Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu thí điểm Cơ chế điều chỉnh các-bon xuyên biên giới (CBAM) từ ngày 1/10/2023. CBAM là một phần rất quan trọng trong gói Thỏa thuận Xanh châu Âu do Ủy ban châu Âu ban hành, với mục tiêu giúp EU đạt trung hòa các-bon vào năm 2050 mà vẫn đảm bảo phát triển kinh tế. CBAM có thể xem như một loại thuế các-bon đối với tất cả hàng hóa được nhập khẩu vào thị trường EU dựa trên cường độ phát thải khí nhà kính trong quy trình sản xuất bên ngoài EU.
Trong giai đoạn từ 31/10/2023 - 31/12/2025, CBAM áp dụng cho 6 nhóm hàng hóa nhập khẩu có nguy cơ ô nhiễm cao gồm: Sắt thép, xi măng, phân bón, nhôm, điện và hydro. Nhà nhập khẩu sẽ chỉ phải khai báo mức độ phát thải của hàng hóa nhập khẩu mà không phải nộp bất kỳ khoản phí nào. Từ năm 2026, cùng với nghĩa vụ khai báo, nhà nhập khẩu sẽ phải mua chứng chỉ CBAM tương ứng với lượng phát thải cho hàng hóa nhập khẩu theo các quy định cụ thể của EU. Giá mua chứng chỉ CBAM tương ứng với giá tín chỉ các-bon của EU tại thời điểm đó. Nếu Nhà nhập khẩu có thể cung cấp thông tin đã được xác minh từ các nhà sản xuất bên ngoài EU về giá các-bon đã được thanh toán trong quá trình sản xuất, thì giá này có thể được khấu trừ vào hóa đơn cuối cùng.
Việt Nam có 4 mặt hàng nằm trong diện áp dụng CBAM là nhôm, thép, xi măng và phân bón. Việc xác định giá các-bon tại Việt Nam còn đang trong quá trình hoàn thiện căn cứ pháp lý. Từ nay đến hết năm 2027, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các Bộ liên quan sẽ xây dựng quy định quản lý tín chỉ các-bon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon như: Quy định về quản lý Nhà nước đối với tín chỉ các-bon; quy định về đấu giá, chuyển giao, vay mượn, nộp trả và thu hồi hạn ngạch phát thải khí nhà kính, sử dụng tín chỉ các-bon để bù trừ phát thải khí nhà kính; cơ chế quản lý tài chính cho hoạt động của thị trường các-bon; quy trình, quy định kỹ thuật về đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đối với các lĩnh vực thuộc danh mục phải kiểm kê khí nhà kính.../.
PV