Ngày 06/5/2024 là một sự kiện quan trọng, là ngày Thống kê Việt Nam và kỷ niệm 78 năm ngày thành lập Ngành Thống kê. Hành trình xây dựng và phát triển của ngành Thống kê mang theo hành trang là những kết quả đạt được của mỗi một năm qua đi.
Năm 2023, ngành Thống kê đã phát huy tinh thần chủ động, đoàn kết, trách nhiệm, tiếp tục đổi mới, khắc phục khó khăn, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị để nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ công tác theo đúng tinh thần chủ đề của Ngành đặt ra là “Ổn định tổ chức, tăng cường năng lực, đẩy mạnh kết nối, nâng cao chất lượng thông tin thống kê”. Nhìn lại năm 2023, Tổng cục Thống kê đã bám sát kế hoạch đề ra và đạt được nhiều kết quả tích cực.
Trong năm 2023, ngành Thống kê đã thực hiện 25 cuộc điều tra với 184 kỳ điều tra với sự tham gia cung cấp thông tin của 6,7 triệu lượt đơn vị điều tra. Hầu hết các cuộc điều tra thường xuyên được triển khai thu thập thông tin theo đúng kế hoạch, bảo đảm về tiến độ và chất lượng thông tin.
Ngành Thống kê đã biên soạn và công bố gần 9.300 báo cáo tình hình kinh tế - xã hội và các báo cáo chuyên đề như: Kịch bản tăng trưởng, lạm phát; tình hình thị trường lao động, việc làm; giá cả; kinh tế số; xu hướng kinh doanh… với độ tin cậy ngày càng được cải thiện; hình thức và nội dung báo cáo có nhiều sáng tạo và đổi mới; phản ánh, phân tích, đánh giá sát tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tác động từ diễn biến nhanh và khó lường của kinh tế, chính trị thế giới, phục vụ công tác chỉ đạo điều hành kinh tế - xã hội của Đảng và Chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương và đáp ứng nhanh, chất lượng nhu cầu của các tổ chức, cá nhân sử dụng thông tin thống kê trong và ngoài nước.
Bên cạnh thực hiện các cuộc điều tra trong chương trình công tác của Tổng cục Thống kê, một số Cục Thống kê tỉnh, thành phố còn thực hiện điều tra đột xuất của địa phương nhằm phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân.
Các Cục Thống kê địa phương thực hiện tốt vai trò tham mưu trong xây dựng và hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố thể hiện qua việc tham gia xây dựng, rà soát, góp ý tích cực và có hiệu quả đối với các Quy hoạch, Chương trình, Đề án trọng điểm, đột phá của địa phương như: Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn 2050; Quy hoạch sử dụng đất; Chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh; Chương trình xây dựng nông thôn mới; Chiến lược phát triển doanh nghiệp tỉnh đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050; Đề án ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông trong hệ thống thống kê nhà nước giai đoạn 2017-2025 tầm nhìn đến năm 2030; Đề án phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh; Đề án tái cơ cấu ngành Công nghiệp tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Xây dựng Kế hoạch thực hiện CLTK 21-30…
Toàn Ngành cũng thực hiện tốt rà soát, cập nhật số liệu các chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu năm 2021, 2022; tình hình thực hiện một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu tại Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2023, xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; đồng thời phân tích cơ hội, thách thức, thuận lợi, khó khăn của bối cảnh quốc tế, khu vực và trong nước, phục vụ đánh giá giữa kỳ tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025; phục vụ đánh giá giữa kỳ tình hình thực hiện chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2025 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025.
Công tác phổ biến thông tin thống kê được thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: Họp báo, tuyên truyền bằng trang thông tin điện tử, trên bảng Led của Tổng cục, của các đơn vị, tuyên truyền bằng các ấn phẩm Thống kê, tờ gấp; thực hiện cập nhật hệ thống phổ biến dữ liệu chung tăng cường (e-GDDS) trên Trang dữ liệu tóm tắt quốc gia. Tổng cục Thống kê cũng tích cực phối hợp và chia sẻ thông tin với các cơ quan có liên quan, cơ quan truyền thông nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất trong cung cấp và sử dụng số liệu thống kê. Đến nay, Tổng cục Thống kê đã ký Quy chế phối hợp, chia sẻ thông tin với 10 bộ, ngành và đơn vị như Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan...
Triển khai thực hiện Luật Thống kê và các văn bản hướng dẫn thi hành là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành Thống kê trong năm 2023. Đáng ghi nhận Tổng cục Thống kê đã xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành 06 văn bản quy phạm pháp luật, từng bước hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động thống kê như: Chương trình điều tra thống kê quốc gia; Hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã; Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành Kế hoạch và Đầu tư; Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành Thống kê; Bộ chỉ tiêu thống kê tăng trưởng xanh; Thông tư quy định mã số, tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ và xếp lương đối với các ngạch công chức chuyên ngành thống kê. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về thống kê được quan tâm, triển khai quyết liệt tại Trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương bằng hình thức tổ chức các lớp tập huấn, lồng ghép tuyên truyền tại các hội nghị, hội thảo... Hiện Tổng cục Thống kê đang tiếp tục dự thảo một số văn bản quy pháp luật khác nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động thống kê.
Năm 2023, thực hiện kiện toàn và ổn định mô hình tổ chức và nâng cao chất lượng công chức, viên chức thống kê, Tổng cục Thống kê đã báo cáo Bộ trưởng trình Thủ tướng Chính phủ Quyết định thay thế Quyết định số 10/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thống kê thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Đề án tăng cường năng lực thống kê quốc gia về tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực. Đồng thời, xây dựng kế hoạch và tổ chức được các lớp bồi dưỡng theo tiêu chuẩn ngạch công chức thống kê và bồi dưỡng chuyên sâu cho hơn 4.500 lượt công chức, viên chức; cử công chức, viên chức lãnh đạo tham dự lớp bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý cấp vụ, cấp phòng, đào tạo lý luận chính trị; cử hàng trăm lượt công chức, viên chức tham dự trực tiếp hội nghị, hội thảo, khóa đào tạo của các cơ quan thống kê quốc gia và các tổ chức quốc tế.
Mỗi bước thành công là một hành trang quý cho hành trình xây dựng và phát triển ngành Thống kê Việt Nam
Đặc biệt, trước yêu cầu của công cuộc đổi mới, ngành Thống kê đã có sự bứt phá trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý và sản xuất thông tin thống kê. Tập trung thực hiện Đề án ứng dụng và phát triển Công nghệ thông tin - truyền thông trong Hệ thống thống kê nhà nước giai đoạn 2017-2025, tầm nhìn đến năm 2030, năm vừa qua, ngành Thống kê có 84% trong tổng số 25 cuộc điều tra (với 184 kỳ điều tra) sử dụng phiếu điều tra điện tử bằng hình thức Webform hoặc CAPI. Tổng cục Thống kê đồng thời triển khai Dự án “Xây dựng hệ thống thông tin phục vụ chế độ báo cáo cấp bộ; chế độ báo cáo cấp tỉnh, huyện, xã tần suất nhanh (trực tuyến) phục vụ công tác điều hành từ Trung ương đến địa phương” và Dự án “Xây dựng hệ thống sản xuất thông tin thống kê điện tử”.
Bên cạnh đó, TCTK hoàn thành tốt nhiệm vụ quản trị, vận hành hạ tầng công nghệ thông tin kết nối thông suốt trong toàn Ngành phục vụ chỉ đạo điều hành và các hệ thống cơ sở dữ liệu, các hệ thống thu thập, xử lý kết quả điều tra, trong đó có chú trọng thực hiện triển khai phương án an toàn, an ninh mạng.
Tổng cục Thống kê đã được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Xây dựng Kho dữ liệu thống kê đặc tả và dữ liệu vi mô thống kê và đã đề xuất chủ trương đầu tư Dự án Xây dựng trung tâm dữ liệu thống kê (Data Center), chờ cấp có thẩm quyền xem xét, giao nhiệm vụ.
Theo kết quả đánh giá mức độ chuyển đổi số của các đơn vị thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2022, Tổng cục Thống kê đạt 94,1/100 điểm (tăng 5,5 điểm so với năm 2021), xếp thứ 3 trên 36 đơn vị thuộc Bộ (tăng 5 bậc so với năm 2021).
Các nhiệm vụ của Chiến lược phát triển thống kê Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Sau 2 năm triển khai Quyết định số 2014/QĐ-TTg ngày 01/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, toàn ngành Thống kê đã hoàn thành và đang triển khai thực hiện 135/146 hoạt động của Chiến lược thuộc nhiệm vụ của bộ, ngành, địa phương, đạt 92,5% kế hoạch đề ra. Đã xây dựng và trình Bộ trưởng ban hành: Kế hoạch thực hiện Chiến lược; Khung theo dõi, đánh giá Chiến lược. Bên cạnh đó, tổ chức hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện Chiến lược của bộ, ngành, địa phương và xây dựng báo cáo kết quả 2 năm thực hiện Chiến lược báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Hai đề án thuộc Chiến lược phát triển Thống kê Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phê duyệt là: Đề án Xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia; Đề án Tư liệu hóa và Chuyển đổi số trong hệ thống thống kê quốc gia. Hiện Tổng cục Thống kê đang tiếp tục hoàn thiện Đề án tăng cường năng lực thống kê quốc gia về tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực.
Bên cạnh những kết quả trên, ngành Thống kê đã tập trung triển khai và đạt kết quả trong thực hiện chuyển đổi năm gốc 2020 để biên soạn các chỉ tiêu thống kê theo giá so sánh; tiếp tục nghiên cứu các nội dung về kinh tế ngầm và kinh tế bất hợp pháp; tổng hợp, rà soát số liệu phục vụ đo lường kết quả sản xuất khu vực phi chính thức và tự sản tự tiêu hộ gia đình trong thực hiện Đề án thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát; tích cực thực hiện Đề án nghiên cứu, thống kê, biên soạn số liệu GDP loại hình kinh tế tập thể; nâng cao hiệu quả của công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra hoạt động thu thập thông tin và sử dụng tài chính, tài sản công trong toàn ngành Thống kê.
Công tác phương pháp chế độ thống kê tiếp tục được đẩy mạnh, đổi mới và hoàn thiện đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động thống kê Việt Nam, tập trung vào nghiên cứu phương pháp luận thống kê mới, hiện đại, giảm thiểu khoảng trống thông tin thống kê phản ánh công tác chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, nâng cao hiệu quả nền kinh tế.
Tăng cường hợp tác quốc tế trong hoạt động thống kê là một điểm sáng trong năm 2023. Các hoạt động hợp tác quốc tế được thực hiện quyết liệt, mạnh mẽ, hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cho đội ngũ công chức thống kê, đồng thời thể hiện cam kết mạnh mẽ của ngành Thống kê trong việc tham gia tích cực vào các hoạt động của cộng đồng thống kê trong khu vực và trên thế giới, khẳng định vị thế và vai trò của Thống kê Việt Nam. Hoạt động hợp tác quốc tế song phương và đa phương của ngành Thống kê tiếp tục được thúc đẩy thông qua hợp tác chặt chẽ với các cơ quan thống kê I-ta-li-a, Đan Mạch, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan… và các tổ chức của Liên Hợp Quốc, ASEAN, các thể chế tài chính như IMF, WB, ADB nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ thống kê. Việt Nam cũng đóng góp tích cực và thực hiện thành công vai trò thành viên Hội đồng điều hành của Viện Thống kê Châu Á - Thái Bình Dương (SIAP), nhiệm kỳ 3 năm, 2022-2024.
Ngoài ra, năm 2023, lần đầu tiên Tổng cục Thống kê thực hiện điều tra đơn vị sự nghiệp và tổ chức vô vị lợi để tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm của khu vực này; hướng dẫn và xây dựng phần mềm hỗ trợ các địa phương thực hiện khảo sát thu thập thông tin tính tiêu chí thu nhập bình quân đầu người xã nông thôn mới theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ.
Đạt được những thành quả trên là do các thế hệ lãnh đạo, công chức, viên chức ngành Thống kê đã trân trọng, kế thừa và phát huy những truyền thống quý báu được vun đắp qua nhiều thế hệ trong suốt 78 năm qua, cùng nhau đoàn kết, nỗ lực vươn lên, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Trong thời kỳ mới, trước yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng với nhiều cơ hội và thách thức, sứ mệnh và trách nhiệm của ngành Thống kê to lớn và nặng nề hơn. Với truyền thống 78 năm xây dựng và phát triển, toàn thể lãnh đạo, công chức, viên chức ngành Thống kê tiếp tục đoàn kết, lao động sáng tạo, hăng hái thi đua và đạt được nhiều thành tích to lớn hơn nữa trong giai đoạn tới, quyết tâm đưa ngành Thống kê Việt Nam ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới.
Trong không khí cả nước thi đua lập thành tích chào mừng những ngày lễ lớn của dân tộc và đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Tổng cục Thống kê hiện đang tích cực triển khai thực hiện thành công kế hoạch công tác đề ra và chuẩn bị các hoạt động, chương trình, sự kiện hướng tới kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Thống kê./.
P.V