Chỉ số phát triển Kinh tế - Xã hội (tiếng Anh: Sociol Economic Development Index - Viết tắt là SEDI) của Việt Nam (sau đây viết gọn là chỉ số phát triển, ký hiệu là Sn) là chỉ số tổng hợp cho phép áp dụng để đo lường kết quả thực hiện mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao hằng năm do Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng ta đề ra. SEDI được tính trên cơ sở kết quả thực hiện 10 chỉ tiêu sau:
- Về kinh tế gồm 4 chỉ tiêu:
(1) Thu nhập bình quân đầu người tương đương với ngưỡng nước phát triển, thu nhập cao do Ngân hàng Thế giới (WB) công bố áp dụng cho năm tính toán;
(2) Tỷ lệ đô thị hóa đạt 80%;
(3) Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 100%;
(4) Tỷ lệ lao động đang làm việc trong các ngành phi nông lâm thủy sản (LĐPNN) đạt 90%.
- Về xã hội gồm 4 chỉ tiêu:
(5) Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo có bắng cấp, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên đạt 50%;
(6) Tuổi thọ trung bình của dân số tính từ lúc sinh đạt 80 năm;
(7) Tỷ lệ nghèo đa chiều dưới 2,5%;
(8) Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập (GINI) đạt 0,3.
- Về môi trường gồm 2 chỉ tiêu:
(9) Tỷ lệ diện tích rừng hiện có so với tổng diện tích đất lâm nghiệp (TLRHC) đạt 100%;
(10) Tỷ lệ dân số được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh đạt 100%.
Sau đây là kết quả thực hiện 10 chỉ tiêu của 3 năm 2020, 2021 và 2022 :
Bảng 1. Kết quả thực hiện các chỉ tiêu thành phần 3 năm 2020 – 2022
|
Tiêu chí |
Đơn vị tính |
Chuẩn cần đạt |
2020 |
2021 |
Sơ bộ 2022 |
|
A |
B |
C |
1 |
2 |
3 |
|
1. Thu nhập bình quân |
|
|
|
|
|
|
- Năm 2020 |
Triệu đồng |
185,3 |
51,0 |
x |
x |
|
- Năm 2021 |
Triệu đồng |
177,6 |
x |
50,5 |
x |
|
- Năm 2022 |
Triệu đồng |
190,3 |
x |
x |
56,1 |
|
2. Tỷ lệ đô thị hóa |
% |
80 |
36,82 |
37,12 |
37,55 |
|
3. Tỷ lệ xã đạt xã nông thôn mới |
% |
100 |
65,23 |
68,20 |
82,45 |
|
4. Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp |
% |
90 |
71,46 |
71,02 |
72,44 |
|
5. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo |
% |
50 |
21,1 |
26,10 |
26,44 |
|
6. Tuổi thọ trung bình |
Năm |
80 |
73,7 |
73,6 |
73,64 |
|
7. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều |
% |
≤ 2,5 |
4,8 |
4,40 |
4,30 |
|
8. Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập |
Lần |
0,3 |
0,373 |
0,374 |
0,375 |
|
9. Tỷ lệ diện tích rừng hiện có |
% |
100 |
95,3 |
94,62 |
98,75 |
|
10. Tỷ lệ dân số được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh |
% |
100 |
97,4 |
98,10 |
98,00 |
Nguồn: Trang thông tin điện tử www.gso.gov.vn; Kết quả thống kê đất đai năm 2020, 2021, 2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, dữ liệu xã nông thôn mới của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương và tính toán của tác giả.
Từ kết quả đạt được tại Bảng 1 trên đây, áp dụng phương pháp biên soạn chỉ số đánh giá trình độ phát triển KT – XH của Việt Nam tính được các chỉ số riêng biệt và chỉ số phát triển chung của cả nước 3 năm 2020, 2021 và sơ bộ năm 2022 như sau:
Bảng 2. Chỉ số phát triển của cả nước 3 năm 2020 - 2022
Đơn vị tính: Điểm
|
Chỉ số |
2020 |
2021 |
Sơ bộ 2022 |
|
A |
1 |
2 |
3 |
|
Chỉ số phát triển chung (Sn) |
|
|
|
|
S20 |
61,78 |
x |
x |
|
S21 |
x |
63,25 |
x |
|
S22 |
x |
x |
66,24 |
|
1. Thu nhập bình quân đầu người |
5,0 |
5,17 |
5,36 |
|
2. Tỷ lệ đô thị hóa |
7,53 |
7,59 |
7,68 |
|
3. Tỷ lệ xã đạt xã nông thôn mới |
8,3 |
8,99 |
9,00 |
|
4. Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp |
8,66 |
8,61 |
10,25 |
|
5. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo |
7,01 |
7,59 |
7,69 |
|
6. Tuổi thọ trung bình |
6,7 |
6,69 |
6,69 |
|
7. Tỷ lệ nghèo đa chiều |
5,19 |
5,21 |
5,22 |
|
8. Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập (Gini) |
8,14 |
8,13 |
8,99 |
|
9. Tỷ lệ diện tích rừng hiện có |
3,46 |
3,48 |
1,80 |
|
10. Tỷ lệ dân số được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh |
1,77 |
1,78 |
3,57 |
Theo Bảng 2, đến năm 2022, chỉ số phát triển của nước ta đạt 66,24/100 điểm, tăng 2,99 điểm so với năm 2021, tăng 4,46 điểm so với năm 2020. Tuy nhiên vẫn còn thấp hơn ngưỡng của nước phát triển, thu nhập cao 33,76 điểm.
Đến năm 2022, cả nước có 5/10 chỉ tiêu đạt trên 90% ngưỡng nước phát triển, thu nhập cao (Tỷ lệ nghèo đa chiều, Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập, Tỷ lệ rừng hiện có; và Tỷ lệ dân số được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh), có 2/10 chỉ tiêu đạt trên 80% ngưỡng của nước phát triển, thu nhập cao (Tỷ lệ xã đạt chuẩn xã nông thôn mới, Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp), còn có 2/10 chỉ tiêu đạt dưới 50% ngưỡng của nước phát triển, thu nhập cao (Thu nhập bình quân đầu người mới chỉ đạt 29,47%, Tỷ lệ đô thị hóa mới chỉ đạt 46,94%).
Như vậy để trở thành nước phát triển, thu nhập cao trong những năm tới nước ta cần tiếp tục ưu tiên tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư nguồn lực nhằm tạo nhiều việc làm để nâng cao thu nhập bình quân đầu người, đẩy mạnh tốc độ đô thị hóa và nâng cao tỷ lệ lao động đã qua đào tạo./.
TS. Nguyễn Huy Lương