Sơn La là một tỉnh miền núi thuộc vùng cao phía Tây Bắc, nằm ở trung tâm của Vùng, giao thông đi lại còn khó khăn. Tỉnh có tổng diện tích tự nhiên xấp xỉ 14.110 km2, đứng thứ 3 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương của cả nước (sau tỉnh Nghệ An và Gia Lai), có 12 đơn vị hành chính cấp huyện (gồm 01 thành phố, 11 huyện) và 204 xã, phường, thị trấn; dân số hiện có gần 1,3 triệu người với 12 dân tộc cùng sinh sống, tạo nên một môi trường giao thoa văn hóa đặc trưng vùng Tây Bắc Việt Nam.
Thực hiện Quyết định số 629/QĐ-TCTK ngày 14/7/2023 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê về ban hành Phương án điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024, Cục Thống kê tỉnh Sơn La đã tham mưu UBND Tỉnh ban hành Quyết định số 2274/QĐ-UBND ngày 02/11/2023 về việc thành lập Tổ công tác chỉ đạo Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn tỉnh Sơn La. Thành viên Tổ công tác có sự tham gia của lãnh đạo và công chức thuộc các sở, ngành tại địa phương.
Để thống nhất trong chỉ đạo tổ chức thực hiện cuộc điều tra, sau khi Tổ công tác cấp tỉnh được thành lập, từng thành viên trong Tổ được phân công nhiệm vụ cụ thể các nội dung công việc từ khâu chuẩn bị đến kết thúc cuộc điều tra, bao gồm: Tập huấn, rà soát địa bàn, lập bảng kê hộ, tuyên truyền, công tác thu thập thông tin tại địa bàn, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý, làm sạch, nghiệm thu và bàn giao dữ liệu điều tra...
Để cụ thể hóa Phương án điều tra và xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, ngày 29/12/2023, Cục Thống kê Tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 567/KH-CTK về việc tổ chức thực hiện Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn tỉnh Sơn La, trong đó cụ thể hóa các nội dung của cuộc điều tra, xây dựng kế hoạch và thời gian hoàn thành từng giai đoạn, đảm bảo theo đúng tiến độ chung của cả nước.
Đoàn giám sát Trung ương do bà Vũ Thị Thu Thủy - Cục trưởng Cục Thu thập dữ liệu và Ứng dụng CNTT thống kê làm việc với Cục Thống kê tỉnh Sơn La
Chú trọng công tác tuyển chọn điều tra viên, giám sát viên
Xác định điều tra viên là lực lượng trực tiếp thực hiện thu thập thông tin tại địa bàn và là người quyết định mức độ chính xác của số liệu trong phiếu điều tra nên công tác tuyển chọn điều tra viên được Cục Thống kê đặc biệt chú trọng. Căn cứ hướng dẫn của Tổng cục Thống kê, Cục Thống kê tỉnh Sơn La đã hướng dẫn Chi cục Thống kê tuyển chọn điều tra viên là những người có tinh thần trách nhiệm cao, có trình độ học vấn từ trung học phổ thông trở lên, khuyến khích chọn ĐTV là nữ, ưu tiên tuyển chọn điều tra viên đã tham gia các cuộc điều tra thống kê gần đây. Sau công tác tuyển chọn, toàn Tỉnh có 252 điều tra viên tham gia cuộc điều tra, 100% có trình độ từ trung học phổ thông trở lên, hơn 50% điều tra viên là cán bộ bán chuyên trách của các xã, phường, thị trấn; phần lớn điều tra viên đã có kinh nghiệm tham gia các cuộc điều tra của ngành Thống kê.
Tỉnh đồng thời huy động 55 cán bộ tham gia lực lượng giám sát viên. Trong đó, giám sát viên cấp tỉnh có 12 người, là công chức thuộc các phòng: Thống kê xã hội, Thống kê Kinh tế, Thống kê Tổng hợp, Thu thập thông tin Thống kê và thành viên Tổ công tác cấp tỉnh thuộc các sở, ngành có liên quan. Giám sát viên cấp huyện có 43 người, là công chức thuộc Chi cục Thống kê khu vực huyện, thành phố.
Tăng cường công tác tập huấn cho giám sát viên, điều tra viên
Căn cứ vào phương án điều tra, hướng dẫn của Tổng cục Thống kê, Cục Thống kê tỉnh Sơn La đã xây dựng kế hoạch và tổ chức tập huấn công tác lập bảng kê và tập huấn nghiệp vụ cho giám sát viên (cấp tỉnh, huyện) và điều tra viên được trưng tập tham gia các cuộc điều tra. Cụ thể:
Trong đợt 1, tổ chức tập huấn công tác lập bảng kê ở cấp tỉnh cho 57 đại biểu tham dự; ở cấp huyện, tổ chức 6 lớp tập huấn công tác lập bảng kê cho giám sát viên cấp huyện và điều tra viên theo các khu vực Thành phố Sơn La – Mường La, Thuận Châu – Quỳnh Nhai, Bắc Yên – Phù Yên, Mộc Châu – Vân Hồ, Sông Mã – Sốp Cộp cho tổng số 295 đại biểu tham dự.
Đợt 2, ở cấp tỉnh, tổ chức tập huấn nghiệp vụ và công nghệ thông tin cho 30 đại biểu tham dự là giám sát viên cấp tỉnh và Lãnh đạo Chi cục Thống kê. Cấp huyện, tổ chức 06 lớp tập huấn nghiệp vụ và công nghệ thông tin theo các khu vực cho 313 đại biểu tham dự.
Trong quá trình tập huấn, hội nghị đặc biệt dành thời gian cho thảo luận, giảng viên đưa ra các ví dụ thực tế cho từng phần trong phiếu, hướng dẫn điều tra viên giải quyết các vướng mắc thường gặp những khó khăn trong thực tế và từng địa phương thường gặp.
Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh Sơn La Ngô Thị Thu báo cáo thực hiện công tác điều tra DSGK với đoàn giám sát Trung ương
Làm tốt công tác rà soát địa bàn, lập bảng kê danh sách hộ
Thực hiện theo hướng dẫn của Tổng cục Thống kê (TCTK), ngày 27/11/2023, Cục Thống kê Sơn La đã ban hành Công văn số 495/CTK-TTTTTK về việc hướng dẫn rà soát địa bàn, cập nhật bảng kê gửi Chi cục Thống kê cấp huyện. Toàn Tỉnh đã hoàn thành rà soát 555 địa bàn, trong đó có 178 địa bàn thực hiện phiếu dài và 377 địa bàn thực hiện phiếu ngắn. Công tác rà soát địa bàn đảm bảo theo đúng hướng dẫn của TCTK, có 554 địa bàn giữ đúng ranh giới của tổng điều tra năm 2019, 01 địa bàn thay đổi ranh giới do số hộ của địa bàn năm 2024 hơn 500 hộ nên phân chia thành địa bàn mới có ranh giới rõ ràng đảm bảo số hộ trung bình từ 150-250 hộ/địa bàn.
Công tác lập bảng kê hộ hoàn thành đúng tiến độ quy định. Các trường hợp tăng giảm số hộ so với Tổng điều tra dân số năm 2019 và các lỗi phát sinh được giám sát viên chỉ đạo kiểm tra, xác minh ngay từ giai đoạn đầu nên chất lượng bảng kê đảm bảo theo yêu cầu của cuộc điều tra. Đến thời điểm bắt đầu ra quân cuộc điều tra vào ngày 01/4/2024, toàn bộ bảng kê của 555 địa bàn đã được đưa lên hệ thống và đã được giám sát viên các cấp duyệt dữ liệu.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sức lan tỏa trong Nhân dân
Nhằm cung cấp thông tin đến mọi tầng lớp Nhân dân về mục đích, ý nghĩa, đối tượng, đơn vị, thời điểm, hình thức, kế hoạch, nội dung cuộc Điều tra; trách nhiệm của các cấp, các ngành; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong cuộc điều tra; đồng thời giúp hộ dân cư hiểu và nhận thức rõ nhiệm vụ, trách nhiệm trong hợp tác với điều tra viên, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời cũng như tăng cường sự phối hợp của các cấp, các ngành,... ngày 20/3/2024, Cục Thống kê tỉnh Sơn La đã ban hành Kế hoạch công tác tuyên truyền Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn tỉnh. Theo đó, Cục Thống kê Tỉnh đã cung cấp tài liệu về công tác tuyên truyền (sổ tay hướng dẫn công tác tuyên truyền, file MP3, trailer cổ động; áp phích và các tài liệu có liên quan đến cuộc điều tra) cho Chi cục Thống kê.
Bên cạnh đó, ngoài tuyên truyền Bảng điện tử (LED) tại trụ sở, Cục Thống kê Tỉnh còn đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức đa dạng như: Tuyên truyền trên cổng thông tin điện tử của Tỉnh; Tuyên truyền trên sóng phát thanh, truyền hình, báo chí; Sử dụng loa truyền thanh cơ sở (cấp huyện/cấp xã, thôn/bản) phát file MP3 đến các tầng lớp nhân dân, đặc biệt tại các địa bàn điều tra được chọn mẫu. Treo băng rôn, pa - nô, áp phích tại nơi công cộng (Trụ sở cơ quan, bưu điện văn hóa xã, tuyến phố chính.....). Ngoài ra, công tác tuyên truyền được thực hiện thông qua các cuộc họp báo; họp giao ban; hội nghị; Họp thôn/bản, tổ dân phố. Điều tra viên tuyên truyền trực tiếp tại địa bàn trong quá trình điều tra.
Sẵn sàng ra quân thu thập thông tin cuộc điều tra
Đến thời điểm ra quân điều tra Dân số và Nhà ở giữa kỳ năm 2024 diễn ra vào ngày 01/4/2024, công tác chuẩn bị cho thực hiện thu thập thông tin tại địa bàn đã hoàn tất. 100% danh sách người dùng (bao gồm quản trị viên, giám sát viên các cấp và điều tra viên) đã được cập nhật và phân quyền trên hệ thống trang web điều hành của cuộc điều tra. Công tác thu thập thông tin tại địa bàn được thực hiện bắt đầu từ ngày 01/4/2024 đến hết ngày 30/4/2024.
Các điều tra viên, giám sát viên thực hiện thu thập thông tin tại hộ trên địa bàn tỉnh Sơn La.
Ảnh: Truyền hình Sơn La
Để thực hiện thắng lợi cuộc điều tra, Cục Thống kê tỉnh Sơn La xác định tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên, liên tục là một nhiệm vụ trọng tâm. Theo đó, ngày 18/3/2024, Cục Thống kê đã ban hành kế hoạch kiểm tra giám sát năm 2024 trong đó có kiểm tra giám sát đối với cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024.
Cục Thống kê thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát công tác thu thập thông tin trực tiếp tại địa bàn, đơn vị điều tra. Ở khâu thu thập thông tin, công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm túc và chặt chẽ qua hai hình thức trực tiếp tại địa bàn điều tra và gián tiếp qua các phần mềm quản lý, giám sát/hệ thống điều hành, giúp điều tra viên hạn chế sai sót trong quá trình điều tra, nâng cao trình độ, kinh nghiệm, ý thức trách nhiệm của điều tra viên và giám sát viên trong quá trình kiểm tra và nghiệm thu phiếu, nhằm nâng cao chất lượng thông tin thu thập từ cơ sở.
Đoàn giám sát Trung ương cùng đại diện Cục Thống kê tỉnh Sơn La đi giám sát địa bàn điều tra tại Tổ dân phố số 1, phường Quyết Thắng, Thành phố Sơn La
Sơn La là một tỉnh miền núi biên giới, địa bàn rộng, điều kiện địa hình hiểm trở, kinh tế, xã hội, giao thông đi lại cũng còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí một bộ phận còn hạn chế, xa các trung tâm kinh tế, đặc biệt một số địa bàn điều tra thuộc vùng sâu, vùng xa bà con các dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao, nhiều người không biết tiếng phổ thông hoặc biết rất ít nên gây khó khăn nhất định trong việc phỏng vấn thu thập thông tin... Những yếu tố trên ảnh hưởng không nhỏ đến việc triển khai các cuộc điều tra thống kê trên địa bàn Tỉnh.
Tuy nhiên, với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Tổng cục Thống kê; sự quan tâm tạo điều kiện thuận lợi của UBND tỉnh Sơn La và các sở, ngành; sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, cấp uỷ Đảng và chính quyền từ Tỉnh đến huyện, xã, thôn, tổ dân phố; sự ủng hộ của người dân trên địa bàn Tỉnh cùng tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ công chức, lực lượng điều tra viên, giám sát viên, tin tưởng rằng Cục Thống kê tỉnh Sơn La sẽ thực hiện thành công cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024./.
Ngô Thị Thu
Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh Sơn La