Ngày 28/7/1995, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 7 của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Từ thời điểm đó, Việt Nam bắt đầu khởi động quá trình tham gia ASEAN với vai trò là một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm trong các hoạt động chung của khu vực.
Trong suốt hành trình 28 năm qua, Việt Nam không chỉ nghiêm túc hoàn thành các cam kết và nghĩa vụ của một nước thành viên mà còn đóng vai trò nòng cốt trong việc xác định mục tiêu, phương hướng phát triển và hình thành các quyết sách lớn trong ASEAN, để xây dựng một cộng đồng thống nhất, đoàn kết, hòa bình, ổn định và phát triển. Song hành với đó, Việt Nam luôn tích cực cùng ASEAN đưa các quyết sách vào triển khai với tầm nhìn rộng lớn, nhiều sáng kiến đột phá trên mọi lĩnh vực với mức độ và phạm vi ngày càng sâu rộng và được sự ghi nhận, đánh giá cao từ các nước trong và ngoài khu vực.
Ngay sau khi gia nhập ngôi nhà chung, Việt Nam đã tích cực thúc đẩy ASEAN kết nạp các nước Lào, Myanmar (năm 1997) và Campuchia (năm 1999), đưa ASEAN thực sự trở thành đại diện cho khu vực Đông Nam Á trên trường quốc tế. Việt Nam đồng thời thể hiện vai trò kết nối thông qua việc đưa nhóm các nền kinh tế kém phát triển trong ASEAN bao gồm Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam vào sự phát triển chung của cả khối, thông qua Kế hoạch Hành động Hà Nội (năm 1997) và Tuyên bố Hà Nội về thu hẹp khoảng cách phát triển (năm 2001)…
Một trong những mục tiêu cơ bản và xuyên suốt của Việt Nam khi tham gia ASEAN là mong muốn duy trì một môi trường an ninh hòa bình, ổn định tại khu vực. Trong bối cảnh thế giới và khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của những biến động nhanh chóng và phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến an ninh và ổn định ở Đông Nam Á, Việt Nam cũng góp phần đáng kể trong việc thúc đẩy ký kết Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), phối hợp cùng các quốc gia cho ra đời Hiến chương ASEAN, để cùng ASEAN ứng phó hiệu quả với các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, thúc đẩy đối thoại và hợp tác.
Việt Nam cùng các nước thành viên tăng cường hợp tác để khẳng định vai trò trung tâm
và nâng cao vị thế của ASEAN
Điểm nhấn quan trọng là Việt Nam đảm nhiệm, đăng cai thành công các hoạt động và hội nghị quan trọng của ASEAN với nhiều sáng kiến tích cực ghi dấu ấn, góp phần tăng cường đoàn kết, thống nhất trong ASEAN, nâng cao uy tín của hiệp hội. Bên cạnh đó, Việt Nam tích cực tham gia các tổ chức quốc tế, các diễn đàn đa phương khu vực, liên khu vực và toàn cầu, đăng cai tổ chức các sự kiện quốc tế quan trọng, trúng cử vào các vị trí quan trọng của các cơ chế quốc tế... Từ đó không ngừng cải thiện, nâng cao năng lực cũng như uy tín và tiếng nói trên trường quốc tế nói chung, trong ASEAN nói riêng và tạo điều kiện để Việt Nam có cơ hội đóng góp nhiều hơn cho ASEAN.
Gần 30 năm là thành viên trong ngôi nhà chung ASEAN, Việt Nam ba lần đảm nhận thành công trọng trách Chủ tịch ASEAN vào các năm 1998, 2010 và 2020. Đặc biệt là năm 2020, thế giới và khu vực phải đối mặt với những thách thức to lớn do đại dịch Covid-19, song Việt Nam đã chứng tỏ bản lĩnh và vai trò dẫn dắt, chủ động của nước Chủ tịch luân phiên. Việt Nam đã chủ động, tích cực và có trách nhiệm và kiên trì các nguyên tắc của ASEAN, cùng các nước thành viên nỗ lực đưa con tàu ASEAN vượt qua sóng gió, chủ động ứng phó và thích ứng với bối cảnh mới, giữ vững đà hợp tác và liên kết khu vực, khẳng định được vai trò trung tâm và nâng cao vị thế của ASEAN. Nhiều sáng kiến quan trọng năm 2020 đã trở thành tài sản chung của ASEAN như: Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19; Kho Dự phòng Vật tư Y tế Khẩn cấp ASEAN; Khung Phục hồi Tổng thể ASEAN...
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 và các hội nghị liên quan tại Indonesia diễn ra vào tháng 5/2023, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính tiếp tục có những phát biểu hướng tới khởi tạo ý tưởng, khơi dậy tự cường, khơi thông nguồn lực cho sự phát triển của Cộng đồng ASEAN. Thủ tướng nêu nhiều đề xuất tại các phiên họp của Hội nghị, đó là: Đoàn kết, thống nhất, độc lập, tự lực, tự cường và phát huy mạnh mẽ vai trò trung tâm là những giá trị nền tảng làm nên thành công của ASEAN. Thúc đẩy kết nối khu vực trên cả ba phương diện thể chế, hạ tầng và con người để khai thông các điểm nghẽn hợp tác và khơi dậy tiềm năng phát triển. Quan tâm thúc đẩy nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và tiểu vùng, bám sát tinh thần cốt lõi của ASEAN là lấy người dân làm trung tâm, mục tiêu và động lực của xây dựng Cộng đồng…
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 diễn ra vào tháng 5/2023, Thủ tướng Chính phủ VN Phạm Minh Chính có những phát biểu hướng tới khởi tạo ý tưởng, khơi dậy tự cường, khơi thông nguồn lực
cho sự phát triển của Cộng đồng ASEAN
Trong suốt 28 năm qua, Việt Nam luôn tự hào là một thành viên trách nhiệm, tích cực với những đóng góp không nhỏ, giúp xây dựng ASEAN thành khu vực thân thiện, hợp tác, hòa bình và phát triển trên mọi lĩnh vực. Việt Nam cũng góp phần mở rộng quan hệ, thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, nâng cao vai trò quốc tế của ASEAN tại các diễn đàn khu vực. Với tư duy chủ động, tích cực, tin cậy và có trách nhiệm, Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục chung tay xây dựng cộng đồng, chủ động đề xuất những sáng kiến, cùng các nước thành viên nỗ lực triển khai hiệu quả các sáng kiến và thỏa thuận hợp tác, đóng góp thiết thực vào giải quyết các vấn đề chung của ASEAN và khu vực.
Đánh giá cao những đóng góp của Việt Nam trong 28 năm qua, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn nhấn mạnh, kể từ khi là thành viên chính thức của ASEAN, Việt Nam luôn là một thành viên tích cực, có nhiều đóng góp quan trọng cho ASEAN. Dù giữ vai trò nước chủ tịch ASEAN, thực hiện nhiệm vụ trong Ban Thư ký ASEAN hay là nước điều phối với các đối tác đối thoại, Việt Nam luôn là thành viên tích cực; và tại các diễn đàn quốc tế, Việt Nam cũng luôn thúc đẩy lợi ích của các quốc gia ASEAN.
Sau 28 năm gia nhập ASEAN, hợp tác kinh tế - thương mại Việt Nam -ASEAN đã có sự phát triển vượt bậc cả về bề rộng lẫn chiều sâu. Năm 1996, khi Việt Nam mới tham gia Khối Thương mại Tự do ASEAN (AFTA), thương mại hai chiều của Việt Nam với các nước trong khối rất khiêm tốn, chỉ đạt khoảng gần 6 tỷ USD. Năm 2022, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang ASEAN đạt 34,02 tỷ USD, trong khi nhập khẩu đạt 47,28 tỷ USD. Trong 6 tháng đầu năm 2023, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang ASEAN đạt 15,99 tỷ USD, giá trị nhập khẩu đạt 20,06 tỷ USD (theo số liệu Tổng cục Thống kê).
Việt Nam được đánh giá là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất khu vực với tốc độ tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ, thu hút được nhiều đầu tư, và các chỉ số phát triển xã hội tăng nhanh. |
Bích Ngọc