Nằm ở khu vực Trung Âu, nước Áo có diện tích và quy mô dân số nhỏ (83,8 nghìn km2 và 8,8 triệu người) nhưng lại là một trong những quốc gia có nền kinh tế ổn định và phát triển bậc nhất châu Âu. Với mong muốn trở thành nền kinh tế tri thức, sáng tạo và cạnh tranh, hàng năm, Áo đều đặt mục tiêu quốc gia khá cao cho tăng trưởng tỷ lệ nghiên cứu và phát triển (R&D). Nhờ đó, nền kinh tế của Áo có thế mạnh trong các lĩnh vực ô tô, năng lượng, môi trường, xây dựng, giao thông vận tải, công nghệ mới, nông nghiệp công nghệ cao…
Chiến lược phát triển kinh tế
Áo là quốc gia nằm trong khối Liên minh châu Âu (EU), thi hành chính sách kinh tế thị trường xã hội, chủ yếu dựa trên cơ sở tư nhân và được Tổ chức Phát triển công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) đánh giá là một nước công nghiệp phát triển với chính sách phúc lợi xã hội cao. Thu nhập bình quân đầu người của Áo đạt khoảng 49,2 nghìn USD, đứng thứ 4 của EU sau Luxemburg, Ireland và Hà Lan. Về cơ cấu kinh tế, ngành dịch vụ của Áo đóng góp lớn nhất trong cơ cấu kinh tế với tỷ trọng khoảng 70% GDP của đất nước này, tiếp đến là công nghiệp (28-30%) và nông nghiệp (trên dưới 1%). Xuất khẩu được coi là động lực quan trọng giúp phát triển kinh tế và Áo cũng là một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới. Áo xuất siêu mạnh về thương mại dịch vụ, khoảng 10-11 tỷ EUR/năm giai đoạn 2015-2017. Năm 2017, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của Áo chiếm hơn 52% GDP, cao hơn mức trung bình 46% của EU.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Trên cơ sở Chiến lược châu Âu 2020, Áo đã tự đặt ra các mục tiêu quốc gia chính đối với phát triển như: Tăng tỷ lệ lao động ở lứa tuổi 20-64 lên 77-78% (tiêu chí của EU là 75%); Tăng tỷ lệ nghiên cứu và phát triển lên 3,76% GDP, trong đó 70% là đóng góp của khu vực tư nhân (tiêu chí của EU là 3%); Tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên 34% (tiêu chí của EU là 20%), giảm 16% khí nhà kính (tiêu chí của EU là 10%), tăng tiết kiệm năng lượng thêm 20%; Giảm tỷ lệ học sinh bỏ học ở độ tuổi 18-24 xuống dưới 9,5% (tiêu chí của EU là 10%), tăng tỷ lệ dân số ở độ tuổi 34 có bằng đại học, cao đẳng lên 38% (tiêu chí của EU là 40%). Nhờ triển khai các chính sách phù hợp, linh hoạt, vượt qua các mục tiêu EU và tiến gần tới mục tiêu cao hơn do chính mình tự đặt ra, đặc biệt là trong nghiên cứu và phát triển, đến nay, nền kinh tế Áo đã và đang tăng trưởng mạnh, bền vững và toàn diện cả về sức cạnh tranh, năng lực sản xuất và trật tự xã hội. Năm 2017, Áo đã chi 11,3 tỷ EUR cho R&D, tương đương 3,14% GDP, đứng thứ 5 toàn cầu về cường độ chi cho R&D, sau Isarel, Hàn Quốc, Nhật Bản và Thụy Điển. Bên cạnh đó, liên kết giữa các doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu tại Áo rất chặt chẽ và hiệu quả, chủ yếu tập trung vào khoa học ứng dụng và được triển khai tại các cụm nghiên cứu - sản xuất giúp cho các ngành kinh tế mũi nhọn của Áo được phát triển trên toàn lãnh thổ.
Các ngành kinh tế mũi nhọn
Công nghiệp 4.0
Trong Liên minh châu Âu, Áo đứng đầu trong lĩnh vực Công nghiệp 4.0, nổi bật về môi trường và các chính sách tốt, với cơ sở hạ tầng hiện đại, lịch sử phát triển ngành tự động hóa lâu đời và sự liên kết đồng bộ giữa các doanh nghiệp và đơn vị nghiên cứu. Điển hình là Nền tảng Công nghiệp 4.0 (Plattform Industrie 4.0 - PI4.0) - một sáng kiến của Bộ Giao thông, Sáng tạo và Công Nghệ Áo được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2015. Nền tảng này hoạt động như một đài quan sát, mạng lưới và cơ quan tư vấn chiến lược trọng tâm cũng như nghiên cứu các mô hình trong ngành Công nghiệp 4.0; đồng thời PI4.0 có nhiệm vụ liên kết các hoạt động nghiên cứu và phát triển ở tầm quốc gia, khu vực và quốc tế. Đến nay, PI4.0 được coi là nguồn thông tin đáng tin cậy của Áo về thông tin, xu hướng và tiêu chuẩn trong thời đại Công nghiệp 4.0 với sự tham gia của 41 thành viên bao gồm các doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ và có cơ sở dữ liệu về 300 tiêu chuẩn quốc tế cùng khoảng 80 bài nghiên cứu trong lĩnh vực Công nghiệp 4.0.
Một điểm sáng nữa trong Công nghiệp 4.0 của Áo là các nhà máy thí điểm 4.0. Đây là mô hình sản xuất thông minh kết hợp sản xuất truyền thống dựa trên điều hành không gian qua mạng, tập trung vào các khái niệm và giải pháp mới trong lĩnh vực sản xuất rời rạc. Với mô hình nhà máy thí điểm này, rất nhiều đoàn công tác từ các quốc gia trên thế giới thường xuyên đến thăm quan và đề nghị Chính phủ Áo giúp xây dựng nhà máy tại nước mình, trong đó có các quốc gia ASEAN như Thái Lan, Malaysia, Phillipines.
Công nghiệp ô tô
Trụ cột chính giúp Áo phát triển và khẳng định vị trí của mình trên thế giới đó là trình độ phát triển cao của ngành ô tô và di động sáng tạo, một trong ba ngành công nghiệp dẫn đầu cả nước. Áo hiện đang giữ vai trò là cường quốc công nghệ ô tô bởi mức độ hấp dẫn cao đối với các công ty ô tô quốc tế nhờ sản phẩm chất lượng cao và lực lượng lao động có tay nghề chuyên môn sâu. Tại Áo có môi trường thử nghiệm đa dạng nhất châu Âu cho việc lái xe tự động; pin hiệu suất cao và hiệu quả cao nhất thế giới cho tính linh hoạt; và việc thúc đẩy sử dụng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực di động. Các nhà sản xuất của Áo nổi tiếng là đối tác đáng tin cậy, có năng lực cạnh tranh dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực linh kiện ô tô, có năng lực sản xuất hầu như tất cả các linh kiện với chất lượng cao và đúng thời hạn. Hiện nay, cứ 2 xe ô tô trên thế giới thì có 1 xe sử dụng hệ thống truyền động do Áo sản xuất; tương tự, cứ 3 xe chữa cháy trên thế giới thì có 1 xe sử dụng động cơ được sản xuất bởi Rosenbauer - một trong những công ty quan trọng nhất ở Áo và là nhà sản xuất động cơ xe chữa cháy lớn nhất thế giới.
Công nghệ nông nghiệp
Nền nông nghiệp của Áo có xu hướng phát triển quy mô nhỏ nhưng định hướng mạnh mẽ đến sự phát triển bền vững, sự tương tác có ý thức đi đôi với trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên. Nông nghiệp nước Áo sử dụng 41,6% diện tích, với khoảng 410,9 nghìn người (2,5% dân số) tham gia lao động, cung cấp các sản phẩm nông nghiệp; chăm sóc cảnh quan văn hóa, du lịch và đảm bảo khoảng 80% nhu cầu lương thực trong nước, vì vậy, công nghiệp hóa trở thành giải pháp thông dụng trong nông nghiệp.
Áo có năng lực sản xuất máy móc nông nghiệp rất đa dạng và linh hoạt, các giải pháp gồm: Máy kéo, máy móc và thiết bị chăm đất và đồng cỏ, xe cộ nông thôn, xe moóc nông nghiệp, chuồng trại, hệ thống tưới, máy chẻ gỗ… có chất lượng vượt trội và nhận được sự tín nhiệm của khách hàng ở nhiều quốc gia. Ngoài ra, công nghệ nông nghiệp tiên tiến của Áo còn được sử dụng trong chế biến thực phẩm; đổi mới giống cây trồng; thức ăn chăn nuôi; quản lý chất thải và năng lượng…
Công nghiệp môi trường
Công nghiệp môi trường của Áo phát triển mạnh mẽ và đa dạng với một lượng lớn các công ty vừa và nhỏ đang trong giai đoạn phát triển rất năng động. Các sáng kiến“Made in Austria” thường được quốc tế tìm kiếm bao gồm: Các giải pháp tiên tiến được cung cấp bởi ngành công nghiệp tái chế, các quy trình mang tính cách
mạng để cải thiện nước uống, các khái niệm xe siêu nhẹ có khí thải CO2 cực thấp hoặc vật liệu mới cho công trình công nghiệp. Đặc biệt trong lĩnh vực tái chế, tỷ lệ tái chế được áp dụng cao (khoảng 60%) đối với thủy tinh, giấy, kim loại và các chất sinh học. Các công ty điển hình của Áo hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp môi trường như: Christhof Industries, Morpheus, Europlast, Wabag…
Du lịch
Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), Áo được đánh giá là 1 trong 12 điểm du lịch đặc sắc nhất, có tiềm năng hấp dẫn và phát triển nhất trong khoảng 140 quốc gia, thậm chí, cơ sở hạ tầng dịch vụ du lịch của Áo còn được WEF xếp hạng tốt nhất toàn cầu. Ở Áo có khoảng 730 đại lý du lịch đang hoạt động cùng với 90 nghìn cơ sở của ngành du lịch và giải trí gồm: Nhà hàng, khách sạn, trung tâm giải trí và thể thao, rạp chiếu phim, các cơ sở văn hóa, địa điểm phục vụ y tế du lịch... Thêm vào đó, hệ thống cáp treo, xe cáp của Áo cũng được đánh giá là tốt nhất và được công nhận trên toàn cầu về chất lượng và độ an toàn với năng lực phục vụ cho khoảng 600 triệu người trong mùa đông. Theo Thương vụ Việt Nam tại Áo, ngành du lịch và giải trí đã đem lại khoảng 56,5 tỷ EUR mỗi năm, đóng góp hơn 16% vào tổng sản phẩm quốc nội và tạo ra khoảng 715 nghìn việc làm cho lao động tại Áo.
Thành công trong lĩnh vực du lịch của Áo không chỉ nhờ vào tiềm năng thiên nhiên sẵn có mà còn do nền tảng đào tạo và nghiên cứu vững chắc từ hệ thống giáo dục kép, kết hợp lý thuyết và đào tạo thực tế. Giáo dục trong lĩnh vực du lịch ở Áo là một ngành học quan trọng với 6 khóa học đại học và một trường đại học tư nhân, hơn 40 chương trình nghiên cứu tại các trường đại học khoa học ứng dụng và 28 trường cung cấp giáo dục trong lĩnh vực du lịch với chất lượng đảm bảo. Chính vì vậy, dù số dân chưa tới 9 triệu người nhưng năm 2018, Áo đón hơn 32 triệu khách du lịch, gần gấp 4 lần dân số cả nước, xếp thứ 11 trên thế giới về lượng khách du lịch.
Năng lượng tái tạo
Áo xếp thứ 4 ở châu Âu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, sau Thụy Điển, Phần Lan, Latvia nhưng lại dẫn đầu trong lĩnh vực thủy điện. Tại Áo hiện có hơn 700 nhà máy thủy điện đang chạy trên sông và khoảng 3.100 trạm thủy điện quy mô nhỏ đang hoạt động, tạo ra xấp xỉ 73% năng lượng tái tạo của quốc gia này. Thống kê năm 2017, có 1.260 nhà máy điện gió ở Áo hoạt động, đem lại 2.844MW điện (khoảng 17% tổng năng lượng tái tạo của Áo), cung cấp cho hơn 1,75 triệu hộ gia đình. Song song với đó, năng lượng mặt trời đang trở thành nguồn năng lượng tái tạo quan trọng tại đây, chiếm 6% tổng năng lượng tái tạo; giai đoạn 2002-2010, sản lượng thu gom năng lượng mặt trời hàng năm tại Áo đã tăng gấp 4 lần. Tại đây có các công ty xây dựng dự án, sản xuất động cơ, thiết bị phục vụ cho ngành năng lượng tái tạo uy tín và chất lượng hàng đầu thế giới.
Y tế
Ngành Y tế tại Áo phát triển rất mạnh với hệ thống chăm sóc sức khỏe đặc biệt tốt, các phòng khám nổi tiếng thế giới và các cơ sở nghiên cứu xuất sắc có nhiều lợi thế cạnh tranh. Hơn 820 công ty trong lĩnh vực công nghệ sinh học, dược phẩm và kỹ thuật y tế sử dụng khoảng 52 nghìn lao động đã đóng góp 5,8% vào GDP của Áo. Trong đó có rất nhiều công ty nước ngoài như: Novartis, Baxalta, Boehringer Ingelheim, Shire, Biochemie, Ottobock, Fresenius Medical Care,... đặt trụ sở nghiên cứu tại Áo để khai thác nguồn nhân lực chất lượng cao.
Lâm nghiệp và chế biến gỗ
Là một trong những quốc gia có khối lượng rừng lớn nhất châu Âu, vì vậy lâm nghiệp và chế biến gỗ cũng chính là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn đem lại giá trị xuất khẩu và giúp Áo trở thành một trong những nước xuất khẩu gỗ và gỗ xẻ quan trọng nhất thế giới. Doanh thu hàng năm của lâm nghiệp đạt khoảng 10 tỷ EUR với kim ngạch xuất khẩu hơn 9 tỷ EUR. Các sản phẩm chất lượng điển hình của ngành lâm nghiệp và chế biến gỗ tại Áo gồm có: Giấy, dăm gỗ, gỗ xây dựng, đồ gỗ nội thất, máy móc và dịch vụ lâm nghiệp, cellulose… Các doanh nghiệp ngành này chủ yếu là các doanh nghiệp truyền thống có tính linh hoạt cao, phạm vi hoạt động rộng, đáp ứng nhu cầu đổi mới và các công nghệ hiện đại.
Đào tạo nghề kép
Mô hình đào tạo nghề kép dựa trên mối liên hệ giữa lý thuyết và thực hành được Áo áp dụng ngay từ năm lớp 9 ở trường học và được tiếp tục lên đến đại học. Đây là mô hình đã mang lại cho Áo một lực lượng lao động nghề chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu nhân sự của các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực. Theo đó, các trường đại học và đại học khoa học ứng dụng của Áo gắn bó chặt chẽ với doanh nghiệp và ngày càng phát triển các chương trình song song với các công ty kinh doanh. Theo thống kê, tỷ lệ học sinh lựa chọn đào tạo nghề kép tại Áo hiện nay là khoảng 40%, tương đương 107 nghìn học viên tại 29,4 nghìn doanh nghiệp, trong đó có 40-44% số học viên ở lại làm tiếp cho doanh nghiệp sau khi được đào tạo xong.
Vật liệu xây dựng
Các chuyên gia cho rằng, ngành xây dựng là một trong những ngành quan trọng nhất của toàn bộ nền kinh tế với vai trò cơ bản trong việc hình thành vốn. Vì vậy, không có gì bất ngờ khi 70% tài sản cố định của Áo chính là các tòa nhà. Ngành xây dựng của Áo được định hình từ hơn 4 nghìn doanh nghiệp với khoảng 110 nghìn nhân viên. Các doanh nghiệp xây dựng của Áo có chuyên môn cao về vật liệu xây dựng nhờ truyền thống lâu đời kết hợp với các giải pháp sáng tạo và tiên tiến bao gồm: Hệ thống cách nhiệt nội thất hiệu quả, bê tông khô có thể được xử lý mà không cần máy trộn, gạch độc đáo và lồng gia cố được sản xuất hoàn toàn tự động cho xây dựng bê tông cốt thép, melamine không tan chảy./..