Với mục tiêu đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2021 – 2025; xây dựng chính sách, lập kế hoạch dân số và nhà ở phục vụ lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2026 - 2030; giám sát thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững... TP Hà Nội đang tích cực chuẩn bị Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024. Đến nay, mọi công tác chuẩn bị đã sẵn sàng, nhưng việc triển khai còn gặp khó khăn do số lượng đơn vị hành chính lớn, việc lập bảng kê và điều tra người nước ngoài là nhân khẩu thực tế thường trú tại hộ phức tạp... Để tìm hiểu về vấn đề này, Phóng viên Tạp chí Con số và Sự kiện đã trao đổi với ông Hoàng Văn Thức - Phó Cục trưởng Cục Thống kê TP. Hà Nội.
PV: Công tác chuẩn bị cho Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 đang ở giai đoạn nước rút, TP Hà Nội đã có sự chuẩn bị thế nào, thưa ông?
Thực hiện Quyết định số 629/QĐ-TCTK ngày 14-7-2023 và Quyết định số 1389/QĐ-TCTK ngày 20-12-2023 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê về việc ban hành Phương án Điều tra và sửa đổi Phụ lục Phương án Điều tra dân số giữa kỳ năm 2024, ngày 30-10-2023, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 5505/QĐ-UBND thành lập Tổ công tác chỉ đạo Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ thành phố Hà Nội năm 2024 với 17 thành viên (01 Tổ trưởng, 02 Tổ phó và 15 thành viên) do Cục trưởng Cục Thống kê Thành phố làm Tổ trưởng.
Để có cơ sở, lộ trình thực hiện cuộc điều tra, ngày 29-12-2023, Cục Thống kê TP đã ban hành Kế hoạch số 825/KH-CTK về Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn Thành phố. Trên cơ sở Kế hoạch điều tra, ngày 28-02-2024 Cục Thống kê đã ban hành Công văn số 102/CTK-TTTT về phối hợp triển khai Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 gửi UBND các quận, huyện, thị xã để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình lập bảng kê hộ điều tra (đặc biệt là các hộ điều tra có nhân khẩu thực tế thường trú là người nước ngoài) tại địa bàn.
Để phân công nhiệm vụ cụ thể, Tổ công tác chỉ đạo điều tra Thành phố đã họp và thống nhất ra Thông báo số 01/TB-TCT ngày 14-3-2024 về phân công nhiệm vụ cho thành viên Tổ công tác chỉ đạo Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ thành phố Hà Nội năm 2024.
Nhằm nâng cao chất lượng thông tin thu thập được từ cuộc điều tra, ngày 29-12-2023, Cục Thống kê đã ban hành Kế hoạch số 876/KH-CTK về kiểm tra, giám sát cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 trên địa bàn Thành phố. Để đảm bảo an ninh, an toàn cho cuộc điều tra, ngày 20-3-2024, Cục Thống kê đã có Công văn số 141/CTK-TKXH đề nghị Công an TP. Hà Nội ban hành văn bản chỉ đạo công an quận, huyện, thị xã phối hợp với ngành Thống kê trong toàn bộ quá trình điều tra tại địa bàn.
Trong cuộc điều tra này, thành phố Hà Nội có 2.441 địa bàn điều tra, với 58.440 hộ điều tra phiếu ngắn, 14.790 hộ điều tra phiếu dài tại 557 xã, phường, thị trấn của 30 quận, huyện, thị xã. Đến nay, các khâu chuẩn bị cho cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 đã được các cấp thực hiện và hoàn thiện. Toàn Thành phố đã hoàn thành công tác rà soát địa bàn, lập bảng kê hộ điều tra theo đúng hướng dẫn của Tổ công tác Trung ương. Công tác tập huấn lập bảng kê hộ điều tra, tập huấn nghiệp vụ và sử dụng CAPI cho điều tra viên, giám sát viên các cấp đã được tổ chức xong; công tác tuyên truyền đang được đẩy mạnh để đúng ngày 01-4-2024, toàn Thành phố đồng loạt ra quân xuống các địa bàn điều tra theo đúng quy định của Phương án và Kế hoạch điều tra.
PV: Theo ông, Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của TP. Hà Nội gặp những thuận lợi, khó khăn gì?
Có thể khẳng định, cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 nhận được sự quan tâm lớn của các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương nên có nhiều thuận lợi. Tuy nhiên, TP Hà Nội vẫn còn những khó khăn sau:
Thứ nhất, do số lượng đơn vị hành chính của Thành phố được điều tra lớn với 30 quận, huyện, thị xã, bao gồm 557 xã, phường, thị trấn có địa bàn điều tra; số hộ điều tra lớn nhất cả nước với quy mô trên 73.000 hộ, trong khi số điều tra viên, giám sát viên các cấp phải trưng tập trên 1.200 người, cùng với đó, việc trưng tập điều tra viên ở các quận và một số huyện ven đô còn khó khăn, bởi định mức tiền ngày công chi trả cho họ thấp hơn nhiều so với ngày công một số công việc giản đơn tại địa phương.
Thứ hai, việc lập bảng kê và điều tra người nước ngoài là nhân khẩu thực tế tại hộ gặp không ít khó khăn do thành phần người nước ngoài đa dạng, với nhiều quốc tịch, nhiều ngôn ngữ khác nhau và đây cũng là lần đầu tiên chúng ta thực hiện.
Thứ ba, thời gian chuẩn bị và triển khai điều tra trùng với thời điểm Cục Thống kê Thành phố đang thực hiện một số công việc lớn như: Điều tra doanh nghiệp cũng vào thời điểm 01-4-2024; một số cuộc điều tra của Thành phố như: Điều tra thu thập thông tin các chỉ tiêu phát triển nhà ở thời điểm 01-3-2024, điều tra thu thập thông tin về lao động phục vụ phân loại đô thị thời điểm 05-3-2024… Tuy nhiên, chúng tôi đã đề ra các giải pháp nhằm khắc phục các khó khăn trên để hoàn thành tốt cuộc điều tra theo đúng Phương án của Trung ương và Kế hoạch của Thành phố.
PV: Để thực hiện thành công cuộc điều tra này, trong quá trình triển khai cần lưu ý những điểm gì, thưa ông?
Rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện các cuộc điều tra, Tổng điều tra trước đây và thực trạng triển khai cuộc điều tra hiện nay, tôi cho rằng cần tập trung vào một số vấn đề sau:
Thứ nhất, phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhằm huy động các nguồn lực và tăng cường trách nhiệm cộng đồng đối với cuộc điều tra. Chủ động phối hợp với những đơn vị có liên quan như: Công an Thành phố, Sở Xây dựng, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Sở Tài chính, Văn phòng UBND Thành phố, UBND các quận, huyện, thị xã để bảo đảm tiến độ, chất lượng của cuộc điều tra.
Thứ hai, các địa phương cần tổ chức tốt công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức để mọi đối tượng điều tra nắm rõ mục đích, ý nghĩa, quyền lợi và nghĩa vụ của mình đối với cuộc điều tra. Đặc biệt cần chú trọng tuyên truyền trên các nền tảng mạng xã hội, các hội, nhóm, các cụm dân cư…
Thứ ba, cần thực hiện nghiêm túc quy trình tập huấn nghiệp vụ và hướng dẫn sử dụng phần mềm, bảo đảm đúng thời gian, chất lượng, tăng cường kỹ năng thực hành cho điều tra viên, giám sát viên nhất là các điều tra viên lớn tuổi. Đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nhất là trong khâu thu thập thông tin tại địa bàn. Trong những ngày đầu tiên, các cấp cần bố trí giám sát viên đến các địa bàn điều tra để quan sát, góp ý và khắc phục các sai sót, nhất là sai sót có tính hệ thống của điều tra viên.
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực của ngành Thống kê cùng sự chuyên nghiệp của điều tra viên và sự ủng hộ của người dân Thủ đô, tôi tin tưởng rằng Hà Nội sẽ thực hiện tốt cuộc Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024.
PV: Xin cảm ơn ông!