Theo Quyết định số 629/QĐ-TCTK của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê về việc Ban hành phương án Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024, đến nay, mọi công tác chuẩn bị cho việc tiến hành Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 tại Bắc Kạn đã sẵn sàng.
Tỉnh Bắc Kạn là một tỉnh miền núi cao nằm ở trung tâm nội địa vùng Đông Bắc, Bắc bộ Việt Nam, có 8 đơn vị hành chính, trong đó gồm 1 thành phố (thành phố Bắc Kạn) và 7 huyện: Pác Nặm; Ba Bể, Ngân Sơn, Bạch Thông, Chợ Đồn, Chợ Mới, Na Rì với 108 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 95 xã, 6 phường, 7 thị trấn) trung tâm kinh tế- xã hội và 01 Thành phố. Thành phố Bắc Kạn là trung tâm hành chính, kinh tế, xã hội của tỉnh.
Tỉnh Bắc Kạn có diện tích đất tự nhiên là 4.859.96 km2, dân số 326.504 người, gồm 8 dân tộc chủ yếu: Tày, Dao, Kinh, Nùng, Mông, Sán Chay, Hoa, Mường, Sán Dìu và các dân tộc khác; trong đó dân tộc thiểu số chiếm trên 80%. Mật độ dân số trung bình 67,20 người/km2.
Là tỉnh miền núi có địa hình đồi núi đan xen, thuận lợi cho sản xuất nông, lâm nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hàng hóa, trong những năm qua, tình hình kinh tế -xã hội tại Bắc Kạn có nhiều khởi sắc, tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức khá, các ngành, lĩnh vực được quan tâm đầu tư.
Theo Quyết định 629/QĐ-TCTK, bắt đầu từ ngày 01/4/2024 sẽ tiến hành tổ chức Điều tra Dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên phạm vi cả nước nhằm thu thập thông tin về dân số và nhà ở làm cơ sở để đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch dân số và nhà ở, phục vụ lập Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội thời kỳ 2026- 2030; giám sát thực hiện các mục tiêu Phát triển bền vững của Liên hợp quốc mà chính phủ Việt Nam đã cam kết; Cung cấp số liệu về quy mô dân số đến cấp huyên 5 năm sau Tổng điều tra Dân số và nhà ở năm 2019; làm cơ sở rà soát, hiệu chỉnh số liệu dân số hàng năm giai đoạn 2020-2024; cập nhật kho dữ liệu dân số và nhà ở do Tổng cục Thống kê quản lý, phục vụ nghiên cứu, phân tích, dự báo quá trình phát triển dân số và nhà ở giữa kỳ tổng điều tra trên phạm vi cả nước và từng địa phương; đáp ứng yêu cầu so sánh quốc tế.
Điều tra viên phỏng vấn hộ rà soát bảng kê địa bàn điều tra tại huyện Chợ Đồn
Để thu thập đầy đủ, chính xác và kịp thời số liệu về dân số, nhà ở và các chỉ tiêu có liên quan trong Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024, ngay từ quý III năm 2023, Cục Thống kê tỉnh Bắc Kạn đã thực hiện một cách bài bản các công tác chuẩn bị cho cuộc Điều tra này.
Ngày 13 tháng 10 năm 2023, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành Quyết định số 1872/QĐ-UBND về việc thành lập Tổ công tác cấp tỉnh về Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024. Bên cạnh đó, chỉ đạo cho lãnh đạo các sở, ngành: Công an tỉnh, Sở Lao động - Thưởng binh và Xã hội, Sở Y tế, Sở xây dựng, Sở Tư pháp… phối hợp và tạo điều kiện thuận lợi để Cục Thống kê thực hiện phương án điều tra đã được phê duyệt.
Hiện nay, công tác chuẩn bị cho cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn Tỉnh đã và đang được thực hiện. Công tác rà soát lập bảng kê địa bàn điều tra tại cơ sở khá thuận lợi và đã được thực hiện xong theo đúng tiến độ. Toàn tỉnh sẽ thực hiện điều tra tại 246 địa bàn điều tra ở 108 xã, phường, thị trấn với hơn 7.000 hộ. Nội dung điều tra gồm: Thông tin về nhân khẩu học của các thành viên hộ; Thông tin về di cư; Thông tin về giáo dục; Thông tin về hôn nhân; Thông tin về lịch sử sinh của nữ từ 10-49 tuổi; Thông tin về người chết của hộ; Thông tin về nhà ở và điều kiện sống của hộ.
Đối tượng và đơn vị điều tra gồm hộ dân cư, nhân khẩu thực tế của hộ dân cư Hộ bao gồm một người ăn riêng, ở riêng hoặc một nhóm người ở chung và ăn chung. Đối với hộ có từ 2 người trở lên, các thành viên trong hộ có thể có hoặc không có huyết thống ruột thịt, hôn nhân, nuôi dưỡng; có hoặc không có quỹ thu – chi chung.
Bên cạnh đó, Bắc Kạn đã tổ chức các lớp tập huấn cho hơn 160 người làm điều tra viên, giám sát viên. Các lớp tập huấn này sẽ kết thúc vào ngày 28/3/2024.
Thời gian thu thập số liệu tại các địa bàn của Tỉnh là 30 ngày, bắt đầu từ ngày 01/4/2024 đến ngày 30/4/2024. Người cung cấp thông tin gồm: Chủ hộ gia đình hoặc người trưởng thành am hiểu về các thành viên trong hộ và phỏng vấn trực tiếp đối tượng điều tra.
Để cuộc điều tra Dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 được thực hiện thành công, ngành Thống kê Bắc Kạn đã cùng với các Sở, ban ngành phối kết hợp nhịp nhàng, tuyên truyền cho các cấp, các ngành và người dân hiểu và nhận thức được mục đích, ý nghĩa và yêu cầu của cuộc điều tra, từ đó huy động các nguồn lực hỗ trợ cho cuộc điều tra; động viên, khuyến khích các đối tượng điều tra thực hiện tốt nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác theo quy định.
Tuy nhiên, công tác thực hiện điều tra trên địa bàn Tỉnh cũng gặp không ít khó khăn. Là 1 tỉnh miền núi vùng cao với nhiều đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống, địa bàn rộng, dân cư thưa thớt, trình độ dân trí còn hạn chế nên việc nắm bắt được ý nghĩa cũng như mục đích của cuộc điều tra còn gặp nhiều khó khăn.
Trong công tác tập huấn, quy định tài chính về điều tra khi tổ chức một lớp tập huấn nghiệp vụ điều tra là 60 người, vì vậy, để tổ chức một lớp tập huấn nghiệp vụ điều tra Cục Thống kê phải tổ chức trưng tập theo cụm từ 2 hoặc 3 huyện để đảm bảo theo đúng quy định của cuộc điều tra, gây khó khăn trong công tác điều hành từ tỉnh để tổ chức tập huấn.
Khâu tuyển chọn ĐTV cũng gặp rất nhiều khó khăn, không tuyển được ĐTV là người địa phương, gây khó khăn trong việc tiếp cận hộ, bất đồng ngôn ngữ. Vì vậy, phải huy động tổ trưởng, người dẫn đường, người phiên dịch để hỗ trợ điều tra viên thực hiện công tác điều tra thu thập thông tin tại địa bàn điều tra.
Bên cạnh đó, một số điều tra viên ở miền núi vùng cao, do lần đầu tiếp cận với cách thức thu thập thông tin bằng công nghệ thông tin nên còn nhiều bỡ ngỡ, nhất là các ĐTV trung tuổi.
Ngoài ra, do đặc thù là tỉnh miền núi vùng cao, nhiều địa bàn chưa có đường ô tô (chủ yếu là đi bộ) nên quá trình đi lại đến hộ gặp nhiều khó khăn và mất rất nhiều thời gian...
Mặc dù còn nhiều thách thức, song với sự quan tâm của lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND các cấp và của cả hệ thống chính trị, Tổng cục Thống kê và các đơn vị liên quan, ngành Thống kê tỉnh Bắc Kạn quyết tâm khắc phục khó khăn, thực hiện thành công Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024./.
Phan Văn Lùng
Phó cục trưởng phụ trách Cục Thống kê tỉnh Bắc Kạn