Bức tranh đối ngoại Việt Nam năm 2022 đầy ắp các dấu mốc quan trọng. Việc đảm nhiệm các vị trí lớn mạnh tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, cùng một loạt các chuyến công du cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam, các chuyến thăm của lãnh đạo các nước tới Việt Nam cho thấy một năm hoạt động sôi động và hiệu quả của đối ngoại Việt Nam.
Sôi động các hoạt động đối ngoại cấp cao
Sau 2 năm gián đoạn do đại dịch Covid-19, trong năm 2022, nhiều chuyến thăm cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta và các chuyến thăm của lãnh đạo các nước tới Việt Nam cho thấy hoạt động đối ngoại sôi nổi và hiệu quả, góp phần đưa quan hệ hợp tác ngày càng thực chất và có chiều sâu.
Chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào cuối tháng 10/2022 là một sự kiện đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam và Trung Quốc, được dư luận hai nước và quốc tế rất quan tâm.
Chuyến thăm đã thành công tốt đẹp trên tất cả các phương diện. Đây là hoạt động đối ngoại chính thức trực tiếp đầu tiên giữa Lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai nước sau đại dịch Covid-19 và là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sau Đại hội XIII Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là lãnh đạo cao nhất nước ngoài đầu tiên mà Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đón tiếp ngay sau Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Điều này thể hiện sự coi trọng lẫn nhau giữa hai Đảng, hai nước, nhất là sự trân trọng của Đảng, Chính phủ, nhân dân Trung Quốc và cá nhân Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, thông qua việc đón Tổng Bí thư Đảng ta với mức lễ tân cao nhất và có nhiều thu xếp đặc biệt.
Trong chuyến thăm, hai bên đã ra Tuyên bố chung gồm 13 điểm, bao gồm cả những nội dung mang tính chiến lược định hướng cho phát triển quan hệ hai nước trên tất cả các lĩnh vực trong thời gian tới và 13 văn bản hợp tác thuộc nhiều lĩnh vực, trong đó kinh tế chiếm phần lớn, đã được ký kết.
Hai bên cũng đạt được nhất trí trong nhiều nội dung hợp tác thực chất như thúc đẩy kết nối giữa Khuôn khổ “Hai hành lang, một vành đai” với Sáng kiến “Vành đai và Con đường,” thúc đẩy tiến trình mở cửa thị trường cho một số mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam; mở các văn phòng thương mại Việt Nam tại Trung Quốc; sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp hai nước tăng cường hợp tác đầu tư, kinh tế- thương mại, hợp tác trong lĩnh vực vận tải hàng không, đường bộ và đường sắt.
Ngoài ra, hai bên cũng thể hiện quyết tâm trong việc nỗ lực nhằm giảm bớt vấn đề mất cân bằng thương mại giữa hai nước, tìm kiếm các biện pháp giải quyết dứt điểm tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới, vừa đảm bảo an toàn phòng, chống dịch, vừa duy trì thông quan thuận lợi.
Trong năm 2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc có các chuyến thăm cấp Nhà nước tới Singapore, Hàn Quốc, thăm cấp Nhà nước tới Indonesia... Đặc biệt, chuyến thăm chính thức Vương quốc Thái Lan và dự Hội nghị cấp cao APEC 29 của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã thành công tốt đẹp, góp phần triển khai đường lối đối ngoại Đại hội Đảng XIII, ưu tiên phát triển toàn diện quan hệ với các nước láng giềng và ASEAN.
Tại Hội nghị cấp cao APEC 29, Việt Nam đã chia sẻ những ý tưởng, quan điểm mới về xu thế phát triển, định hướng của APEC trong giai đoạn đầy thách thức hiện nay. Những đề xuất của Việt Nam nhận được sự hưởng ứng, đánh giá cao của các thành viên APEC, bởi có tính đến lợi ích của tất cả các thành phần trong xã hội, các nền kinh tế, cũng như cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn. Đặc biệt, Việt Nam đã cùng các thành viên chủ động tạo thêm kênh trao đổi, để thu hẹp khác biệt, tìm kiếm tiếng nói chung, duy trì đồng thuận.
Cũng trong năm 2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm chính thức Campuchia; tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ, Hội nghị cấp cao ASEAN, thăm chính thức Bỉ, Hà Lan, Luxembourg và tham dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 45 năm ASEAN-EU...
Trong đó, chuyến công tác “ba trong một” của Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Phạm Minh Chính dẫn đầu, vừa dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ, vừa thăm, làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc mang nhiều ý nghĩa và đạt kết quả quan trọng.
Tại hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 45 năm quan hệ giữa ASEAN và Hoa Kỳ, Việt Nam đã tham gia chủ động, tích cực, có trách nhiệm.
Các phát biểu của Thủ tướng Phạm Minh Chính phản ánh quan tâm chung của các nước; do đó được các nước đánh giá rất cao, tạo đồng thuận trong ASEAN, phối hợp hài hòa với đối tác Hoa Kỳ để Hội nghị đạt những kết quả quan trọng, tạo dấu ấn đặc biệt 45 năm.
Thủ tướng Chính phủ đã có cuộc gặp với lãnh đạo các cơ quan quan trọng hàng đầu của Liên hợp quốc, thể hiện thông điệp xuyên suốt của Việt Nam coi Liên hợp quốc là đối tác hàng đầu vì hòa bình, hợp tác phát triển trên thế giới và người bạn tin cậy của Việt Nam trên mọi chặng đường phát triển đất nước; khẳng định Việt Nam luôn là đối tác chân thành, tin cậy, trách nhiệm và sẽ nỗ lực đóng góp hết sức mình vào công việc chung của Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế.
Trong chuyến thăm, làm việc tại Hoa Kỳ, Thủ tướng đã có các hoạt động song phương dày đặc. Tất cả các nước đều coi trọng quan hệ với Việt Nam, khẳng định tôn trọng thể chế chính trị, ủng hộ Việt Nam mạnh, độc lập, thịnh vượng, mong muốn quan hệ song phương ngày càng phát triển sâu rộng, hiệu quả...
Năm 2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thăm chính thức Hungary, Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Lào, Campuchia, Philippines, Australia, New Zealand; tham dự Hội nghị Hội đồng Liên Nghị viện ASEAN (AIPA).
Nổi bật là chuyến thăm chính thức Campuchia đầu tiên của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trên cương vị Chủ tịch Quốc hội Việt Nam. Sau khi thăm chính thức Campuchia, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam tham dự AIPA-43 nhằm tiếp tục triển khai chủ trương chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, nâng tầm đối ngoại đa phương; cùng các Nghị viện thành viên AIPA củng cố đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN, đẩy mạnh quan hệ giữa AIPA với các đối tác, góp phần vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và thúc đẩy hòa bình, hợp tác, phát triển trong khu vực.
Nhìn tổng thể, sự tham gia và đóng góp của Việt Nam tại các hội nghị với tâm thế của một thành viên chủ động, tích cực, có trách nhiệm đã cho thấy vai trò, vị thế quan trọng của Việt Nam trong khu vực được các nước ASEAN và các đối tác tôn trọng, đánh giá cao.
Có thể khẳng định, năm 2022, thành công của các hoạt động đối ngoại đã cho thấy, Việt Nam tự tin tiếp tục đẩy mạnh công cuộc hội nhập và phát triển đất nước, góp phần củng cố niềm tin của bạn bè, đối tác quốc tế, nhân dân trong nước, kiều bào ta ở nước ngoài. Đồng thời, thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các đối tác, đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển và thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới; đem lại thêm những cơ hội lớn vì một Việt Nam hùng cường thịnh vượng, vì ấm no, hạnh phúc của nhân dân.
Tiếp tục đảm nhiệm các vị trí quan trọng tại các diễn đàn quốc tế và khu vực
Năm 2022, đối ngoại Việt Nam ghi nhận nhiều dấu mốc quan trọng trên trường quốc tế như: Kỷ niệm 45 năm chính thức trở thành thành viên Liên hợp quốc, 60 năm Việt Nam-Lào thiết lập quan hệ ngoại giao, 55 năm quan hệ Việt Nam-Campuchia… Việt Nam tiếp tục được xướng tên trên trường quốc tế khi đảm nhiệm các vị trí quan trọng tại các diễn đàn quốc tế và khu vực.
“Liên hợp quốc tự hào khi được là đối tác của Việt Nam” - tổng kết ngắn gọn của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres trong chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 10 nhân 45 năm Việt Nam gia nhập tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh, đã thể hiện sự ghi nhận những đóng góp chủ động và trách nhiệm của Việt Nam trên trường quốc tế.
Tổng Thư ký Guterres vô cùng ấn tượng trước hành trình phát triển của Việt Nam, từ một đất nước bị chiến tranh tàn phá, nay đang gửi những người lính gìn giữ hòa bình đến giúp đỡ người dân ở một số nơi trên thế giới; đánh giá Việt Nam là một trong những thành viên năng động, tích cực của Liên hợp quốc.
Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc phụ trách các hoạt động hòa bình Jean-Pierre Lacroix cũng đánh giá cao tính chuyên nghiệp, sự tận tụy, nỗ lực, hy sinh của các quân nhân Việt Nam khi phải thực hiện nhiệm vụ trong những môi trường khó khăn.
Chủ tịch Đại Hội đồng Liên hợp quốc Abdulla Shahid nhấn mạnh, Việt Nam là một trong những quốc gia hình mẫu của Liên hợp quốc, có nhiều đóng góp quan trọng củng cố chủ nghĩa đa phương và tham gia công việc của Liên hợp quốc.
Sự tín nhiệm của cộng đồng quốc tế dành cho Việt Nam đã được cụ thể hóa qua những lá phiếu bầu Việt Nam vào những vị trí quan trọng tại diễn đàn đa phương lớn nhất hành tinh.
Tháng 6/2022, Đại hội đồng Liên hợp quốc đồng thuận bỏ phiếu bầu Việt Nam là một trong những Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 77 đại diện cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Tháng 10/2022, Việt Nam trúng cử vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025. Đây là lần thứ hai Việt Nam được bầu làm thành viên một trong những cơ quan quan trọng bậc nhất của Liên hợp quốc. Trước đó, Việt Nam đã đảm nhiệm thành công vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước.
Theo bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam, việc Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền là trách nhiệm lớn, nhưng cũng là cơ hội rất quan trọng để nỗ lực gấp đôi trong việc bảo vệ và thúc đẩy các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa, dân sự và chính trị phù hợp với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế.
Trong khu vực, Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò thành viên quan trọng của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Trong năm Chủ tịch ASEAN của Campuchia, Việt Nam luôn thể hiện vai trò của một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong ASEAN, phối hợp rất chặt chẽ với nước chủ nhà Campuchia nhằm đảm bảo các hội nghị diễn ra thành công, trên cơ sở tôn trọng các nguyên tắc và đảm bảo vai trò trung tâm của ASEAN, đóng góp vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, vì hòa bình và ổn định ở khu vực Đông Nam Á nói riêng, châu Á-Thái Bình Dương nói chung.
Những kết quả trong hoạt động đối ngoại đã góp phần rất quan trọng vào thành tựu chung to lớn của đất nước như Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định: "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay."
Đến nay, Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với 189/193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc. Đảng Cộng sản Việt Nam đã thiết lập quan hệ với 247 chính đảng ở 111 quốc gia, Quốc hội Việt Nam có quan hệ với Quốc hội, Nghị viện của hơn 140 nước. Các tổ chức hữu nghị nhân dân có quan hệ với 1.200 tổ chức nhân dân và phi chính phủ nước ngoài.
Trên bình diện đa phương, Việt Nam là thành viên tích cực và có trách nhiệm của hơn 70 tổ chức, diễn đàn quốc tế quan trọng như Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ASEM, WTO... Nếu cách đây 30 năm, chúng ta có quan hệ kinh tế-thương mại với gần 30 nước và vùng lãnh thổ thì đến nay con số này đã được nâng lên thành 230.
Vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới ngày càng được nâng cao, đóng góp tích cực và trách nhiệm vào việc giữ vững hòa bình, hợp tác phát triển và tiến bộ trên thế giới.
Việt Nam đã tổ chức thành công nhiều hội nghị quốc tế lớn và hoàn thành nhiều trọng trách quốc tế quan trọng với tư cách Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Chủ tịch luân phiên ASEAN, chủ nhà Hội nghị cấp cao ASEM, Hội nghị thượng đỉnh APEC, Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN…; đã cử hàng trăm lượt cán bộ, chiến sỹ tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc ở châu Phi.
Trong nhiều vấn đề quốc tế quan trọng với tiếng nói, sáng kiến và cách thức giải quyết có lý, có tình trên tinh thần bình đẳng, hòa hiếu và nhân văn, Việt Nam đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế, nhờ đó vị thế và uy tín của Việt Nam ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.
Có thể nói, các hoạt động đối ngoại khá sôi động trong năm 2022 cho thấy, một Việt Nam chủ động, tích cực đóng góp vào môi trường hòa bình, ổn định của thế giới, thể hiện rõ vai trò một đối tác tin cậy, trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Điều đó đã củng cố vị thế và vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế, Việt Nam ngày càng giành được sự tin cậy của các nước, như khẳng định của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres: “Việt Nam và nhân dân Việt Nam hoàn toàn có thể tự hào vì tiếng nói của các bạn được tất cả các quốc gia tôn trọng”./.
Thu Hường