Vừa qua, Chính phủ đã có Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Đây được coi là bước đi quan trọng, tạo động lực và thuận lợi để thị trường chứng khoán Việt Nam cơ cấu hoàn chỉnh cấu trúc và đạt được mục tiêu nâng hạng trên bản đồ thị trường chứng khoán thế giới.
Phát triển mạnh mẽ về quy mô, hoàn thiện về cấu trúc
Sau hơn 20 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng lớn mạnh, trưởng thành; phát triển mạnh mẽ về quy mô, không ngừng hoàn thiện về cấu trúc. Đến nay, Việt Nam đã tạo lập được một thể chế thị trường chứng khoán phù hợp với trình độ phát triển của đất nước; từng bước tiếp cận các chuẩn mực quốc tế và quá trình hội nhập quốc tế và khu vực. Hệ thống khuôn khổ pháp lý, cơ chế chính sách của thị trường Chứng khoán Việt Nam được xây dựng và ngày càng hoàn thiện. Từ Luật, Nghị định cho đến các thông tư, quy chế, quy trình phù hợp với thực tiễn đời sống kinh tế đất nước, bảo đảm cho quá trình giao dịch, vận hành và quản lý thị trường thông suốt, an toàn, công bằng, công khai, minh bạch và có hiệu quả; trong đó phải kể đến Luật Chứng khoán sửa đổi đã được thông qua tại Nghị quyết số 83/NQ-CP ngày 31/8/201.
Sự phát triển bền vững của thị trường cổ phiếu đóng góp tích cực trong việc hỗ trợ giải quyết nhiều vấn đề của thị trường tài chính, trong đó có vấn đề về thị trường trái phiếu. Mặt khác, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cũng triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư cùng với việc lãi suất hạ nhiệt đã hỗ trợ hoạt động sản xuất - kinh doanh. Thị trường chứng khoán trong nước vì thế vẫn được kỳ vọng sẽ duy trì thanh khoản tích cực, cũng như là kênh đầu tư hấp dẫn nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia.
Thị trường chứng khoán Việt Nam được kỳ vọng sẽ sớm nâng hạng từ cận biên lên mới nổi
trên biểu đồ thị trường chứng khoán thế giới
Trong năm 2023, với độ mở lớn của nền kinh tế, thị trường chứng khoán Việt Nam chịu tác động lớn từ kinh tế vĩ mô toàn cầu và tình hình bất ổn địa chính trị tại một số quốc gia, khu vực trên thế giới. Tuy nhiên, dù có sự biến động tăng, giảm xen kẽ dưới tác động tổng hòa của nhiều yếu tố, nhưng thị trường vẫn có những điểm sáng nhất định, thông qua sự cải thiện về thanh khoản cũng như số lượng tài khoản nhà đầu tư mở mới gia tăng tích cực. Tăng trưởng trong năm qua của thị trường Chứng khoán Việt Nam được đánh giá là khả quan so với các thị trường khác trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc...
Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, tính đến ngày 28/12/2023, trên thị trường cổ phiếu, chỉ số VN-Index đạt 1.127,58 điểm, tăng 3,1% so với cuối tháng trước và tăng 12,0% so với cuối năm trước. Tính đến ngày 15/12/2023, mức vốn hóa thị trường ước đạt 5.790 nghìn tỷ đồng, tăng 10,8% so với cuối năm 2022; giá trị giao dịch bình quân đạt 17.624 tỷ đồng/phiên, giảm 12,6% so với bình quân năm 2022.
Đến cuối tháng 11/2023, thị trường cổ phiếu có 742 cổ phiếu và chứng chỉ quỹ niêm yết; 859 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM với tổng giá trị niêm yết và đăng ký giao dịch đạt 2.052 nghìn tỷ đồng, tăng 5,5% với cuối năm 2022.
Trên thị trường trái phiếu, giá trị giao dịch bình quân trong tháng 12/2023 đạt 10.863 tỷ đồng/phiên, tăng 77,9% so với bình quân tháng trước. Tính từ đầu năm đến nay, giá trị giao dịch bình quân đạt 6.114 tỷ đồng/phiên, giảm 20,4% so với bình quân năm 2022. Đến cuối tháng 11/2023, thị trường trái phiếu có 462 mã trái phiếu niêm yết với giá trị niêm yết đạt hơn 2.010 nghìn tỷ đồng, tăng 15% so với bình quân năm 2022.
Ở khu vực thị trường chứng khoán phái sinh, khối lượng giao dịch bình quân sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 trong tháng 12/2023 đạt 227.925 hợp đồng/phiên, giảm 22% so với tháng trước; sản phẩm chứng quyền có bảo đảm đạt 49,06 triệu chứng quyền/phiên, giảm 22,7% và giá trị giao dịch bình quân đạt 32,61 tỷ đồng/phiên, giảm 6,9%. Trong năm 2023, khối lượng giao dịch sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 bình quân đạt 237.702 hợp đồng/phiên, giảm 13% so với bình quân năm 2022; sản phẩm chứng quyền có bảo đảm đạt 32,23 triệu chứng quyền/phiên, giảm 0,6% và giá trị giao dịch đạt 28,67 tỷ đồng/phiên, tăng 35,2%.
Tuy nhiên, diễn biến của thị trường chứng khoán Việt Nam đang chịu tác động bởi nhiều yếu tố vĩ mô trong nước và trên thế giới như: Lạm phát, chính sách thắt chặt tiền tệ ở nhiều quốc gia, áp lực tỷ giá… Bên cạnh đó, nhiều nền kinh tế lớn, trong đó có các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam đã tăng trưởng chậm lại, khiến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng đã có tác động đến thị trường chứng khoán trong nước. Do đó, việc tập trung các giải pháp tháo gỡ khó khăn, phát triển thị trường, tập trung vào nâng hạng thị trường là một trong các giải pháp khả thi để thị trường chứng khoán Việt Nam thu hút được dòng vốn lớn hơn, ổn định và đa dạng hơn từ những nhà đầu tư nước ngoài.
Nhiều giải pháp thúc đẩy nâng hạng thị trường được triển khai
Năm 2023, tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt 5,05%, thuộc nhóm tăng trưởng cao nhất khu vực và thế giới; dù chưa đạt mục tiêu đề ra nhưng là mức tích cực trong bối cảnh kinh tế thế giới suy yếu. Bên cạnh đó, một số yếu tố hỗ trợ cho đà tăng trưởng của thị trường chứng khoán trong thời gian tới như lạm phát nằm trong tầm kiểm soát, mặt bằng lãi suất cho vay có xu hướng giảm, điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, tăng giải ngân vốn đầu tư công, các chương trình hỗ trợ của Chính phủ...
Thông tư số 69/2023/TT-BTC ngày 15/11/2023 của Bộ Tài chính đã đưa ra lộ trình tái cấu trúc cơ sở hàng hóa, tổ chức thị trường thời gian tới. Theo quy định mới, toàn bộ 329 mã cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) sẽ được chuyển sang Sở Giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) chậm nhất đến hết ngày 31/12/2025. Từ giữa năm 2025, cụ thể là 1/7/2025, HNX sẽ không tiếp nhận hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu mới. Chậm nhất đến hết ngày 31/12/2026, toàn bộ 859 mã cổ phiếu trên UPCoM sẽ được chuyển sang HOSE. Việc sắp xếp lại các khu vực thị trường được cho là phù hợp với thông lệ quốc tế hiện nay, nhằm mục tiêu chính là tối ưu hóa hoạt động của thị trường chứng khoán, giảm thiểu các chi phí cho các bên khi tham gia thị trường chứng khoán.
Trong khi đó, việc Quốc hội họp thông qua một số Luật như: Luật Đất Đai, Luật Các tổ chức tín dụng cũng mang lại kỳ vọng cho nhóm bất động sản, ngân hàng - hai nhóm vốn hóa lớn dẫn dắt thị trường Chứng khoán. Do đó, thị trường Chứng khoán Việt Nam trong năm 2024 được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn so với năm trước. Ngày từ đầu năm 2024, thị trường tiếp tục có những tín hiệu tốt khi chỉ số Vn-Index tiếp đà hồi phục mạnh; tăng từ 1.129,9 điểm phiên cuối cùng của năm 2023 lên 1.161 điểm và đóng cửa phiên ngày 09/01 ở vùng giá 1.158 điểm, tương ứng tăng 29 điểm, gần 3%.
Với những nền tảng xây dựng được, trong tương lai gần, thị trường chứng khoán được mong đợi sẽ sớm nâng hạng trên biểu đồ thị trường chứng khoán thế giới; nhất là khi dự án nền tảng công nghệ giao dịch KRX sắp kết thúc giai đoạn kiểm thử và dự kiến sớm đưa vào vận hành sẽ mở ra nhiều triển vọng mới. Đặc biệt, cơ hội nâng hạng đang đến gần hơn khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường Chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 vào cuối tháng 12/2023 vừa qua. Chiến lược đặt mục tiêu phát triển thị trường Chứng khoán ổn định, an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững, hội nhập; nâng cao khả năng chống chịu rủi ro, có cơ cấu hợp lý giữa các cấu phần thị trường, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, chủ yếu cho nền kinh tế; duy trì tăng trưởng về quy mô, chú trọng nâng cao chất lượng; phát triển các công cụ tài chính xanh, tài chính bền vững; đẩy mạnh công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực chứng khoán; xây dựng hệ thống quản lý, giám sát thị trường gắn với ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại; tăng cường liên kết và hội nhập quốc tế, từng bước thu hẹp về khoảng cách phát triển giữa thị trường Chứng khoán Việt Nam so với thị trường Chứng khoán các nước phát triển. Cụ thể:
Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 100% GDP vào năm 2025 và đạt 120% GDP vào năm 2030. Dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP (trong đó dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đạt tối thiểu 20% GDP) vào năm 2025 và đạt tối thiểu 58% GDP (trong đó dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đạt tối thiểu 25% GDP) vào năm 2030; thị trường Chứng khoán phái sinh tăng trưởng trung bình khoảng 20% - 30% mỗi năm trong giai đoạn 2021 - 2030. Số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư trên thị trường đạt 9 triệu tài khoản vào năm 2025 và 11 triệu tài khoản vào năm 2030, trong đó tập trung phát triển nhà đầu tư có tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp và thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài. Tăng tỷ trọng trái phiếu Chính phủ do nhà đầu tư là tổ chức phi ngân hàng nắm giữ lên mức 55% vào năm 2025 và 60% vào năm 2030.
Nâng cao chất lượng quản trị công ty niêm yết trên mức bình quân khu vực Đông Nam Á; áp dụng thông lệ tốt về tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị công ty (tiêu chuẩn ESG) tại các Sở giao dịch chứng khoán và Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hướng tới yếu tố phát triển bền vững theo thông lệ quốc tế. Hoàn thành việc phân bảng cổ phiếu niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán trong năm 2025.
Phấn đấu đến năm 2025, nâng hạng thị trường Chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi theo tiêu chuẩn phân hạng của các tổ chức quốc tế. Đồng thời, tích cực hội nhập thị trường tài chính, chứng khoán thế giới, đáp ứng yêu cầu về an ninh tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh, quản trị rủi ro, đưa vào áp dụng các chuẩn mực và thông lệ quốc tế; hướng tới đạt trình độ phát triển của nhóm 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN vào năm 2025.
Chiến lược đặt ra 7 nhóm giải pháp để thực hiện mục tiêu đặt ra, gồm: (1) Hoàn thiện khung pháp lý. (2) Tăng cường năng lực quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. (3) Tăng cung hàng hóa cho thị trường và cải thiện chất lượng nguồn cung. (4) Giải pháp phát triển và đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, cải thiện chất lượng cầu đầu tư nhằm hướng tới cầu đầu tư bền vững. (5) Nâng cao hiệu quả hoạt động thị trường và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thông tin trên thị trường Chứng khoán. (6) Phát triển, tăng cường năng lực hệ thống các tổ chức trung gian thị trường và phát huy vai trò của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp về chứng khoán. (7) Tăng cường sự phối hợp giữa chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác. (8) Tăng cường và chủ động hội nhập quốc tế. (9) Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường công tác đào tạo, nghiên cứu và thông tin tuyên truyền./.
Minh Huyền