trong đó vấn đề lạm phát ở các thị trường chủ lực như Hoa Kỳ, châu Âu khiến sức mua giảm, đơn hàng sụt giảm, lãi suất tăng cao và chênh lệch tỷ giá... Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ngành dệt may cũng phải bươn trải với áp lực về giá, chi phí, thời gian giao hàng ngắn và đảm bảo việc làm cho người lao động, những tác động từ cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước...
Ảnh minh họa
Trong bức tranh thị trường khá ảm đạm, báo cáo của Vitas cho thấy xuất hiện một vài "điểm sáng", đó là, xuất khẩu hàng dệt may sang một số thị trường vẫn tăng như: Nhật Bản, Austrailia, Nga, Ấn Độ... Cùng đó, các doanh nghiệp đã mở thêm được một số thị trường mới tại châu Phi và Trung Đông, góp phần giúp kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may không bị giảm quá sâu.
Việt Nam hiện nằm trong top 3 quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới. Trong đó, Hoa Kỳ là thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất, tiếp đó là EU, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản.
Hướng đến năm 2024, Vitas cho rằng, với sự suy giảm về giá trị xuất khẩu thu hẹp dần trong nửa cuối năm 2023, ngành dệt may hy vọng thị trường sẽ "ấm dần" trong năm tới. Mục tiêu và kỳ vọng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành năm 2024 đạt 44 tỷ USD, tăng 9,2% so với 2023.
Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, trong thời gian tới ngành dệt may có nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức buộc phải vượt qua. Cơ hội hiện nay đó là nhu cầu thị trường với sản phẩm dệt may dự kiến sẽ cải thiện hơn năm 2023, do tình hình kinh tế tại các thị trường nhập khẩu dệt may lớn của Việt Nam đang có dấu hiệu phục hồi.
Cùng với đó, mặt bằng lãi suất cho vay tại Việt Nam hiện đã giảm đáng kể, giúp giảm sức ép chi phí lãi vay lên các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ hiện nay có thể được kéo dài trong năm 2024. Đặc biệt, Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035 đã được phê duyệt.
Tuy nhiên, thách thức với dệt may trong năm 2024 vẫn còn rất lớn. Ngành dệt may sẽ đối diện với hàng loạt những khó khăn từ áp dụng cơ chế EPR (trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) và CBAM (cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) cũng như Chiến lược “thời trang bền vững” thay cho “thời trang nhanh”, Chỉ thị tra soát chuỗi cung ứng của OECD của EU; Luật thẩm định chuỗi cung ứng của Đức; Đạo luật chống lao động cưỡng bức của Mỹ (UFLPA) cho ngành sợi.
Mặt khác, tăng trưởng kinh tế thế giới trong 2 năm tới còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó tâm điểm là xung đột ở khu vực Trung Đông cùng những chính sách kiềm chế lạm phát của một số nước.
Theo các chuyên gia kinh tế, ngành dệt may trong thời gian tới sẽ phải đối mặt với một số vấn đề: Đơn hàng xuất khẩu giảm; chuỗi cung ứng còn rủi ro, chi phí đầu vào còn cao; rủi ro lãi suất, tỷ giá giảm; Xu hướng chuyển đổi số, kinh doanh tuần hoàn diễn ra nhanh…
Theo Vitas, trước những yêu cầu cao của thị trường, về sản phẩm xanh, cắt giảm phát thải, đề cao tính bền vững… ngành dệt may sẽ chuyển dần từ trọng tâm phát triển nhanh sang trọng tâm phát triển bền vững, kinh doanh tuần hoàn. Trong đó, đẩy mạnh mô hình phát triển bền vững (PPP- People, Profit, Planet). Cụ thể, đáp ứng nhu cầu lao động, cải thiện điều kiện làm việc, thu nhập, quan hệ lao động hài hoà; quản trị rủi ro, đa dạng nguồn nguyên phụ liệu và thị trường xuất khẩu, cắt giảm chi phí, tăng trưởng và có lãi; giảm rác thải, xử lý và tái sử dụng nước, năng lượng tái tạo, tái chế, tái sử dụng.
Giai đoạn từ 2031-2035, phát triển hiệu quả, bền vững theo mô hình kinh tế tuần hoàn; Hoàn thiện chuỗi giá trị trong nước và tham gia ở vị trí có giá trị cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu; Xuất khẩu và tiêu thụ trong nước bằng các thương hiệu riêng mang tầm khu vực và thế giới.
Đề xuất tiếp tục các chính sách hỗ trợ
Với những khó khăn và thách thức trên, Vitas đề xuất Chính phủ tiếp tục các chính sách hỗ trợ cho ngành dệt may trong thời gian tới. Cụ thể, Nhà nước sớm triển khai gói 120.000 tỷ đồng lãi suất ưu đãi cho xây nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Ban hành các tiêu chí phù hợp để người có thu nhập thấp được thụ hưởng chính sách.
Tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho doanh nghiệp để đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động, nhất là cho các ngành nghề khó đào tạo như kỹ sư dệt, nhuộm, thiết kế, cho đổi mới công nghệ, kỹ năng xanh, kỹ năng chuyển đổi số.
Chính phủ cần chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương sớm vào cuộc triển khai Quyết định 1643/QĐ-TTg về “Chiến lược phát triển ngành Dệt May và Da Giày đến năm 2030, tầm nhìn 2035”, nhất là Chương trình phát triển bền vững để đáp ứng yêu cầu thị trường thu hút khách hàng.
Nhà nước tiếp tục gia hạn các gói hỗ trợ doanh nghiệp chưa sử dụng hết theo Nghị quyết 43/2022/NQ-QH15 của Quốc hội cho năm 2024. Theo đó, đối với gói hỗ trợ 40 ngàn tỷ đồng cho giảm lãi suất 2% đang triển khai rất chậm tại các ngân hàng thương mại, Vitas đề xuất Nhà nước nghiên cứu chuyển sang hỗ trợ các dự án chuyển đổi xanh để đáp ứng các quy định mới của thị trường.
Đồng thời, bỏ thuế VAT và thuế nhập khẩu tại chỗ cho hàng hóa sản xuất xuất khẩu quy định tại Nghị định 18/2021/NĐCP; cho phép thương nhân nước ngoài có hiện diện hoặc không có hiện diện tại Việt Nam được áp dụng quy định xuất nhập khẩu tại chỗ.
Giảm tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội, sửa đổi quy định hưởng lương hưu để giảm số lao động rút bảo hiểm xã hội 1 lần, sửa đổi quy định hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp để tránh lao động nhảy việc, giảm tỷ lệ doanh nghiệp đóng kinh phí công đoàn về tối đa 1% và giảm tỷ lệ nộp lên công đoàn cấp trên tối đa 15%.
Chính phủ đã cam kết với COP26 tới năm 2050 sẽ giảm phát thải ròng bằng bằng 0 và sản xuất xanh bền vững. Chính vì vậy, ngành dệt may cũng phải thực hiện điều này góp phần vào thực hiện cam kết của Chính phủ. Theo đó, ngành phải chủ động nguồn nguyên liệu, tăng dần tỷ trọng sợi tái chế trong sản phẩm vải, cũng như sợi hữu cơ đối với những sản phẩm mới; Đầu tư cải tạo nhà máy điện mặt trời mái nhà, sử dụng nguyên liệu đốt trong lò hơi dần chuyền từ than sang điện. Mặt khác, đầu tư công nghệ khâu kiểm soát nguyên liệu đến khâu thiết kế sản phẩm, phát triển sản phẩm và tổ chức sản xuất…/.
Thu Hường