Xây dựng Nông thôn mới – những kết quả đạt được giai đoạn 2016-2020

24/03/2021 - 02:36 PM
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016 với mục tiêu “Xây dựng nông thôn mới, nâng cao thu nhập, cải thiện điều kiện sống của dân cư nông thôn”. Thời gian qua, Chương trình đã được triển khai thực hiện theo hướng lồng ghép nội dung của nhiều chương trình mục tiêu quốc gia và chương trình mục tiêu trên địa bàn nông thôn liên quan đến xây dựng nông thôn mới… qua đó phát huy hiệu quả tổng thể và đạt được những kết quả tích cực.
 
Báo cáo tổng kết thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 của Ban chỉ đạo TW cho biết, tính đến hết năm 2019, tổng nguồn lực huy động thực hiện Chương trình khoảng gần 1.567,1 nghìn tỷ đồng, bao gồm: Ngân sách Trung ương: 37.900 tỷ đồng (2,4%), trong đó: Vốn đầu tư phát triển là 27.960 tỷ đồng, vốn sự nghiệp 9.940 tỷ đồng; ngân sách đối ứng trực tiếp của địa phương trên 182,7 nghìn tỷ đồng (11,7%); Vốn lồng ghép từ Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững và các chương trình, dự án khác triển khai trên địa bàn nông thôn: 182,7 nghìn tỷ đồng (11,7%); Vốn tín dụng: 958,9 nghìn tỷ đồng (61,2%); Vốn doanh nghiệp: 76,4 nghìn tỷ đồng (4,9%); Vốn huy động người dân và cộng đồng đóng góp: 128,5 nghìn tỷ đồng (6,2%). Dự kiến 10 năm 2011-2020 huy động được gần 3 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng 134,8 tỷ USD, bình quân khoảng 13,46 tỷ USD/năm).

Chương trình là luồng gió mới và trở thành phong trào mạnh mẽ, rộng khắp trong cả nước, được hệ thống chính trị và đông đảo nhân dân nhiệt tình hưởng ứng, tích cực tham gia và đạt được kết quả đáng ghi nhận, vượt trước mục tiêu kế hoạch nhà nước giao. Đến hết tháng 6/2020: Cả nước có 5.177 xã (58,2%) đạt chuẩn nông thôn mới (tăng 371 xã, 4,2% so với cuối năm 2019); có 09 tỉnh, thành phố có 100% số xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; bình quân cả nước đạt 16,2 tiêu chí/xã nông thôn mới; cả nước không còn xã dưới 5 tiêu chí. Có 127/664 đơn vị cấp huyện (chiếm khoảng 18,8%, tăng 13 đơn vị cấp huyện so với cuối năm 2019) thuộc 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới. Có 02 tỉnh (Nam Định, Đồng Nai) được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Tính đến cuối tháng 11/2020, cả nước có 5.415 xã và 173 huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Dự kiến đến hết năm 2020, cả nước có 5.630 xã (chiếm 63%) đạt chuẩn nông thôn mới, vượt xa mục tiêu 50% đã đề ra, có 165/664 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, cao hơn so với mức 15 đơn vị của năm 2015 (tăng 150 đơn vị).

Triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 52/2018/NĐ-CP ngày 12/4/2018 về phát triển ngành nghề nông thôn và Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 07/5/2018 phê duyệt Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Theo đó, số lượng địa phương tham gia OCOP liên tục tăng; đến hết năm 2020, cả nước có 63/63 tỉnh, thành phố phê duyệt Đề án, Kế hoạch OCOP cấp tỉnh; các địa phương đánh giá, phân hạng và công nhận 2.400 sản phẩm OCOP (đạt 100% kế hoạch).

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban hành các văn bản hướng dẫn các địa phương, cơ sở chuyển hướng sang đào tạo nông dân nòng cốt, theo nhu cầu của thị trường, doanh nghiệp để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động ở nông thôn; tập trung cho các đối tượng lao động ở các vùng nguyên liệu của doanh nghiệp, lao động thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thành viên hợp tác xã và trang trại tham gia liên kết theo chuỗi 
giá trị sản phẩm nông, lâm, thủy sản, lao động sản xuất ứng dụng công nghệ cao, áp dụng kỹ thuật tiên tiến, lao động ở các xã chưa đạt tiêu chí xây dựng nông thôn mới và ưu tiên tổ chức đào tạo cho lao động ở các vùng khó khăn, biên giới, hải đảo nhằm tạo sinh kế, giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội.
 
Xây dựng Nông thôn mới – những kết quả đạt được giai đoạn 2016-2020

Ảnh minh họa: Nguồn internet

 
Đối với Chương trình đào tạo nghề khu vực nông thôn, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 và số 971/QĐ-TTg ngày 01/7/2015 nhằm triển khai thực hiện Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn; đồng thời, triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành Nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2014-2020”, “Quy hoạch phát triển nhân lực ngành giai đoạn 2011-2020” và Đề án“Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới”. Phương pháp đào tạo theo hướng“cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn thực hành được áp dụng triệt để. Đến hết năm 2020, đã có 63/63 tỉnh, thành phố hoàn thành giao nhiệm vụ đào tạo nghề cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Giai đoạn 2016-2020, ước tính đào tạo được 1,4 triệu lao động nông thôn học nghề nông nghiệp, có trên 4.500 cán bộ khuyến nông được đào tạo kỹ năng dạy nghề; ban hành 140 chương trình, giáo trình khung dạy nghề nông nghiệp trình độ sơ cấp nghề. Sau học nghề đã có trên 90% lao động có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng nâng cao thu nhập. Kế hoạch năm 2020 sẽ tổ chức đào tạo trình độ sơ cấp và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác cho trên 2,3 triệu người. Ước tính 6 tháng đầu năm 2020 đã tổ chức đào tạo cho 457 nghìn người, đạt 19,6% kế hoạch. Dự kiến năm 2020 sẽ đào tạo cho 2,2 triệu người, đạt 97,4% so với kế hoạch của các địa phương.

Đối với việc thực hiện Chương trình bố trí dân cư các vùng đặc thù theo Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012, giai đoạn 2016 - 2020 cả nước ước thực hiện bố trí, sắp xếp ổn định được hơn 52 nghìn hộ, góp phần hạn chế thiệt hại về người, tài sản do thiên tai gây ra, từng bước nâng cao thu nhập, ổn định dân cư, hạn chế di cư tự do, bảo vệ môi trường và củng cố quốc phòng an ninh đất nước. Trong đó, năm 2019 bố trí sắp xếp ổn định dân cư với 11,8 nghìn hộ, đến hết năm 2020 sắp xếp ổn định thêm khoảng 10 nghìn hộ; xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình giai đoạn 2021 - 2030. Cũng trong giai đoạn này, đã hoàn thành rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch bố trí dân cư các xã biên giới Việt Nam - Trung Quốc; xây dựng Đề án bố trí dân cư các xã đảo từ Quảng Ninh đến Thừa Thiên Huế và từ Quảng Nam đến Cà Mau. Kịp thời bố trí dân cư ra khỏi vùng bão, lũ, vùng sạt lở, ven sông, ven biển và ổn định đời sống.

Về kết quả thực hiện các Chương trình xóa đói giảm nghèo, trong 5 năm 2016-2020, người dân đã nhận thức được ý nghĩa sự hỗ trợ của Nhà nước trong phát triển sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp để có thu nhập ổn định, giảm nghèo nhanh và bền vững. Người dân đã được tập huấn, hướng dẫn về chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, chọn giống cây trồng vật nuôi, phương thức canh tác, chăm sóc, bảo vệ rừng; kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, phát triển ngành nghề, sử dụng các giống cây trồng, vật nuôi có năng suất và giá trị cao hơn để thay thế cho các giống cũ, phương thức canh tác, nuôi trồng cũ, năng suất thấp ở địa phương... Các địa phương đã tập trung triển khai chương trình làng nghề, nhất là chương trình OCOP, tạo thêm nhiều việc làm để tăng thu nhập; tăng cường mối liên kết hiệu quả giữa nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và người dân trong sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ sản phẩm, góp phần giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội. Nhờ vậy, thu nhập bình quân 1 nhân khẩu/tháng ở khu vực nông thôn tăng đều qua các năm. Năm 2019, thu nhập bình quân 1 người/tháng cả nước đạt gần 4,3 triệu đồng, tăng 10,9% so với năm 2018, trong đó khu vực thành thị đạt 6,02 triệu đồng, tăng 7,1%; khu vực nông thôn đạt 3,4 triệu đồng, tăng 13,8%. So với năm 2016, thu nhập bình quân 1 người/tháng khu vực nông thôn tăng 40,3%, cao hơn mức tăng 38,6% của cả nước. Trong năm 2015, cả nước có 227,5 nghìn lượt hộ thiếu đói, tương ứng với 944 nghìn lượt nhân khẩu thiếu đói, tập trung chủ yếu ở một số tỉnh vùng Trung du và miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Đến năm 2020, thiếu đói trong nông dân hầu như không xảy ra trong những tháng cuối năm. Tính chung cả năm 2020, cả nước có 16,5 nghìn lượt hộ thiếu đói, chỉ bằng 7,2% năm 2015, tương ứng với 66,5 nghìn lượt nhân khẩu thiếu đói, bằng 7%. Tỷ lệ hộ nghèo tiếp cận đa chiều năm 2016 cả nước là 9,2%, trong đó khu vực nông thôn là 11,8%, đến năm 2019 con số tương ứng là 5,7% và 8%, ước tính năm 2020 là 4,7%, giảm 1 điểm phần trăm so với năm 2019. Mức giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều bình quân năm giai đoạn 2016-2019 của khu vực nông thôn là 1,27% cao hơn mức giảm 1,17% của cả nước, tuy chưa đạt được mục tiêu kế hoạch bình quân mỗi năm giảm 1,5 - 2%, nhưng đều giảm qua các năm, điều đó cho thấy đã có sự cải thiện dần lên trong đời sống cư dân nông thôn.

Đánh giá cơ cấu giá trị tăng thêm nông, lâm nghiệp và thủy sản theo giá hiện hành giai đoạn 2015-2019 cho thấy: Nhìn chung, trong nội bộ ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản có sự chuyển dịch cơ cấu từ nông nghiệp sang lâm nghiệp và thủy sản theo hướng giảm dần tỷ trọng nông nghiệp, tăng dần tỷ trọng lâm nghiệp và thủy sản. Cơ cấu giá trị tăng thêm ngành nông nghiệp cả nước trong giá trị tăng thêm nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm 4,5% từ 74,9% năm 2015 xuống 70,4% năm 2019, đồng thời lâm nghiệp cũng tăng 
tương ứng 0,9% từ 4,3% năm 2015 lên 5,2% năm 2019 và thủy sản cũng tăng tương ứng 3,6% từ 20,8% năm 2015 lên 24,4% năm 2019. Năm 2020 do ảnh hưởng của dịch Covid-19, ngành nông nghiệp tăng 2,55%, chỉ thấp hơn mức tăng của các năm 2011, năm 2012 và năm 2018 trong giai đoạn 2011-2020, đóng góp 0,29 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; ngành lâm nghiệp tăng 2,82% nhưng chiếm tỷ trọng thấp nên chỉ đóng góp 0,02 điểm phần trăm; ngành thủy sản tăng 3,08%, cao hơn mức tăng 2,8% của năm 2015 và năm 2016 trong giai đoạn 2011-2020, đóng góp 0,1 điểm phần trăm.
 
Như vậy thời gian qua, một số mục tiêu về nông nghiệp, nông thôn vượt mức kế hoạch mục tiêu phát triển trong giai đoạn 2016-2020. Lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tiếp tục thể hiện vai trò là bệ đỡ của nền kinh tế với giá trị tăng thêm chiếm từ 14-15% trong GDP, thu hút khoảng 35-38% lực lượng lao động trong nền kinh tế; với 65% dân số thuộc khu vực nông thôn, là nguồn cung cấp lao động chủ yếu trong lĩnh vực nông lâm nghiệp và thủy sản, do vậy lĩnh vực nông, lâm nghiệp, thủy sản và khu vực nông thôn còn là nền tảng ổn định đời sống xã hội trong thời kỳ khó khăn.

Có thể thấy, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới là Chương trình duy nhất đã hình thành được hệ thống bộ máy tổ chức và cán bộ tham mưu giúp việc thực hiện Chương trình đồng bộ từ Trung ương tới cơ sở (Tỉnh, huyện, xã, thôn, bản) hoạt động ngày càng chuyên nghiệp, là nòng cốt tổ chức thực hiện Chương trình hiệu quả, chất lượng. Năng lực, kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ vận hành Chương trình xây dựng nông thôn mới các cấp đã có tiến bộ rõ rệt, nhận thức đầy đủ hơn, chỉ đạo có hiệu quả và hoạt động ngày càng chuyên nghiệp, nhất là trong việc xây dựng dự án, lập kế hoạch, vận động quần chúng và tổ chức, thực hiện dự án, thực hành dân chủ ở nông thôn.

Bên cạnh đó, chủ trương, chính sách xây dựng nông thôn mới đã huy động được sự tham gia của toàn xã hội. Các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đóng góp nguồn lực to lớn về cung ứng vốn, phát triển hạ tầng, tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm; các cơ quan truyền thông nhanh chóng, kịp thời nêu gương những điển hình tiêu biểu về nông thôn mới cũng như những vấn đề tồn tại, phát sinh ở các địa phương; đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng dân cư nông thôn, những người đóng vai trò là chủ thể của xây dựng nông thôn mới.

Các địa phương được quán triệt sâu sắc chủ trương trong xây dựng nông thôn mới là “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng”, triển khai thực hiện thông qua vai trò tham gia ý kiến vào quy hoạch, kế hoạch, đề án nông thôn mới, tham gia góp công, góp của, thực hiện giám sát và cho ý kiến về sự hài lòng đối với kết quả xây dựng nông thôn mới…

Vấn đề về nợ đọng xây dựng cơ bản đã được các địa phương tập trung chỉ đạo quyết liệt, có các giải pháp hiệu quả để xử lý dứt điểm và hoàn thành tiến độ theo Nghị quyết của Quốc hội./.
Trần Thị Thu Trang
Vụ Thống kê Tổng hợp và Phổ biến thông tin thống kê - TCTK
 
Các bài viết khác
Liên kết website
Liên kết website
Thăm dò ý kiến

Đánh giá khách quan của bạn về thông tin chúng tôi cung cấp? Vui lòng tích vào ô bên dưới để trả lời!

Top